“Laat ons weer durven romantisch te zijn”

Terwijl het bon ton lijkt erop te wijzen dat liefde een onmogelijk verlangen is, of op zijn minst een onderneming waar we niet te veel van moeten verwachten, pleit relatietherapeute Rika Ponnet in haar nieuwe boek "Alleen met jou" juist voor meer ambitie in liefde en romantiek. Door Kelly Deriemaeker

Steeds vaker hopen we het toeval immers een hand te helpen door ons lot in handen van algoritmes of experts te leggen. Loopt de liefde niet zoals we zouden willen, dan zoeken we troost in de boodschap dat onversneden liefdesgeluk enkel voor personages uit sprookjes is weggelegd, en dat de weg naar geluk begint met het omarmen van de gewonigheid in leven en liefde. Niet romantisch, wel realistisch.

Rika Ponnet, seksuologe en relatiebemiddelaar bij haar eigen relatiebureau Duet, poneert in haar nieuwe boek "Alleen met jou" enkele stellingen die daar lijnrecht tegenin gaan.
Stellingen die zorgen voor gefrons op haar lezingen.
Toch zeker aan de start.

Het idee voor dit boek ontsproot onder andere vanuit een frustratie op Valentijn. De laatste jaren kreeg je via de media vooral vragen voor artikels met deze teneur: liefde is lastig, liefde is moeilijk, liefde is de bron van alle kwaad. Jij had er genoeg van.
Rika: "Dat kun je wel zeggen. Om maar weg te blijven van de zogenaamde cliché"s wordt er ingezoomd op het falen, de mislukking, de onmogelijkheid van de liefde. Door de focus te leggen op die lastige kant worden we angstiger in de liefde, en vanuit die angst durven we ons vaak niet meer te geven.

Ik pleit ervoor om vaker de fantastische kant van de liefde te belichten, en zo een vollediger beeld te schetsen. We lijken soms te vergeten dat er een kant aan de liefde zit, die de lastigheid ervan de moeite waard maakt."

Terwijl mensen als psychiater Dirk De Wachter en filosoof Alain De Botton pleiten voor meer gewonigheid en content zijn met het onvolmaakte, pleit jij net voor meer ambitie in de liefde.
Rika: "Ja, de juiste ambitie. Ik heb het niet over zoeken naar die ene prins op het witte paard. Als we in het leven ambitieus zijn, dan leggen we de verantwoordelijkheid vaak bij onszelf. In de liefde is dat anders: we focussen sneller op de inbreng van de ander. Is die boeiend genoeg, heeft hij voldoende te bieden, is hij wel de moeite waard?

Ambitie in de liefde is eerder een mindset, het is bereid zijn om er ten volle voor te gaan en ons af te vragen wat we zelf doen om de ander gelukkig te maken. Wat ons zo"n boeiende partner maakt. Die vraag is confronterender, en dus stellen we ze minder snel."

Alain De Botton zegt dat we sowieso met de verkeerd gaan trouwen, en al blij mogen zijn als we het als twee feilbare mensen überhaupt met elkaar uithouden.
Rika: "Dat is het beeld van de liefde volgens de man Alain De Botton. Het is niet de liefde volgens en voor iedereen".

Het biedt wel troost voor zij die worstelen met de liefde in al haar facetten.
Rika: "Dat is zo. Tegelijk voelt het als een muffe pastoorsboodschap, waarbij de beloning van alle kommer en kwel te verwachten valt in het hiernamaals. De liefde is veel meer dan dat: intens, vol levenskracht en vitaliteit, passioneel, soms ruw. Laat ons de liefde niet tot die uitersten reduceren, maar ze in haar totaliteit zien. Soms lijkt ons leven wel op een Disneyfilm, en soms ook niet. Gelukkig maar, elke dag Disney houdt geen mens vol, maar het mooie laat wel toe om het lastige ook te dragen."

