23 november 2016 Magazine
De dokter die met de verpleegkundige trouwt, de manager met de secretaresse? Neen, dat plaatje klopt al even niet meer. 30% van de vrouwen is de hoogst opgeleide in een relatie, slechts 20% van de mannen heeft het hoogste diploma. Artikel van Katrien De Groef voor Flair die de mening van Rika Ponnet vraagt.
Ans (33) is project manager en Bram (34) tuinman
"Ik zou later carrière maken en met een even ambitieuze zakenman een villa bouwen, in het weekend lekker uit eten en tussen het werken door tripjes maken naar exotische bestemmingen. Nu klinkt het net alsof ik ontzettend materialistisch ben. Dat is niet zo, of toch niet overdreven, maar het was gewoon het beeld dat ik standaard in mijn hoofd had. Ik kende ook niet anders. Mijn ouders passen in dat plaatje, net als hun vrienden: hoog opgeleid, carrière maken, mooie bedrijfswagen, grote villa. Zelf heb ik handelsingenieur gestudeerd en werk ik als projectleider in de financiële wereld.
Twee relaties heb ik voor Bram gehad. Twee keer met een man die een gelijkaardig diploma had en al iets verder in zijn carrière stond. Twee keer ook een man van goede komaf. Weekenden spendeerden we in de manège, aan zee of op een dineetje bij vrienden. Helaas ben ik twee keer met mijn neus tegen de lamp gelopen. De eerste heeft mij bedrogen. Hij wilde verder met mij, maar mijn hart was gebroken. De tweede was net iets te vol van zichzelf en zag mij als een trofee in zijn kast van al de successen in zijn leven. Dan heb ik er zelf maar een punt achter gezet.
En toen kwam ik Bram tegen, via via op café. Niets praatjes, niets uitwijden over zijn carrière, niets pronken met een dure wagen. Gewoon sympathieke, joviale, sportieve en ook waanzinnig stoere en knappe Bram. Nooit had ik gedacht dat zo'n knappe en populaire kerel op een iets klassieker meisje als ik zou vallen. Ik ben geen diva poppemie, ik ben gewoon Ans: niet al te veel make-up, stijlvol gekleed maar niet de hipsterlook. Natuurlijk bezweek ik als een blok voor hem. Fysiek toch, meteen. Maar toen kwam de twijfel: Bram had niet verder gestudeerd, nooit geprobeerd ook. Bram was maar ‘gewoon' tuinman -in dienst- , Bram was niet de galante zakenman maar een nuchtere vent. Langer dan ik ooit aan hem zou toegeven, heb ik daarmee gestruggeld. Tegen mijn vriendinnen had ik continue de neiging om hem goed te praten. ‘Ja maar voor hem moet een diploma niet', ‘Hij verslaat me in elke kwis'. Het meeste schrik had ik voor mijn ouders. Ze zijn nu eenmaal een beetje elitair. Mijn broer heeft wel aan hun verwachtingen voldaan door met een ambitieuze vrouw van goede komaf te trouwen. En dan ik... Uiteindelijk hebben ze maar één keer commentaar gegeven, enkele dagen voor ik Bram zou voorstellen: ‘Pas op meisje, past zo iemand wel bij jou?'. Tegen Bram hebben ze nooit een verkeerde opmerking gemaakt, maar ik voel dat ze hun reserves blijven hebben, zelfs vijf jaar en twee kinderen later. Ze klikken gewoon niet zo van nature. Bij Bram moet je niet afkomen met gesprekken over ‘de hockey', over een duur netwerkevent of over de beurs en obligaties. Dat zorgt soms al eens voor ongemakkelijke stiltes bij een familiefeestje, momenten die ik dan opgelaten volkakel.
Ook ik kan niet alles delen met Bram, maar dat vind ik ook niet meer nodig. Mijn economische interesses en roddels over de business behoud ik wel voor het werk. Het feit dat ik meer verdien vind ik enkel een plus, We storten hetzelfde op de gemeenschappelijke rekening en zo heb ik nog genoeg over voor mooie kleding en mijn paarden. Want die liefde voor de mooie -en soms dure- dingen blijft wel. Bram lacht er soms mee, voor hem zou ik even mooi zijn in een jurkje van tien euro, maar hij laat me doen.
Mijn initiële twijfels zijn ondertussen helemaal verdwenen. Ik zou geen andere man weer willen. Ik vind het zo een verademing dat Bram me elke dag opnieuw in de nuchtere realiteit brengt. Niet zagen, je niet beter voelen dan een ander en vooral "werk is ook maar werk'. Zaterdags ga ik eerst naar de manège, de namiddag spendeer ik nu vaak aan de zijlijn van het voetbalveld, mijn Bram toe te juichen. De knapste man van het veld, nog altijd. En de leukste voor altijd."
