15 maart 2019 Internet
We zouden al in enkele minuten kunnen inschatten of iemand past binnen het beeld dat we van een partner hebben. Hoe ziet hij/zij eruit, hoe klinkt zijn/haar stem, waar staat hij/zij voor...? En dat zonder dat we ons er zelf bewust van zijn. Hoe werkt dat allemaal? "Het sociale en emotionele primeert boven het fysieke, en dat is echt niet zo zweverig als het klinkt", zegt relatie-expert Rika Ponnet. Artikel van Kathleen Heylen voor vrtNWS.
Ons aangetrokken voelen tot iemand, verliefd worden... het is een complex gegeven waarvan heel wat aspecten in een waas van mysterie gehuld blijven. Ook al proberen biologen, antropologen en psychologen al jaren te begrijpen waarom sommige mensen ons hart sneller doen slaan dan anderen.
Symmetrische mensen, aantrekkelijkere mensen?
Er is de rol van genetica en de manier waarop onze zintuigen andere mensen ervaren. We zoeken volgens wetenschappers de genetisch sterkste en meest gezonde partner waarmee we de beste kansen hebben om ons voort te planten en de menselijke soort in stand te houden.
Allicht heeft u al eens van symmetrie gehoord. In de kunst en de natuur staat symmetrie voor schoonheid, voor het ideale beeld. Mensen blijken zich volgens meerdere onderzoeken meer aangetrokken te voelen tot mensen die er "symmetrisch" uit zien: mensen wier linker- en rechterkant van hun lichaam en/of gezicht gelijk zijn, als een soort spiegel. Hoe meer symmetrie er is, hoe fysiek knapper of aantrekkelijker iemand bevonden wordt.
Steven Gangestad, van de University of New Mexico, onderzocht factoren die bijdragen tot symmetrie. Hij kwam uit bij oxidatieve stress, het gevolg van processen in ons lichaam waarbij stoffen vrijkomen die ons DNA kunnen veranderen. Symmetrie is een teken dat iemand in de prilste fase van zijn ontstaan -in de baarmoeder- niet blootgesteld is aan (te) hoge stressniveaus, of alleszins voldoende capaciteiten had om eraan te weerstaan. Zijn DNA heeft er niet onder te lijden gehad, wat maakt dat er een grotere kans is dat hij sterk en gezond is, aldus Gangestad.
Feromonen
Nog zoiets: feromonen, geurloze stoffen die ons brein aanmaakt en die we afscheiden via bijvoorbeeld zweet. Feromonen zijn zoals vingerafdrukken, ieder van ons heeft een specifiek patroon dat bij ons hoort, en waarmee we communiceren zonder dat we er erg in hebben. Als we iemand ontmoeten, pikt ons lichaam diens feromonen op, en vice versa.
Binnen de kortste keren zou het ons helpen beoordelen wat we van iemand vinden. Bekend is onderzoek waarbij vrouwen moesten ruiken aan bezwete mannen-T-shirts, waarna ze moesten beoordelen welke geur ze het meest aantrekkelijk vonden. De winnaar: de geur van mannen die grote kenmerken van symmetrie vertoonden. Ook bij mannen is trouwens "geur-onderzoek" verricht: daaruit bleek dat zij vrouwen die in een vruchtbare periode in hun menstruatiecyclus zaten, als aantrekkelijker bestempelden.
"Aantrekkingskracht niet reduceren tot genetica"
"Biologisch-evolutionaire aspecten helpen mee bepalen wie we uit de massa naar voren halen, maar we moeten oppassen dat we aantrekkingskracht en verliefdheid niet reduceren tot genetica en voortplanting", zegt Rika Ponnet, seksuologe, relatietherapeute en oprichter van relatiebemiddelingsbureau Duet. "Waarom worden ook oudere mensen nog verliefd, of waarom kiezen we dan niet allemaal voor dezelfde?"
Aantrekkingskracht gaat om veel meer dan dat, zegt Ponnet. "We zoeken in anderen psychologische en emotionele beelden, patronen waaraan we ons kunnen spiegelen. Hoe herken ik mezelf, wat kan hij of zij betekenen voor mijn noden, voor mijn groei als mens? Onder onze aantrekkingskracht tot bepaalde mensen schuilt een verlangen naar groei."