Volgens jou is het juist de angst voor het pijnlijke van de liefde dat ons het meeste lijden en leegte berokkent.
"Ik krijg bij Duet mensen over de vloer die erg bang zijn voor afwijzing, en de gedachte dat ze er niet mee om zullen kunnen. Dan vraag ik door: stel dat je wordt afgewezen, wat gebeurt er dan? Je zult je misschien een dag minder goed voelen, of twee, maar je zult er niet aan sterven. Scheidingen en relatiebreuken maken deel uit van de liefde zoals we die willen kennen. Daar zitten bijzonder pijnlijke kanten aan, maar het brengt ons ook de allerdiepste bevrediging. Ik vind dat we niet minder van de liefde moeten verwachten, maar meer. We moeten onze verlangens groter durven maken, en ze als drijfveer zien. Ze zijn een motor die ervoor zorgt dat we niet vanuit onze angsten leven die ons onvermogend maken om authentiek te kiezen."

"Als we allemaal wat romantischer zouden zijn, zouden we gelukkiger zijn".
Rika: "Daar ben ik absoluut van overtuigd. Tijdens lezingen zie ik mensen soms gek opkijken, en die boodschap afdoen als minder realistisch. Na afloop krijg ik dan weer regelmatig erg emotionele reacties. De boodschap blijkt in elk geval veel los te maken."

Bedoel je dat we allemaal weer vaker moeten dineren bij kaarslicht en elkaar moeten verrassen met een bloemetje?
Rika: "Wat je onder romantiek verstaat is persoonlijk. Dat hoeven niet de platgetreden paden te zijn, maar het mag wel. Een zonsondergang aan de oceaan, dat is van het mooiste dat er is, maar we generen ons bijna voor het feit dat we het mooi vinden. Stoppen we een lief briefje in de boterhammendoos van de kinderen, dan vinden we dat best tof, doen we dat bij onze partner, dan vinden we het al gauw klef. We zijn nochtans allemaal gevoelig voor complimenten of lieve woordjes, ook de mensen die beweren dat niet te zijn."

Gelukkig hebben we daar tegenwoordig Complimentendag voor.
Rika: "Net doordat dagen als Valentijn of Complimentendag gecommercialiseerd worden, halen we ze graag naar beneden. Terwijl dat helemaal niet nodig is, Valentijn is prima, als de intentie maar juist zit.
Romantiek hoeft niets zwaars te zijn, het kan heel speels. Het kan een grapje zijn dat je met je partner uithaalt. Iemand die je rug aanraakt. Een sms. Kleine momenten die voor warmte zorgen.
Natuurlijk is een weekend Parijs ook fijn, maar als dat het enige is waarop je een jaar moet teren, dan is het een mager dieet."

Wat als ik helemaal niet romantisch ben? Of mijn partner?
Rika: "Je bedoelt mensen die zichzelf daar te rationeel voor noemen? Rationele mensen bestaan niet. Als iemand rationaliseert heeft dat te maken met angst om volgens hun emoties te leven. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen verlangt naar erkenning, aandacht, liefde. Vaak geven we ook dat antwoord als we gevraagd worden naar het belangrijkste in ons leven, maar als we er onze agenda naast leggen, dan is het vaak een eye-opener hoe weinig tijd we er maar aan spenderen."

Volgens jou gaan we in de liefde op zoek naar wat onze allerdiepste behoeftes en verlangens zijn als mens.
Rika: "Mijn pleidooi voor romantiek is niet gratuit. Ik onderbouw dat in "Alleen met jou" door voort te bouwen op het denkkader dat ik in mijn vorig boek, "Blijf bij mij", introduceerde. De romantische liefde waar verliefdheid deel van uit maakt, laat ons glashelder zien wat onze diepste behoeftes en kwetsbaarheden zijn. Die krijgen we niet altijd makkelijk ingevuld binnen onze relaties: omdat we ze onvoldoende kennen, of zelfs helemaal niet. Omdat we ze ook niet herkennen bij onze partner. In het boek heb ik het uitgebreid over wat dit met ons, onze geliefden en onze relaties doet. Ik toon aan dat de romantische liefde uiteindelijk de enige weg is naar de meest complete invulling van onze hechtingsverlangens."

Laat het ons even over de zoektocht naar liefde hebben. Volgens jou zijn we collectief te angstig om op ons gezicht te gaan in de liefde, waardoor we daten met een checklist. Of erger nog: niet daten, omdat we niemand vinden die voldoende aan onze checklist voldoet.
Rika: "Die tendens merken we sterk bij Duet. Soms komen mensen aanzetten met een waslijst aan eisen. Vaak zien we dat een parameter die niet voldoet aanleiding kan zijn om de ander niet eens te willen ontmoeten. Dat is sterker aanwezig dan vroeger."