Delphine (29) is vertegenwoordigster, Klaas programmeur (29)
"Ik ben helemaal niet intelligenter dan Klaas. Hij is diegene die me aftroeft bij ‘De Slimste Mens ter Wereld', die me -tot vijfmaal toe- de taxshift uitlegt en die dan ook nog eens beter met computers en al dat technisch gedoe is. Ja, ik heb een hoger diploma. Maar dat is eerder het gevolg van een grotere toewijding op studievlak. Ik was niet de studiebol van de klas, maar wilde wel mijn diploma Psychologie halen. Dat is gelukt. En wie heeft me avond na avond gemotiveerd en uit mijn cursussen ondervraagd? Klaas. Ook hij heeft even geprobeerd en aan een opleiding tot Burgerlijk Ingenieur begonnen. Dat was toch zijn ding niet. Vervolgens heeft hij twee jaar handelswetenschappen gevolgd, maar ook dat vond hij maar niets. Hij had die studies met de vingers in de neus kunnen afwerken, maar had gewoon de pech om niet de opleiding van zijn dromen te vinden. Uiteindelijk heeft hij zichzelf leren programmeren. Twee keer raden wie nu de grootverdiener is? Na mijn studies heb ik niet meteen dé job gevonden en ben ik als uitzendconsulente begonnen, vervolgens heb ik een carrièreswitch gemaakt naar vertegenwoordigster. Allesbehalve waar ik voor gestudeerd heb, maar ik doe het wel graag. Bram factureert als programmeur op een week wat ik in een maand verdien. Hij verdient dus meer, is intelligenter en heeft een job met meer aanzien. Van een ouderwets koppel gesproken (lacht)."
Klaar is communicatiemedewerker (32), Bas ondernemer (30)
"Bas en ik komen uit een gelijkaardig gezin, hebben dezelfde interesses en levensvisie, dezelfde humor en zelfs dezelfde smaak voor kleding en interieur. Ik denk dat er weinig koppels zijn die zo gelijkend zijn. Dat maakt dat het zo goed werkt tussen ons. Het enige verschil is dat ik een universitair diploma Communicatiewetenschappen heb en Bas een hogeschooldiploma bedrijfsmanagement. Of Bas een universitair diploma had kunnen halen? Hij beweert zelf van niet. Bas vindt mij enorm intelligent, intelligenter dan ik werkelijk ben vrees ik. Daarvoor baseert hij zich op vraagstukken die ik in een handomdraai oplos, woordspelletjes die ik haast altijd van hem win. Maar hij is zoveel beter in zakendoen, in netwerken, in people management, in de hoofd- van de nevenzaken onderscheiden. Zeg maar alles wat écht belangrijk is om het te maken op carrièrevlak (lacht). Bezige bij als Bas is heeft hij naast zijn job in de Marketing een eigen evenementenbureau gestart. Hij is nog maar net begonnen, dus nu zijn onze lonen nog in evenwicht. Maar dat zal snel veranderen, vermoed ik. Bas is een man van ‘the sky is the limit' en ik geloof dat hij daar ook zal in slagen."
Bij dit koppel was het verschil te groot
"Ik zou bewijzen dat het zou lukken."
Elke (28): Geert en ik, dat was voor het leven. Ook al leken we voor de buitenwereld niet de meest evidente match. Ik had een universitair diploma, een goedbetaalde baan in de consultancy, terwijl hij enkele zijn middelbaar had afgemaakt en als arbeider in de fabriek werkte. Ondanks de scepsis van onze omgeving, zou ik wel eens bewijzen dat het wel zou lukken. Geert had een hart van goud, steunde me in alles en wist me altijd te doen lachen wanneer ik piekerde of me down voelde. Maar het was niet met Geert maar met een vriendin dat ik naar het theater trok, met een vriendin dat ik een boompje opzette over de actualiteit, met een vriendin dat ik naar een ‘betere' film ging kijken. Jarenlang heb ik het weggewuifd, in een relatie moet je toch niet alles delen? Tot ik me langzaam maar zeker begon te ergeren. Wanneer ik weer maar eens moest uitleggen wie die politicus of wie die schrijver was, of wanneer ik weer eens met vrienden van hem moest optrekken waarmee het gesprek na twee minuten stokte. Het klinkt zo fout, maar het idee dat we samen een kind zouden krijgen waar ik misschien niets van mezelf in zou herkennen, doemde steeds vaker voor me op. Toen besefte ik dat ik onze verschillen niet langer kon negeren, ze waren groter geworden dan onze liefde nog was. Dat besef werd enkel groter toen ik verliefd werd mijn collega Stijn: een even warme man als Geert maar ook heel intelligent en filosofisch. Na enkele weken stiekem afspreken heb ik voor Stijn gekozen. Met hem kan ik zoveel meer delen: we gaan samen naar toneel, naar de film, maar evengoed op café. Het klopt nu gewoon, dat voel ik.
