17 maart 2016 Dagblad
Als je romantische relaties op niets uitlopen, zou je dan niet beter vertrouwen op het oordeel van derden? Op wetenschappers, zoals in ‘Blind getrouwd’, of op je ouders, zoals de helft van de wereldbevolking? Artikel van Inge Schelstraete voor De Standaard.
Het was een discussie aan de frisdrankautomaat tussen twee Vlaamse meiden en één Indiase, alle drie rond de 25. ‘Jullie Europeanen verwachten te veel van je relatie', zei Reem*. ‘Jullie partner moet je soulmate zijn die al je hobby's deelt, hij moet knap zijn, gevoel voor humor hebben, in bed moet de passie altijd hoog oplaaien, enzovoort. Jullie verwachten een tien op tien van je relatie, een negen op tien noem je al pragmatisch. Als je dan een zeven op tien scoort, voel je je mislukt. Indiërs hopen op een vijf op tien: geen grote conflicten, een comfortabeler en gezelliger leven dan als single. Als we dan een zeven treffen: wa-hey! Gelukkige Indiase.'
Ik had vreemd opgekeken toen ik hoorde dat deze erg zelfverzekerde, intelligente en elegante jonge vrouw getrouwd was met een man die haar familie had uitgekozen. Reem was niet het slachtoffer van een ‘gedwongen' huwelijk zoals die toen in de media werden afgeschilderd. Maar een gearrangeerd huwelijk, zei ze, had ook voordelen.
‘Ja maar', zeiden wij, ‘hoe zit dat met euh ... seks? Je trouwt met iemand die je niet kent en moet daar de koffer mee induiken?'
‘Hoe lang kennen jullie sommige kerels met wie je in bed duikt?' Tja, dachten we.
Reem en haar man vertrokken een half jaar later naar de Verenigde Staten. Of ze nog steeds gelukkig samen zijn, weet ik niet. Maar ik heb vaak aan dit gesprek teruggedacht door het VTM-programma Blind getrouwd. Daarin worden twee onbekenden door psychologen gematcht en trouwen ze, waarna ze elkaar leren kennen.
Op elkaar lijken is niet genoeg
Ik ga op zoek naar Indiërs die willen vertellen wat zij positief vinden aan gearrangeerde huwelijken. ‘De arranged marriages die jullie kennen uit romans als A suitable boy van Vikram Seth zijn razendsnel aan het verdwijnen', vertelt een man die ik Anand mag noemen. ‘Een professionele koppelaarster, die vind je hoogstens nog op het platteland. Dankzij sociale media kun je veel breder zoeken en wetenschappelijker. Je krijgt meer partners voorgesteld, en op een informelere manier. Wij noemen dat ‘family arranged dating': de families organiseren gelegenheden om elkaar te leren kennen. Er is ook een veel langere ‘verlovingstijd' tussen de overeenkomst en het huwelijk dan vroeger.'
Indiase families hanteren dezelfde criteria als westerse relatiebureaus, denken mijn contactpersonen. Op de eerste plaats is dat het opleidingsniveau. Daarna komt een gelijkaardige sociale achtergrond met dezelfde waarden. Geld, zowel de solvabiliteit van beide families als het inkomen van het nieuwe stel, is ook belangrijk. Gedeelde hobby's en interesses worden ook bekeken.
Relatiebemiddelaar Rika Ponnet zucht en relativeert. ‘Wij kiezen ook vaak een partner uit een sociaal netwerk dat erg lijkt op de persoon die we zelf zijn. Daar zitten aspecten bij als opleiding en afkomstig zijn uit dezelfde regio. Je zult je goed voelen bij iemand met hetzelfde profiel, maar het geeft geen garantie dat je ook een emotionele connectie zult hebben. Het beste huwelijk is niet het huwelijk met de minste verschillen, maar met het grootste vermogen om verschillen te dragen en dat hangt altijd direct af van de band binnen een koppel.'