Is kieskeurigheid altijd slecht? Misschien besparen we ons zo wel heel wat overbodige inspanningen?
Rika: "We lijken collectief te geloven dat een relatie het meeste kans op slagen heeft als de ander zo goed mogelijk op ons lijkt. Ik hoor experts in Blind Getrouwd zeggen: "Hij is heel links, zij ook, this is the perfect match!".

Dat slaat nergens op, maar we kijken met 1,3 miljoen, en voor je het weet gaan we dat geloven.
Mensen zijn bang om met iemand te daten die op bepaalde vlakken anders is. Ze zijn ook op zoek naar short cuts, en zo gebeurt het in ons bureau wel eens dat iemand een potentiële date afwijst omdat ze op zijn Facebookpagina ziet dat hij naar Werchter gaat, terwijl zij naar Tomorrowland trekt. Deze dame was ervan overtuigd dat het nooit zou kunnen klikken, en dus wilde ze hem niet ontmoeten. "Wat als we naar zee rijden, en hij zet de radio op Studio Brussel, terwijl ik liever naar MNM luister?", vroeg ze. Dan heb je toch direct ruzie? Als je doorvraagt dan draait het om angst voor conflict, en een uiting van dieper liggende bindingsangst. Als iemand op alle vlakken bij je past, en hij gaat elk jaar een keer naar Werchter, heeft een relatie dan geen kans? Geloof me: daar kom je overheen. Mijn ervaring is dat als je mensen de liefde met hun hoofd laat benaderen, je de deur openzet voor angst en controledrift."

En dus swipen we ons te pletter op Tinder, en wijzen we af op basis van een profielfoto.
Rika: "Ik ben geen Tinder-fan, maar vermoed dat het gegeven meer schade aanricht dan het ons oplevert. Natuurlijk zijn er succesverhalen, maar ik zie ook stigmatisering, devaluatie en ontmenselijking van het proces van verliefd worden. Mensen worden gereduceerd tot een profielfoto of een paar eigenschappen, bijna alsof je een auto koopt. We wijzen razendsnel af, leren beoordelen en veroordelen op een paar seconden."

Deden we dat voor Tinder ook al niet? De ene knapper vinden dan de ander, en op basis van die uiterlijke kenmerken beslissen of we iemand ten dans vroegen op het dorpsbal?
Rika: "Mijn moeder vertelt me dat ze in die tijd natuurlijk ook zagen wie een mooi figuur had en wie niet, maar dat er minder werd gestigmatiseerd. Er was een heel beperkte beeldcultuur, waardoor ze meer open stonden voor de totaalervaring die een mens is. Het is niet omdat iemand geen haar heeft dat hij geen fantastische man kan zijn.

We stellen ons vaak niet de juiste vragen: hoeveel haar iemand heeft is een zaak, wat hij met je doet als hij de kamer binnenloopt, en hoe jij je voelt als je bij hem bent, dat zijn veel essentiëlere dingen. Om die te ervaren heb je een sfeer van verbinding nodig, eerder dan van snelle afwijzing of een te kritische blik."

Ook het tempo en gemak waarmee we mensen afwijzen zou ons geen deugd doen.
Rika: "Tinder verhoogt niet alleen de frequentie waarmee mensen een afwijzing te verwerken krijgen, ook de manier waarop je tegenwoordig afwijst laat vaak te wensen over. Van de ene dag op de andere doen alsof de andere niet meer bestaat is niet minder dan vernietigend, en zorgt ervoor dat mensen angstiger worden en deel uitmaken van een datingcultuur die vrij onveilig aanvoelt."

Wat is het verschil tussen Tinder en een relatiebureau als Duet?
Rika: "Wie een relatiebureau inschakelt wil zijn ontmoetingskansen verhogen. Net als wie Tinder goed gebruikt. Bij ons verklein je het risico dat er iemand aan de andere kant zit die getrouwd is, of helemaal geen relatie wil. Tinder is op dat vlak veel meer een speeltuin.

Bij ons weten mensen zeker dat de gegevens kloppen, dat de motivatie gelijk is, dat het een veilige datingcontext is met mensen die bereid zijn om elkaar te ontmoeten."

