#hetisingewikkeld

Hij kwam 5 jaar geleden al langs, maar maakte toen nog deel uit van een huwelijk. Ze waren maanden in therapie geweest, vooral op haar aansturen, en toch had hij het einde niet zien aankomen. Want had ze niet altijd geklaagd over zijn onregelmatig bestaan als advocaat? Het avond- en weekendwerk voor alweer een te halen deadline. Hij dacht lang, te lang, dat het haar manier was om aandacht te krijgen. Hij dacht nooit dat ze er om die reden een punt achter zou zetten. Waarom? Hadden ze niet alles? Ik neem met hem opnieuw onze gesprekken van toen door. Haar vraag om echte aanwezigheid van zijn kant. Een avondlijk gezinsmoment aan tafel, zonder smartphone of tablet en hoe onredelijk hij die eis vond, dominant zelfs. Een avond zonder computer, omdat ze het beu was, alleen voor TV, alleen naar bed. Haar ontdekking dat hij meer deed dan alleen maar werken. De pornosites, de chatkanalen. Hij deed het toen af als spam en kan tot op vandaag moeilijk toegeven wat er werkelijk van aan was. Ze werd allergisch aan elk apparaat, spam voor hun huwelijksleven noemde ze het. We hebben het ook over dat sleutelmoment, de basis van haar besluit. Ze had dat jaar een peperduur hotel geboekt in een prachtige Italiaanse streek. Ze had er zo naar uit gekeken, tot de tweede morgen, aan tafel op een zonovergoten terras. Hun pubers met een koptelefoon op, hij aan het grinniken terwijl hij nieuwssites doornam. Ze vroeg of er iemand vers vruchtensap wou, maar niemand reageerde. Zo eenzaam had ze zich nog nooit gevoeld. Voor het eerst werd ze echt kwaad, buiten zichzelf. Alles stelde ze in vraag en daarmee was ze niet meer gestopt. Datzelfde najaar ging ze alleen wonen. En ‘voor even" werd ‘altijd". Geen therapie die daaraan wat kon verhelpen. Hij verstond het nu beter, maar bleef het moeilijk vinden, dat hij geen kans meer gekregen had. Ik antwoord dat het altijd zo gaat. Wanneer de ene partij door heeft dat het werkelijk tijd is, heeft de andere de stekker eruit getrokken.

Het is maar één van de vele verhalen in mijn praktijk waarin er voor ‘online" een hoofdrol is weg gelegd. Cijfers uit diverse onderzoeken tonen de normaliteit hiervan aan. 221 keren per dag. Zo vaak bekijkt de gemiddelde smartphonegebruiker dagelijks zijn of haar toestel. 3 uur en 16 minuten neemt dat in beslag, waarvan bijna twee uur aan sociale netwerken opgaat. De tijdsdruk die we vandaag ervaren, vooral in onze relaties, heeft al minstens één duidelijke oorzaak. Het lijkt wel alsof er een permanent spanningsveld bestaat tussen ons onlinebestaan en offlineleven.

Waarom toch is het voor velen zo moeilijk om die twee op elkaar af te stemmen? Waarom verliezen we ons allemaal al te makkelijk in die digitale wereld? En zoals altijd kom je uit bij de kernvraag, die van de kip of het ei. Heeft de digitalisering ons aller relationeel leven getransformeerd of toont en versterkt het simpelweg wat al altijd aanwezig was? En zoals met elke levensvraag ligt ook hier het antwoord in de vele grijze zones van ons bestaan. Ja, digitalisering reikt ons mogelijkheden aan op een voorheen ondenkbare schaal. De impact ervan is dan ook ontegensprekelijk. Maar ook: het oneigenlijk, onbegrensde gebruik ervan hangt samen met noden die we ook in een andere wereld onbegrensd en dus grensoverschrijdend zouden proberen invullen. Alleen wordt het ons nu heel makkelijk gemaakt.

Ze vertelde me dat haar advocaat had gezegd dat in 1 op 5 echtscheidingen online activiteiten de oorzaak zijn. Zij had zijn overspel op een ontluisterende manier ontdekt. Haar zoontje was op een ochtend bij haar gekomen, met de gezinstablet. ‘Kijk mama," had hij gezegd, ‘papa zijn piemel". Ze zag dat het waar was, maar ontkende het met klem, dat zoiets niet kon. ‘Toch wel", had hij geantwoord, ‘dat is toch het rode matje in zijn bureau." Beschamend had ze het gevonden en ze had hem er direct mee geconfronteerd. Haar eerdere vermoedens dat hij wel erg veel tijd doorbracht met zijn smartphone. Dat wat hij daar deed, ook perfect te volgen was op hun tablet, was een instelling die hij vergeten was. Ontkennen kon niet en naarmate ze zijn gangen naging, ontdekte ze dat hij het aanlegde met alles en iedereen, ook met mensen uit hun directe omgeving. Na onze gesprekken begreep ze het beter. Hij zocht duidelijk overal en altijd aandacht en had online een gedroomde speeltuin waarin hij zich mateloos kon uitleven. Maar mocht hij er niet zijn, hij had die tuin ook in het echte leven gezocht en gevonden.

