29 september 2012 Dagblad
“Vrouwen komen niet van Venus, mannen niet van Mars. Niet alle vrouwen zoeken intimiteit. Niet alleen mannen kunnen seks hebben zonder gevoelens.” In haar boek ‘Blijf Bij Mij’ werpt de Gentse seksuologe Rika Ponnet een nieuw licht op relaties. Ze stapt af van de traditionele man/vrouw-verschillen, maar deelt de mens op in vier types. Interview van Hanne De Belie voor Het Belang van Limburg.
De veilig gehechte, die zonder veel problemen een stabiele relatie kan hebben. De angstige, die constant bevestiging en aandacht nodig heeft. De afwijzend-vermijdende, die op vrijheid gesteld is. De angstig-vermijdende, die van de ene passionele relatie in de andere duikt. In ‘Blijf Bij Mij' deelt Rika Ponnet ons op in vier types. Vier types, die elk op een andere manier in relaties staan. "Met mijn boek wil ik mensen inzichten meegeven, waarmee ze een analyse van hun relatie kunnen maken", legt ze uit. "Zo kunnen ze inzien wat er fout aan het lopen is en vermijden dat ze in de toekomst dezelfde fout maken. Want vaak loop een relatie al mis bij de partnerkeuze. Bepaalde types beginnen beter geen relatie met elkaar."
Haar theorie is gegroeid uit de ervaring in haar relatiebemiddelingsbureau Duet. "Bij elke crisis of echtscheiding loopt de relatie vast in ruzies of discussies", vertelt ze. "Niet dat er elke dag met servies wordt gegooid. Het zit meestal in kleine dingen, zoals afspraken rond het huisvuil buiten zetten of brood halen. Als je dat vaak ‘vergeet', zit daar een vorm van sabotage achter. Het heeft een dieperliggende oorzaak. Je doet niet wat je partner verwacht, uit schrik om ondergeschikt te zijn. Er woedt een machtsstrijd over het hebben van controle en zekerheid. Een machtsstrijd, waarin de ene niet in staat is om tegemoet te komen aan de noden en wensen van de ander. En dan kan de relatie vastlopen. Wie welke noden heeft, heeft veel te maken met de opvoeding. Met welke hechtingsstijl je hebt."
"Er zijn vier hechtingsstijlen. Voor alle duidelijkheid: ik heb dat denkkader van de hechtingsstijlen niet uitgevonden. Het werd voor het eerst gebruikt in de jaren zestig in een onderzoek rond jeugddelinquentie. Dat pas ik nu toe op relaties tussen volwassenen."
"Iemand die veilig gehecht is, heeft geen relaties met grote hoogtes en laagtes of met geweldige passie. Dat klinkt misschien saai. Maar veilig gehechten hebben wel een goede, stabiele relatie waarin de twee partners perfect gelukkig en tevreden zijn."
"Hoe je bent, gaat terug naar de eerste hechting met je moeder en vader. Iemand die veilig gehecht is komt uit een gezin waar de kinderen bij hun vader en moeder terecht kunnen. Dat moet geen klassieke gezinssituatie zijn, maar dat kan ook bij een echtscheiding. De kinderen hebben alleszins het gevoel dat hun ouders er zijn als ze zich niet goed of niet veilig voelen. De ouders zijn aanwezig, maar zitten ook niet te dicht op hun vel.""Daardoor ontwikkelen de kinderen zowel zelfvertrouwen als vertrouwen in anderen. Ze gaan zichzelf ontplooien als autonoom wezen, maar ze gaan ook investeren in de verbondenheid met anderen. Bij het veilig gehechte type zijn die twee vrij goed in evenwicht."
"Het afwijzende type heeft als kind heel vaak het gevoel gehad dat de ouder er niet is en dat ze alleen op zichzelf kunnen rekenen. Daardoor gaan ze hun autonomie en zelfzorg overmatig ontplooien. Ze doen zich sterk voor, willen carrière maken. Ze gaan ook telkens naar bevestiging zoeken, dat ze sterk en autonoom in het leven staan."
"Het angstige type heeft als kind extreme nabijheid ervaren van vader en moeder. Ouders die overbeschermend zijn en hun kind moeilijk loslaten. Daardoor krijgen ze het idee dat de ander er altijd moet zijn. En dat kopiëren ze later ook in hun relatie. Ze zijn claimend en afhankelijk. De partner moet nabij zijn. Ze twijfelen voortdurend en hebben veel nood aan affectie en aandacht. Ze moeten vaak horen: ik zie je graag of goed gedaan schatje."
"Heel sterk. Ook bij veilig gehechten merk je dat altijd iemand meer vermijdend is en dat de ander wat angstiger is. Maar als die tegenstelling te sterk aanwezig is, gaan ze elkaar na een tijd afstoten. Als ze elkaar leren kennen, vallen angstige types op de stoere vermijders omdat ze beschermend lijken. De vermijder voelt zich op zijn beurt bevestigd in zijn sterk zijn. Daardoor vallen ze op elkaar. Maar na een tijd is net datgene wat ze zo aantrekkelijk aan elkaar vonden, hetgene wat hen zuur opbreekt."