‘Jullie worden smoorverliefd op een man die er goed uitziet en blijken dan totaal andere karakters te hebben', zegt Varsha me. Ook de psycholoog Gert Martin Hald, de bedenker van Blind getrouwd, verkondigt dat er geen liefde op het eerste gezicht is, alleen lust op het eerste gezicht. ‘Daar ben ik het dus to-taal niet mee eens', zegt Ponnet. ‘Verliefdheid is oneindig veel meer dan seksuele aantrekkingskracht. Gaan mensen na een hevige verliefdheid weleens uit elkaar? Dat gebeurt, maar is dat een probleem? De angst daarvoor past in het oude moraliserende kader dat relaties duurzaam moeten zijn. Maar een korte relatie kan ook waardevol zijn.'
We onderschatten hoe goed mensen met verschillen kunnen omgaan, zegt ze. ‘Neem nu het opleidingsniveau. Er is een groot overschot aan hoogopgeleide vrouwen. Volgens de traditionele opvattingen is de man beter wat hoger opgeleid dan de vrouw. Maar in de praktijk trouwen hoe langer hoe meer vrouwen met een lager opgeleide man. En die relaties zijn stabieler dan relaties waarbij de man hoger is opgeleid.'
Het ergert de Indiërs die ik spreek dat westerlingen aannemen dat ze hun partner beter kennen dan mensen in gearrangeerde huwelijken. ‘En dan jammeren ze dat ze hun man of vrouw "niet meer herkennen" als ze uiteen gaan', zegt A.J. ‘Dat klopt wel', zegt Ponnet, ‘Stellen leren elkaar toch pas echt kennen in de intimiteit van een relatie. Als je samenwoont, leer je elkaar kennen, maar ook jezelf: je partner is een spiegel waarin je je voortdurend ziet. In gearrangeerde huwelijken zal de liefdesband op dezelfde manier evolueren.'
Twee families
‘Een Indiaas huwelijk is een match tussen twee families, niet tussen een man en een vrouw', zeggen al mijn gesprekspartners. Dat is ook de voornaamste reden waarom je het niet mag vergelijken met de huwelijken in Blind getrouwd, waarschuwt Ponnet, laat staan met onze liefdeshuwelijken. ‘Indiase gearrangeerde huwelijken zijn niet ouderwetser dan de onze, ze zijn fundamenteel anders. Ze horen thuis in een cultuur waar er meer druk is om te doen wat goed is voor de groep. Wij hebben een veel individualistischer kijk op het huwelijk.'
‘Ongetwijfeld zijn er gelukkige gearrangeerde huwelijken. Omdat je huwelijk de goedkeuring van de groep krijgt, voel je je ook gelukkig en tevreden. Voor ons is de persoonlijke vrijheid belangrijker, de mogelijkheid om ons in die relatie te ontplooien.'Mijn Indiase gesprekspersonen zeggen dat een jong stel een veel beter netwerk heeft in een gearrangeerd huwelijk. ‘Daar twijfel ik niet aan: de families helpen omdat ze er belang bij hebben dat het huwelijk een succes wordt. Ik heb vorig jaar meegewerkt aan Vind je lief, en ik merkte daar iets gelijkaardigs: omdat de kandidaten heel goed omkaderd worden door een team dat wil dat hun relatie slaagt, omdat ze veel positieve bevestiging krijgen, worden de kandidaten een stukje gedragen.'
Maakt ons verlangen naar de perfecte romantische relatie ons onrealistisch, zoals Reem dacht? ‘Dat is niet mijn ervaring. Natuurlijk zijn er mensen met onrealistische verwachtingen, die vaak een of andere vorm van bindingsangst verbergen. Maar het is een kaakslag voor mensen die na jaren proberen toch uiteengaan, om te zeggen dat ze onrealistische verwachtingen hadden.'
‘Ik denk dat Indiërs meer omkaderd en gedragen zijn', zegt Ponnet. ‘Eenzaamheid maakt in hun maatschappij minder kans dan bij ons. De prijs die ze daarvoor betalen, is minder vrijheid. Maar de droom, dat ooit ergens die ene ware op ons wacht, die koesteren we allemaal. We willen uiteindelijk allemaal graag gezien worden.'
* De namen van de betrokkenen zijn veranderd op hun vraag.