Ik veronderstel dat jullie klanten ook beginnen met het invullen van een checklist?
Rika: "Dat klopt, voor mensen op eerste gesprek komen laten we hen een vragenlijst invullen. Voor ons is het belangrijker hoe iemand die vragen invult dan wat hij invult."

"Openstaan voor de liefde is belangrijker dan de perfecte match vinden".
Rika: "Met mijn team steek ik het meeste energie in mensen ontvankelijker maken dan ze zijn als ze voor het eerst langskomen. In duidelijk maken dat met iemand afspreken niet betekent dat je ermee moet trouwen, en dat er veel kan voortkomen uit dingen een kans geven."

Ook als ze onmiddellijk weten: dit gaat het niet worden?
Rika: "Als mensen een profiel afwijzen is dat vaak door angst. Wij proberen mensen hun scenario"s te laten verbreden, ontmoetingen een kans te geven, door hen te laten afspreken met iemand die op het eerste zicht misschien geen match lijkt. Ooit hadden we hier een dame die bekend stond als eerder moeilijk.

Toen ze op de Facebookpagina van een man had gezien dat hij op vakantie was geweest naar Thailand, wilde ze niks meer van hem weten, omdat dat volgens haar impliceerde dat hij aan sekstoerisme deed. Zo"n dingen raken me, het is lastig als iemand vast zit in bepaalde denkbeelden en veronderstellingen.

Maanden nadat ze ons traject zonder succes had afgerond kwam ik haar weer tegen, en bleek dat ze samen was met een man die ze op de trein had ontmoet. Compleet niet het type waar ze naar had gezocht: hij had een baard, was eerder klein, werkte als ambtenaar. Maar er was een klik, en doordat we zo hadden gewerkt aan dat kritische stemmetje dat alles direct overzag en wist hoe het zat, gaf ze zich over aan het plezante en veilige gevoel dat ze bij die man kreeg. De fysieke aantrekking kwam wat later, maar was aanwezig, en ondertussen zat ze al zes maanden in een relatie zoals ze die nog nooit had ervaren. Simpelweg omdat ze haar scenario"s had leren verbreden. Dat horen we wel vaker".

Levert checklistdaten en parameters vergelijken dan niks op? Er zijn ondertussen Blind Getrouwd-koppels met kinderen.
Rika: "Blind Getrouwd onderbouwt mijn pleidooi voor de romantische liefde uitstekend. Een ander je huwelijkspartner laten kiezen wijst op totale overgave. Al van aan het altaar zie je hoe de deelnemers bereid zijn om afstand te nemen van hun denkkaders en ervoor te gaan. Slagen ze in hun opzet, dan heeft dat meer te maken met het feit dat ze hun muren hebben neergelaten en zich zo ontvankelijk hebben opengesteld dat ze tot een emotionele connectie kwamen, dan met het werk van de experts. Er bestaat geen formule voor de liefde: in essentie zal het altijd gaan om het eerste moment dat je iemand ziet, wat je dan voelt, en wat je beslist om daarmee te doen."

In het boek hekel je onze tip-cultuur, waarin we niet meer vertrouwen op onszelf maar te rade gaan bij experts. Ik durf het bijna niet te vragen, maar doe het toch: heb je tips om romantischer in het leven te staan?
Rika: "Mijn ultieme tip is: denk er eens zelf over na.
Ik kan jou niet het antwoord geven. Soms hebben mensen een mythisch idee over echte liefde: dat je elkaar woordenloos begrijpt, en perfect aanvoelt wat de ander nodig heeft. Dat als iemand het je moet vragen, dat impliceert dat het geen liefde is. Je mag ook aan je partner vragen wat hij fijn vindt. We zijn allemaal competent om graag te zien, en we mogen daarbij voortgaan op onszelf en wat we voelen. We mogen het ook bevragen bij de ander.

Veel steunt op mindset: elke dag zijn er mogelijkheden om romantiek weer een plek te geven. Ik raad mensen aan om het voor zichzelf te doen, en te zien wat er gebeurt. Je zult ervan versteld staan wat het met jou en je partner doet, hoeveel krediet het je oplevert. Soms hoor ik na een lezing dat mensen helemaal opgepompt zijn om ervoor te gaan. Dat ze in een romantische mood terechtkomen en er zin in hebben. Meer dan dat kan en wil ik niet aanreiken".