De vraag is dan ook niet of deze gedigitaliseerde wereld onze relaties beïnvloedt, wel in welke mate. Een eerste reflexmatige reactie, gezien mijn statuut van niet-digitale native, is een negatieve. Oppervlakkig, narcistisch, tijd- en aandachtrovend, fake, opdringerig, verslavend... Ook de casuïstiek van mijn praktijk kleurt digitaal vaak negatief. Seksverslavingen. Lieven van vroeger, zo gedetecteerd via Facebook én dodelijk voor de bestaande wat slapende relatie. Dé ideale vluchtroute als zij zaagt. Steun en toeverlaat omdat hij er niet is. Wereldwijd shoppen, 7 op 7, 24 op 24, als ersatz voor ons verlangen naar vervulling. Zonen en dochters die enkel daar lijken te leven. Het datend consumeren van de andere, voor nu of voor even, maar altijd vanuit de wetenschap dat je ze zo kan vervangen. Het maakt ons angstiger - zijn we wel goed bezig in vergelijking met de perfectie van al die anderen? Het maakt ons jaloerser - altijd en overal zijn onze geliefden immers verbonden met anderen en daaraan worden we ook permanent herinnerd. Het maakt dat we overal altijd zijn, mee met al de rest, maar nooit meer echt hier en we daardoor onrust ervaren.

En toch...
Ze is een bevriende therapeute en was al langere tijd bezig om zwanger te worden. De juiste autostrade had ze maar gevonden toen ze al 37 was, zo zei ze altijd grappend en het maakte het krijgen van kinderen tot een medisch traject. Ze deelde al haar ervaringen, van bij aanvang, op een blog en ook op Facebook. Bij het lezen van zoveel intimiteiten, kreeg ik het benauwd en overviel me al eens een plaatsvervangend schaamtegevoel. Maar mettertijd begreep ik dat het meer zei over mij dan over haar. Toen de zwangerschap een feit was werd dat online uitbundig gevierd en bevestigd. De euforie van de eerste maanden, de misselijkheid die gelukkig maakt, we waren er met velen deelgenoot van. En toen een klein bericht, dat die dag de moeilijkste uit haar leven was, haar blij verwachte dochter voor altijd een sterrenkind zou zijn. De heftigheid van dit bericht overviel me opnieuw. Moest dit hier, op deze manier? Ik was niet in staat om rechtstreeks te reageren, deed dat via een privé bericht, waar ik mijn medeleven discreet uitdrukte en zij me aangaf hoeveel troost en steun ze al geput had uit al de berichten. Maanden later lukte zwanger worden opnieuw en doorliepen we weer, samen met haar, de momenten van euforie, angst en blij verwachten. Het werd een zoon die ik van week tot week zie evolueren, nu al twee jaar, maar nog nooit in het echt zag, omdat ze al jaren ver weg woont, in een Canadese stad.

Dat fysiek veraf dankzij de digitalisering emotioneel dichtbij kan zijn, begreep ik dankzij haar. Wie luistert en kijkt, ziet, voelt en hoort ongetwijfeld ook de zegeningen van ons onlineleven. Feel good verhalen over hernieuwde vriendschappen, duurzame langeafstandsrelaties, uitwisselingen van kennis en kunde, nieuwe liefdes, boodschappen die we anders nooit gezegd krijgen. De wereldwijde digitalisering is een revolutie die evolutie zal zijn, ook in onze intieme relaties. We zullen met vallen en opstaan leren hoe ze ons verrijkt, maar ook hoe destructief ze kan zijn. Ons vermogen om onszelf te begrenzen zal bepalen of het mettertijd een zegen of gesel zal zijn. Toch zal ze nooit het wezen, de emotionele logica van ons zijn en bestaan veranderen: ons altijd terug kerend verlangen naar erkenning en verbondenheid. Omdat we er bij willen horen.

Tips voor een goed evenwicht tussen je onlinebestaan en je offlineleven
1. Het vermogen tot focus is de bron van alle heil en geluk: probeer 100% online te zijn of niet, probeer 100% offline te zijn of niet.
2. Bij een veelheid aan keuzes, is kiezen belangrijk. Leer neen te zeggen tegen de dwingende vraag om aandacht van al je toestellen. En verwacht dit ook van je geliefden.
3. Digitaal verslaafd? Ga een weekend offline en ervaar wat dit met je doet.
4. Relaties met partners, kinderen, familie en vrienden gaan niet van vandaag op morgen stuk. Sterke banden kunnen ‘even" verwaarlozing aan. De definitie van ‘even" is belangrijk.
5. Tel je uren en schrijf op waar je ze doorbrengt. Leg daarnaast je lijst met levensprioriteiten en trek je conclusies. Niets bloeit op een eeuwigdurend tijdsdieet.