28 februari 2019 Magazine
Wie de romantiek openlijk viert, is voor anderen naïef en goedgelovig. Zonde, vindt seksuologe en relatiebemiddelaar Rika Ponnet. ‘Hoog tijd om de romantische liefde weer een centrale plek in ons liefdesleven te geven.’ Vandaar haar boek ‘Alleen met jou’. Een pleidooi voor de romantische liefde. Artikel van Barbara Claeys voor Libelle
Een roos tussen de lippen als teken van herkenning bij de eerste date. Een etentje bij kaarslicht. Bij ondergaande zon hand in hand langs de waterlijn. Robbie Williams die zijn engelen bezingt. Ook de neiging om nu al met opgetrokken wenkbrauwen het hoofd te schudden? Je bent ongetwijfeld niet de enige. Voor steeds meer mensen zijn rozen, kaarslicht, hand in hand wandelen en zangers die de liefde uit volle borst bezingen klef, melig en heel erg fout. Romantiek is niet meer populair. Ze zou enkel in sprookjes en Hollywood bestaan. Ze schept onrealistische verwachtingen en legt de relatielat veel te hoog. Weg ermee, schreeuwen we graag in koor. Om dan toch stiekem even weg te smelten bij Hugh Grant, Mc Dreamy of Leonardo. Of onder de douche Adèle, Ed Sheeran of Bruno Mars luidkeels mee te kwelen. Met de nadruk op stiekem. Want wie de romantiek openlijk viert, is voor anderen naïef en goedgelovig. Zonde, vindt seksuologe en relatiebemiddelaar Rika Ponnet. ‘Hoog tijd om de romantische liefde weer een centrale plek in ons liefdesleven te geven." Vandaar haar boek ‘Alleen met jou". Een pleidooi voor de romantische liefde.
Rika Ponnet: ‘Omdat romantiek ons zelfvertrouwen op relatievlak een boost geeft en ons helpt om stappen en emotionele risico"s te nemen. In tijden van relationele twijfel en angst kunnen we dit best wel gebruiken. Al vijfentwintig jaar werk ik als relatiebemiddelaar. Ook ik merk het in mijn praktijk: we zijn nog nooit zo onzeker geweest op liefdesvlak. Bijgevolg proberen we de risico"s zoveel mogelijk te beperken. We zijn bang om te falen in de liefde. Dus bannen we de romantiek en proberen we de liefde en relaties vooral rationeel te bekijken. Omdat het verstand ons een veiligere optie lijkt dan ons hart. En dit terwijl romantiek de krachtigste lucifer blijft om het vuur tussen twee mensen aan te steken. Romantiek die ‘werkt" tussen twee mensen, is een liefdestaal. Ze zorgt ervoor dat we de ander herkennen en erkennen als die unieke persoon met wie we het liefdesverhaal kunnen schrijven waar we, vanuit onze eigen emotionele geschiedenis, het liefst deel van willen uitmaken. Romantiek is ten volle liefde geven en ervaren en kan je relatie zoveel rijker maken."
Rika Ponnet: ‘De manier waarop we vandaag naar relaties kijken en over relaties praten is te vaak negatief. We gaan te snel uit elkaar, we zetten ons te weinig in, we zijn te egoïstisch, we hebben er niets meer voor over. We leven in een problematiserende cultuur waarin we telkens weer als boodschap te horen krijgen dat we niet goed bezig zijn op vlak van liefde en relaties. Dat we er op ons eentje niets van bakken. En dat we het anders ‘moeten" aanpakken. We hebben hulp nodig om relationeel te slagen omdat we zelf niet competent zouden zijn in de liefde. En dat creëert faalangst. We worden bang. En wie bang is, wil controle en verkiest het hoofd boven het hart. Maar net die beredeneerde liefde kan een bevredigend liefdesleven heel erg in de weg staan. En dat is zonde. Vandaar dit boek dus. Een pleidooi voor de romantische liefde. En het feit dat we best wel wat ambitieuzer mogen zijn op liefdesvlak.
Rika Ponnet: ‘We durven onze liefdeslat niet meer hoog te leggen omdat we vaak als advies te horen krijgen dat dat niet nodig is. Zelfs van therapeuten en experten. Goed is goed genoeg. Ik vind Alain de Botton een bijzonder interessant iemand. Maar met zijn laatste boek ‘Weg van liefde" had ik moeite. We zouden volgens hem teveel belang hechten aan het romantisch liefdesideaal. We moeten onze verlangens leren beteugelen, zegt hij. En tevreden zijn met minder. De zogenaamde zesjescultuur. Waarom zouden we streven naar een tien als een zes goed genoeg is? Professor cognitieve psychologie Walter Duyck lanceerde deze term toen hij het over de prestatiemotivatie van steeds meer kinderen had. Kinderen die op school snel tevreden zijn met een resultaat dat niet goed genoeg is. In de liefde is dat net zo. We leggen onze lat niet hoog genoeg. We starten met te weinig ambitie. Voor zolang het duurt, we zien wel, het is goed genoeg... Met een dergelijke ambitie bereik je op liefdesvlak niets. En toch krijgen ook koppels dit op relatietherapie te horen. Als de Botton zegt dat we minder romantisch moeten zijn, wat is dan de onderliggende gedachte? Moeten we minder romantisch zijn om uiteindelijk gelukkiger te worden in de liefde? Of helpt minder romantiek om onze relatie zo lang mogelijk te laten duren? Naar alle waarschijnlijkheid stuurt ook hij aan op minder verlangens en meer ratio in de relatie. Maar de vraag is dan: willen we dit wel? Willen we een relatie zonder romantiek om die zo lang mogelijk te laten duren? Ik twijfel sterk."
