26 februari 2019 Magazine
Steeds meer mensen verwijderen datingapps van hun telefoon. Want Tinder en Happn vergroten niet alleen je visvijver, ze maken van de liefde ook een wegwerpproduct. ‘‘Laat die wensenlijstjes eens los en luister naar je intuïtie.’’ Tekst: Alice Van Essen voor Marie Claire
Onlangs vertelde vriendin M. dat ze - nadat ze het jarenlang had geprobeerd - alle datingapps had verwijderd. De aanleiding: de überromantische huwelijksvoltrekking tussen Meghan Markle en prins Harry. Tuurlijk, er waren best leuke avonden en soms zelfs kortstondige relaties uit voortgekomen, maar opeens was ze helemaal klaar met het geswipe, het liken, het heen-en-weer-geapp en het vervolgens compleet analyseren van alle berichten. Kortom: ze was het beredeneren of dit de ware was zat. Ze wilde weer openstaan voor spontane ontmoetingen, zei ze, en kijken hoe dat zou gaan. Ik hoor het meer om me heen: single of gescheiden vriendinnen en collega"s die van Tinder af gaan. Sommigen omdat ze niet meer in de liefde geloven nadat hun Tinderdates er andere liefjes op na bleken te houden, maar de meesten zeggen dat ze de afvinklijstjes met alle eisen waaraan iemand moet voldoen beu zijn. Omdat ze zó graag de ware wilden vinden, pakten ze dat op een bijna wiskundige manier aan. Soms werkt dat, want er zijn mensen die hun grote liefde via online dating hebben ontmoet. Maar vaker lijkt die rationele benadering averechts te werken. Heeft hij niet de gewenste bos krullen of woont hij in een lullig klein dorpje, dan scrollen we snel verder. Maar wat nou als die licht kalende man je toch heel gelukkig zou kunnen maken?
Maakbare liefde
Of het nou komt door Meghan en Harry, of doordat we in deze tijd van geweld, aanslagen, vluchtelingen die omkomen op zee en fake news meer behoefte hebben aan warmte en echte liefde: er lijkt weer een hang naar romantiek te zijn. Rika Ponnet, seksuoloog en relatietherapeut, vindt het zelfs hoog tijd dat we de romantische liefde in ere herstellen. Want we zijn het de afgelopen jaren veel te rationeel gaan benaderen, schrijft ze in haar pas verschenen boek Alleen met jou. De terugkeer van de romantische liefde. Dat sluit aan bij het heersende gevoel dat alles maakbaar is, dus ook de liefde, meent ze. «Leg elementen als opleiding, achtergrond, toekomstdromen, persoonlijkheid en looks naast elkaar en ontdek zo wie er als gegoten bij elkaar passen. Duurzame liefde is slechts een formule en als je hard genoeg zoekt naar de ‘juiste partner" en maar genoeg aan jezelf en je relationele leven werkt, rijd je samen happily ever after de zonsondergang tegemoet.» Dit maakbaarheidsidee verklaart waarom we lijstjes maken met specifieke wensen en eisen waar een partner aan moet voldoen. Als we al die vereisten afvinken, moet er toch vanzelf een goede match uit komen?
Dat dacht ook collega H., gescheiden, twee kinderen, en lange tijd op zoek naar de ware via Tinder. Op een bijna systematische manier beoordeelde ze haar potentiële partners: maximaal tien jaar ouder, liefst gescheiden en met kinderen, een creatief beroep en géén kale kop graag. Om niet al te veeleisend te zijn, had ze het aantal kilometers dat hij maximaal bij haar vandaan mocht wonen losgelaten. Met als gevolg: liefjes in Brabant, Twente en De Biesbosch terwijl ze zelf vlak buiten Amsterdam woont. Op papier leek dit geen probleem, in de dagelijkse praktijk van co-ouderschap, zieke kinderen en werkstress bleek het onmogelijk elkaar vaak te zien. En áls ze dan eindelijk bij elkaar waren, wilde haar meest recente vriend soms een voetbalwedstrijd kijken in plaats van samen een wijntje drinken in een café. Op zulke momenten lonkte haar mobiel met daarop een zee van mogelijkheden aan betere partners. En zo begon het geswipe weer.
Rika Ponnet heeft niet veel op met online daten. Het heeft veel weg van shoppen bij goedkope ketens, vindt ze. Zie je een leuk truitje van maar 3 euro, dan koop je er meestal meteen een aantal van. Maar als de kleuren na een aantal wasbeurten zijn vervaagd, belanden de shirtjes even makkelijk in de vuilnisbak. Het gevaar bestaat dat je met relaties net zo omgaat, waarschuwt ze. Voor je het weet heb je je date gereduceerd tot een wegwerpproduct, want voor hem duizend andere kandidaten, die wellicht beter bij je passen. Hoe meer voorwaardes je bij die ene persoon kunt afvinken, hoe groter de kans op succes. Dénken we. «Laat die vinkjes eens los», moedigt liefdescoach Paulien Timmer aan. «Vaak weet je intuïtie namelijk allang of iemand de juiste voor je is, maar vertroebelen je wensen en overtuigingen dat gevoel.»