"De angstige ervaart dat de vermijder geen echte intimiteit kan geven. De vermijder vindt op zijn beurt dat de ander te claimend is, te veel aandacht opeist en heeft nog meer nood aan tijd alleen. Daardoor krijgt de partner het gevoel dat hij op de derde plaats komt, na het werk en de hobby's. De vermijder heeft het gevoel dat die van thuis niets anders doet dan aandacht vragen, zagen en klagen. Gevolg: hij gaat nog meer lopen, voetballen of werken om die situaties te vermijden. Ze versterken elkaars systeem. En dan escaleert het. Ze merken dat ze niet bij elkaar passen en er volgt een breuk. Of één van beiden begint met iemand anders. De vermijder wil zich nog verder verwijderen van die claimende persoon die thuis zit. De angstige gaat vreemd om aandacht te krijgen of om de ander jaloers te maken."
"Als de twee echt ver uit elkaar liggen, is het resultaat vaak een echtscheiding. Dan is er maar één conclusie: de partnerkeuze zat niet goed en het is beter om er een punt achter te zetten. Is die tegenstelling in een mildere vorm aanwezig, helpt beter leren communiceren. Zet de tv eens uit bijvoorbeeld en drink samen een glas wijn. Dat lijkt simpel en wie veilig gehecht is doet dat bijna automatisch. Maar voor de andere 50 procent is liefde een werkwoord."
"Soms lukt het, maar is het parcours hobbeliger. Ik vind het belangrijk dat je kiest voor de relatievorm die jou het beste ligt. Je moet niet op 25 beginnen, om vanaf dan altijd samen te zijn. Er zijn mensen die zodanig vermijdend zijn dat ze het niet kunnen om 24 op 24 uur samen te zijn. Zij ervaren dat als versmachtend. Zoek dan iemand waarmee je een ander type relatie kunt vormen. Dan heeft het veel meer kans op slagen. Twee vermijders die een latrelatie beginnen bijvoorbeeld. Of gewoon casual seks hebben."
"Bij veilig gehechte mensen is seksualiteit een deel van de intimiteit. Vermijders kunnen seks ontkoppelen van hun gevoel en kunnen makkelijk onenightstands hebben. Angstigen zetten seks wel eens in als wapen, door te onthouden. Of ze zoeken extreem veel nabijheid door seksualiteit."
"Deze mensen hebben altijd een rollercoasterrelatie. Met heel grote hoogtes en veel passie, maar ook dramatische toestanden. Ze hebben dit gevoel nog nooit gehad, hebben de man of vrouw van hun leven gevonden en bereiken meteen de top van de berg. Ze verliezen zichzelf helemaal. En dat gevoel is dan weer zo beangstigend, dat ze meteen weer de neiging hebben om zich uit de relatie terug te trekken. Dan zitten ze in het diepste dal. En dat patroon blijven ze herhalen. De angstig-vermijdende types vallen op elkaar. En soms blijven ze elkaar aantrekken en weer afstoten."
"De beenhouwer en zijn vrouw uit ‘Van Vlees en Bloed' zijn een mooi voorbeeld van veilig gehecht koppel. Omdat er sleur in de relatie kwam - wat in elke relatie kan voorkomen - ging hij vreemd. Hij werd bospoeper (lacht). Als zijn vrouw dat ontdekt is ze heel boos. Wat heel normaal is. Maar hij beseft dat hij fout was en wil zijn huwelijk redden. Zij heeft de kracht om hem zijn misstap te vergeven. Wie angstig is, blaast dit op. Wie vermijdend is, kan overspel niets schelen."
"Ook in ‘Sex and the City' zitten mooie voorbeelden. Carrie is de angstig-vermijdende die een passionele knipperlichtrelatie heeft. Samantha is dan weer de vermijder, die makkelijk van bedpartner wisselt en seks heeft zonder dat ze emotioneel betrokken is."
"Ik wil niet in de typische vrouwenbladtest vervallen: beantwoord tien vragen en je weet welk type je bent. Om je hechtingsstijl te weten is een vrij uitgebreid onderzoek nodig. Er zijn ook heel wat gradaties in elk type."
"Vooral zelfkennis is heel belangrijk. Door het boek te lezen, leer je voor jezelf uitmaken: hoe ben ik, wat verwacht ik en wat zijn mijn noden? En van daaruit kan je keuzes gaan maken en ook bewuster leren omgaan met je partnerkeuze."
"Ik pleit niet voor een rationele keuze. Rationeel: ik haat dat woord. Precies alsof je een checklist hebt en daaraan moet je partner beantwoorden (lacht)."
"Ik pleit er wel voor dat je bewuster kiest. Dat je vanuit je inzicht en vorige ervaringen kiest en daardoor in een betere relatie terecht komt."
"Verliefdheid wordt te zeer gezien als iets dat je overkomt. Maar je ‘valt' niet zomaar voor iemand. Het is altijd een keuze die je maakt. Je laat dat toe of niet toe. Zodra je al verliefd bent, ben je al een stuk verder. Je wordt niet verliefd in twee seconden. Je hebt al kennis gemaakt. En aan de manier waarop mensen in dat eerste contact stappen, kan je voor een stuk zien welk type hij of zij is."