"Onbewust en uiterst subtiel sturen we daar heel veel signalen over uit, via ons gedrag, via onze lichaamstaal. En we pikken die signalen van anderen intuïtief op. Gedrag vertoont een diepere gelaagdheid, een diepere betekenis. Meestal zijn het ook kwetsbare dingen. Niet-ingevulde verlangens, tekorten, dingen die te weinig aandacht hebben gekregen. Ook bijvoorbeeld de manier waarop we geleerd hebben ons te hechten aan mensen speelt een rol. We gaan op zoek bij anderen, hoe zij ons kunnen aanvullen en verrijken."
"Wat kan hij of zij betekenen voor mij als mens, voor mijn noden? Onder aantrekkingskracht schuilt een verlangen naar persoonlijke groei."
Rika Ponnet
Niet zweverig, maar evolutionair logisch
Hoe zweverig en "romantisch" dat allemaal ook mag klinken, dat is het niet, beklemtoont Ponnet. Vanuit evolutionair standpunt is dat niet meer dan logisch. "Mensen zijn voor alles sociale wezens, altijd al geweest. Hoe hebben wij als soort kunnen overleven? Dat heeft niet alleen met genetica te maken, maar ook -en vooral- met verbinding. Wij hebben andere mensen nodig. Een mensenbaby is "onaf", zo kwetsbaar als hij geboren wordt, en heeft nog jarenlang zorg nodig. We moeten kunnen weten wie voor ons dat vertrouwen, die veiligheid, die zorg kan bieden."
Het is een overlevingsstrategie. "Noem het een ingebouwde radar die we hebben, waarmee we die uiterst subtiele signalen in gedrag en lichaamstaal kunnen oppikken en lezen." En we zijn daar ongelofelijk sterk in, zonder dat we dat zelf weten. Ponnet staat er zelf versteld van. "Ik werk al jaren met mensen, het is echt hallucinant. En we doen dat niet alleen op relationeel vlak. Mijn zussen en ik lijken qua uiterlijk niet op mekaar, toch slagen mensen die ons niet kennen erin om ons te identificeren als zussen. Door de manier waarop we spreken, ons gedragen, die uiterst subtiele signalen."
"Het sociale, het emotionele primeert boven het fysieke bij aantrekkingskracht en verliefdheid."
Rika Ponnet
Ze verwijst naar een onderzoek rond familie-opstellingen waarbij studenten die elkaar totaal niet kenden, mensen moesten kiezen die familie zouden kunnen zijn. De resultaten waren verbluffend. "Bleek dat ze zonder enige voorkennis mensen kozen die een gelijkaardige familiale achtergrond hadden. Met ook heel erg pijnlijke resultaten. Mensen die overbleven, die niet gekozen werden, van hen bleek dat ze een verleden hadden waarin ze ook over- of achterbleven."
Voor Ponnet primeert het sociale, psychologische en emotionele aspect van aantrekkingskracht en verliefdheid boven het fysieke, het individuele. "En steeds meer evolutiebiologen zijn die mening toegedaan."
"Elke verliefdheid is een perfecte match, of die liefde nu 3 maanden duurt, dan wel 10 jaar of je hele leven."
Rika Ponnet
Perfecte match?
Als dat biologische, sociale, fysieke... plaatje allemaal klopt, leidt dat dan tot een perfecte match, een eeuwige liefde? "Ik geloof dat élke sterke verliefdheid een perfecte match is, of die liefde nu 3 maanden duurt, dan wel 10 jaar of je hele leven", zegt Ponnet. "Op ons levenspad ontmoeten we mensen die op dàt moment bij ons passen, omdat ze ons op dàt moment helpen in onze groei. Dan zijn ze altijd onze perfecte match."
"Maar mensen zijn niet statisch. We groeien en evolueren voortdurend, we blijven niet ons hele leven wie we zijn op ons 25e. Een liefde, een perfecte match kan eindigen. We hebben een persoonlijke groei doorgemaakt, hebben inzichten die we meenemen naar een volgende ervaring. Liefde, los van het sprookje."