Oude overtuigingen
«Uit angst om de grote liefde mis te lopen, zijn we aan het analyseren geslagen», zegt Paulien Timmer aan de telefoon. «Ik spreek soms vrouwen die in hun werk heel succesvol zijn en dan vraag ik: ‘Hoe maak je keuzes op je werk?" Meestal is hun antwoord: ‘Op gevoel". Maar als het op de liefde aankomt, beredeneren ze de boel compleet dood.» Voor haar boek Lang + gelukkig: huwelijkswijsheden interviewde Timmer honderd stellen die al langer dan veertig jaar gelukkig bij elkaar zijn. Hun geheim: liefde mag groeien.
«Ik dacht altijd dat liefde met bliksem en vuurwerk moest beginnen en dat het daarna steeds minder werd, zodat er met wat mazzel op het laatst nog een beetje over is. Het tegenovergestelde blijkt waar: bij veel stellen begon het met een vonkje om daarna te groeien en te groeien. Na veertig jaar voelden ze diepe liefde en waren ze echt gek op elkaar.» Waarmee Timmer maar wil zeggen dat onze verwachtingen nogal hoog zijn. Je mag in het begin best twijfelen of dit hem nou wel is. Sterker nog, vaak voel je júist twijfel bij de ware, denkt ze, omdat je hem constant aan het vergelijken bent met het perfecte plaatje in je hoofd. Je kunt beter focussen op hoe je je wilt voelen dan op een specifiek lijstje, adviseert ze. «Misschien is het wel zijn humor die je blij maakt, maar is hij niet die lange man die je voor ogen had.»
Door twijfel en oude patronen uit haar jeugd was Timmer jaren geleden zelf bijna weggelopen van haar grote liefde. «Vaak denken we dat we weten wat we willen. Maar terugkijkend had ik toen geen idee en kan ik nog steeds verdrietig worden om wat ik bijna was misgelopen.» Om andere vrouwen te helpen bij het herkennen van overtuigingen die hen kunnen weerhouden om de ware te ontdekken, verzorgt Timmer online coachingprogramma"s via haar site langplusgelukkig.nl. «Ik geloof dat er voor iedereen iemand is die nú perfect voor je is, en waar je verder mee kunt groeien. Maar om die te vinden moet je soms bereid zijn om aan jezelf te werken. Een goede relatie vraagt om zelfreflectie, overgave en commitment.»
De verbinding vinden tussen jou en je partner, dat is nou precies wat liefde zo mooi maakt, vindt relatietherapeut Petra van der Heiden. «Je kunt soms heel verschillend zijn, maar geef niet te snel op. Juist met iemand die anders is, kun je het erg fijn hebben. Ga aan het werk, boor een diepere laag aan. Meestal zijn er meer overeenkomsten dan verschillen, want uiteindelijk lijken we allemaal op elkaar en zijn we op zoek naar verbinding.»
In haar praktijk ziet Van der Heiden regelmatig hoogopgeleide vrouwen van midden dertig die in paniek op zoek gaan naar de juiste partner. Datingapps kunnen daarbij een positieve rol spelen, vindt Van der Heiden. «Ze verbreden je markt en bieden een enorme potentie. Ik snap ook best dat je op voorhand een aantal belangrijke dingen uitzoekt, zoals: wil hij wel of geen kinderen. Maar pak het niet te krampachtig aan. Het is eng om dingen op z"n beloop te laten, maar met een té kritische houding komt de liefde niet.»
Perspectief op vreemdgaan
Een erg strenge of dogmatische houding lijkt sowieso niet te werken, of het nou aan het begin of verderop in de relatie is. Zo pleit de Belgische relatietherapeut en seksuoloog Esther Perel, die al jaren in de Verenigde Staten woont en veel spreekt en schrijft over ‘de moderne relatie", er al langer voor om de liefde door een milde bril te bekijken. Voor haar boek Liefde in verhouding. Een nieuw perspectief op trouw en ontrouw onderzocht ze het fenomeen ontrouw. Overspel is al zo oud als het huwelijk, maar het wordt tijd dat we er anders mee omgaan, vindt ze. De verwachtingen die we tegenwoordig van onze partner hebben, maken ons kwetsbaar voor vreemdgaan.