30% van de vrouwen is hoger opgeleid dan haar partner
20% van de mannen is hoger opgeleid dan hun partner
50% is even hoog opgeleid als de partner
Oestrogeen op de studiebanken
De tijd dat onze oma's en mama's moesten strijden voor het recht om verder te studeren, is nog niet eens zo lang geleden. Maar of ze dat goed gedaan hebben:
- Aan de vooravond van WO I (1914) telde de Gente Universiteit slechts 28 vrouwelijke studenten, oftewel 2,1% van de totale studentenpopulatie.
- Pas in 1920 liet KuLeuven zijn eerste vrouwelijke studenten toe.
- Vanaf de jaren 70 maken de vrouwelijke studentes een enorme inhaalbeweging: Van 3260 studentes aan de UGent in 1970-71 tot 7381 in 1991-92: een verdubbeling.
- Vanaf het academiejaar 1995-96 studeren er meer vrouwen dan mannen aan de UGent, sinds 1998-1999 zijn de vrouwelijke studentes aan de KULeuven in de meerderheid.
- Hogescholen en Universiteiten verzameld is de verhouding tussen vrouwelijke en mannelijke studenten nu ongeveer 61 % tov 39%.
De relatietherapeut
Vroeger was de man vaker de hoogst opgeleide in een koppel. Wilden man en vrouw het dan graag zo?
Relatietherapeute Rika Ponnet: "Het idee heeft lang geleefd dat het nu eenmaal in de biologie van de vrouw zat om voor een economisch sterkere partij te kiezen. Op enkele generaties is dat idee onderuit gehaald. Eigenlijk streven mannen én vrouwen naar homogamie: naar een partner die op ons lijkt qua sociale afkomst, opleiding, economisch potentieel. Maar vermits vrouwen enkele decennia geleden amper de kans kregen om te gaan studeren, had de man niet eens de optie om te trouwen met een vrouw met een gelijkwaardig diploma. Had de vrouw een job, dan werd ze vaak verondersteld om te stoppen van zodra ze kinderen kreeg. De man had dus meestal een hoger diploma en was de kostwinner. Maar ook toen koos hij vaak voor een vrouw met een gelijkaardige sociale afkomst, intelligentie, levensvisie."
Wanneer is de kentering gekomen?
Relatietherapeute Rika Ponnet: "Vanaf midden vorige eeuw gingen meer en meer vrouwen studeren. De laatste twintig jaar zitten vrouwen niet enkel met meer op de studiebanken, maar zijn ze daar ook succesvoller in dan mannen. Zowel mannen als vrouwen hebben zich aangepast aan deze realiteit op de relatiemarkt: mannen kiezen evengoed voor een vrouw met een hoger diploma en vrouwen vallen ook voor mannen met een lager diploma. Al blijft het aspect succesvol zijn voor een vrouw nog vaak belangrijk. Een man mag dan een lager diploma hebben, maar ze verkiezen doorgaans dan wel iemand die ambitieus is, hard werkt, voor een status op de maatschappelijke ladder kan zorgen. Mannen kijken daar minder naar bij hun partner. Niet voor niets liegen mannelijke singles dan ook het vaakst over hun opleidingsniveau en lengte, vrouwelijke singles over hun uiterlijk en gewicht."
Toch was het heel moeilijk om getuigenissen voor dit artikel te vinden, en al zeker niet met foto. Vanwaar het taboe als we met zovelen zijn?
Relatietherapeute Rika Ponnet: "We hebben onze partnerkeuze wel aangepast aan de realiteit, toch evolueren onze ideaalbeelden niet even snel. Nog altijd domineert het idee van de hoger opgeleide, goed verdienende man als partner. Koppels die een andere keuze maken, voelen zich vaak afwijkend van de norm. Je mag ook de invloed van de omgeving niet onderschatten: soms zijn de reacties negatief. Vooral koppels met een groot opleidingsverschil zoals een vrouwelijke universitair en mannelijke arbeider, stoten vaak nog op onbegrip. Ze worstelen om geaccepteerd te worden in de partner diens sociale kringen. Ook het mannelijk ego kan worstelen met de realiteit van een lager diploma of loon. We voeden mannen immers nog altijd met andere denkbeelden op."
Kan dit voor problemen zorgen in zo'n relatie?
Relatietherapeute Rika Ponnet: "Alles hangt af van hoe het koppel zich opstelt. Is de man allesbehalve gefrustreerd over zijn lager diploma maar heeft hij een bewuste beroepskeuze gemaakt en voelt hij zich competent, dan is zijn zelfbeeld vaak heel goed. Heeft de vrouw ook respect voor het kunnen van haar man, dank kan zo'n relatie perfect werken.