«We verwachten van één persoon dat deze ons geeft waarin ooit een heel dorp voorzag, en we leven twee keer zo lang. Dat is een reusachtige taak voor een tweemanschap», zei ze onlangs in een interview met NRC. Doordat we emotioneel zo afhankelijk zijn van onze partners, maakt vreemdgaan meer kapot dan ooit tevoren. Tegelijkertijd is de verleiding om het te doen groter dan ooit, omdat overal de belofte van meer geluk lonkt. Maar, vindt Perel, het is absoluut niet nodig om een mooi huwelijk meteen als mislukt of als één grote leugen te beschouwen nadat een van beiden ontrouw is geweest. Ontrouw komt in álle soorten relaties voor, ook in gelukkige, en het is de kunst om deze crisis om te zetten in een kans. Een affaire kun je te boven komen, zegt ze in haar TED Talk ‘Rethinking infidelity"; het is te genezen. Soms hebben stellen erna open en diepe gesprekken die ze in jaren niet hebben gehad. Zo ontstaat er ruimte voor een nieuwe werkelijkheid, een relatie 2.0, die elk stel zelf opnieuw moet definiëren.
«Er kan iets goeds voortkomen uit affaires», aldus Perel. Ze raadt het niet aan, net zomin als ze iemand kanker kan aanraden. Maar, zegt ze, zoals je soms van ex-kankerpatiënten hoort dat de ziekte hen een nieuw perspectief heeft gegeven, zo kan dat ook gelden voor ontrouw. Enerzijds brengt het pijn en verdriet, anderzijds groei en zelfontwikkeling.
22 mannen kussen
Het mooie van haar verhaal is dat Perel een groot vertrouwen heeft in het zelfhelend vermogen van een relatie. Twee mensen die van elkaar houden, kunnen best een stootje hebben. En hoewel menig relatiedes- kundige constateert dat ons eisenpakket sky high is, heeft ook liefdescoach Paulien Timmer een geruststel- lende boodschap. We hoeven onze verwachtingen van afvinklijstjes helemaal niet los te laten. Juíst niet.
«Onderzoek heeft aangetoond dat degenen die meer verwachten van een relatie er meer uithalen. Maar mensen met té hoge verwachtingen zijn vaak ongelukkig in hun relatie.» Voor Timmer is het toppunt van romantiek het loslaten van je ideaalplaatje. «Romantiek zit "m in het onverwachte en daar moet je ruimte voor maken.»
In de liefde blijkt het te gaan om ruimte. Ruimte voor mannen met weinig vinkjes, voor ongeplande ontmoetingen, ruimte voor vergeving. Maar ook voor geduld. Want uit onderzoek onder tweeduizend personen van Meeteez, de datingsite van Facebook, bleek dat een vrouw pas haar grote liefde vindt nadat ze 22 mannen heeft gekust, zes slechte afspraakjes, vier lange relaties, zes onenightstands en vijf keer een gebroken hart heeft gehad. Help, zul je misschien denken. Maar heeft iemand ooit beweerd dat de liefde alleen maar leuk is?
Esther Perel over vreemdgaan
• Hoeveel mensen gaan vreemd? De cijfers lopen uiteen van 26 tot 75 procent. Dat komt omdat er geen duidelijke definitie is van overspel. Want valt sexting, porno kijken en stiekem actief zijn op datingapps er ook onder of niet?
• Zelfontdekking en het gevoel weer te léven zijn de meest genoemde motivaties om vreemd te gaan.
• Om ontrouw te boven te komen, moet de dader de affaire beëindigen en toegeven dat hij de ander pijn heeft gedaan. De bedrogene moet niet alle details willen weten. Vraag eerder: wat betekende het voor je, wat vond je daar wat je niet bij mij vond?
Meer lezen?
• Alleen met jou. De terugkeer van de romantische liefde, Rika Ponnet, € 19,99, Uitgeverij Lannoo
• Liefde in verhouding. Een nieuw perspectief op trouw en ontrouw, Esther Perel, € 20, Uitgeverij Lev.
• Lang + gelukkig: huwelijkswijsheden, Paulien Timmer, € 18,99, Uitgeverij Prometheus
• De zeven pijlers van een goede relatie, John Gottman & Nan Silver, alleen tweedehands, VBK Media
Meer over de liefde online?
• Op langplusgelukkig.nl vind je Paulien Timmers online programma"s, waaronder ‘Is dit "m wel?".
• ‘Rethinking Infidelity", de TED Talk van Esther Perel over omgaan met vreemdgaan: de pijn én de kansen.
• Esther Perel zei in Zomergasten veel moois over relaties en verlangens. Beluister als podcast via vpro.nl.
• ‘Inzicht krijgen in de liefde kan ook met de therapie- methode die gebruik maakt van zogenaamde ‘familieopstellingen". Voor info: petravanderheiden.nl.