Rika Ponnet: ‘Onze onzekerheid zorgt ervoor dat dergelijke programma's blijven bestaan. Omdat we net omwille van die onzekerheid hunkeren naar advies en hopen dat we die tijdens het kijken zullen krijgen. Alleen jammer dat in dergelijke programma"s vaak onzin uitgekraamd wordt. Als je als koppel de intimiteit wil vergroten, dan moet je elke dag minstens een half uur tongzoenen. En dit een week aan een stuk. Of iets dergelijks. Als ik zoiets hoor, keert mijn maag. Klopt het dat tongzoenen één van de meest intieme dingen is? Uiteraard. Maar als het tussen een koppel al niet goed gaat, dan lost een half uur tongzoenen echt niets op. We krijgen van alles door onze strot geduwd. En dat maakt heel wat mensen erg onzeker. Want ze doen het anders dan hoe ze het in het programma adviseren. Zijn ze dan wel goed bezig? Ze krijgen tips die de hele populatie verder zouden helpen. Het feit dat elke context en liefdesgeschiedenis uniek is, daar wordt geen rekening mee gehouden. Iedereen gelijk voor de wet, ook op liefdesvlak. Dat is toch pure onzin. Net als het feit dat ze in sommige programma"s laten uitschijnen dat het verstandig is om een eisenlijstje te maken vooraleer je je in een relatie stort. De perfecte match moet vooral iemand zijn die goed op ons lijkt. Dus gaan we eerst even de gewenste leeftijd, lengte, diploma"s en woonplaats oplijsten en nog voor de eerste ontmoeting checken wat zijn of haar lievelingsgerecht, muziekgenre of reisbestemming is. Neem het van mij aan: de ‘juiste" partner hoeft echt niet te beantwoorden aan een lijstje met voorwaarden maar is in eerste instantie iemand die je ontmoet, raakt en met wie je een connectie voelt. Het rationeel daten op basis van zogenaamd sociologische en biologische wetmatigheden doet je uiteindelijk kiezen met je hoofd en niet met je hart. En dit terwijl partnerkeuze niet over inhoud gaat maar over lichamelijk ervaren, voelen en denken. Een totaal gevoel van tot elkaar aangetrokken zijn. En dat het zo belangrijk is om altijd opnieuw voor die verliefdheid ontvankelijk te zijn. En niet op basis van een foto de kansen in te schatten en wel of niet af te spreken."
Rika Ponnet: ‘Absoluut. Op zich is er niets mis met een dergelijke app. Als je het maar blijft relativeren. Soms is het zelfs handig. Onlangs sprak ik iemand die vaak naar het buitenland moet omwille van zijn werk. Dan verblijft hij enkele dagen in een stad waar hij niemand kent. Via Tinder spreekt hij dan soms af met iemand. En gaat hij op stap met een local. Super toch? Pas als je vastberaden bent om de foto te laten bepalen of je wel of niet date met iemand, wordt het wél gevaarlijk. Primarkdaten, zo noem ik het. Ogen die glijden over foto"s en als een foto hen bevalt, swipen ze impulsief naar rechts. Binnen de kortste keren hebben ze een boodschappentas vol ‘matches". Om dan in heel wat gevallen uit een gekozen contact enkel te halen wat ze nodig hebben en de match vervolgens te verbannen naar de prullenmand. Onlinedaten heeft veel weg van shoppen bij goedkope ketens. Je promoot jezelf alsof je die spotgoedkope trui in de etalage bent. En je ziet anderen net zo. Als de kleuren al na twee wasbeurten vervagen, aarzel je niet om ze weg te gooien. De huidige datingcultuur is niet meer op verbinding maar op verwerping gericht. Tinder is daar het ultieme voorbeeld van. De app vraagt je oordeel, dat je vaak uitsluitend baseert op een foto. Je moet actief ‘liken" maar vooral ook actief afwijzen. Wie op Tinder honderd foto"s te zien krijgt, swipet er doorgaans 95 weg en vijf naar rechts. En natuurlijk bloeien er ook mooie liefdesverhalen dankzij dating apps. Maar de totale kostprijs, de emotionele schade die online daten met zich mee kan brengen, lijkt me zoveel groter."
Rika Ponnet: ‘Niemand scheidt zomaar. Scheiden doen mensen zo goed als altijd na een periode van heel hard proberen en diepongelukkig zijn. Als ik dit op lezingen vertel, zijn er steeds weer gescheiden mensen die heel emotioneel worden. ‘Dus hoef ik mezelf niet als een falend iemand te zien?" lees ik dan in hun ogen. Natuurlijk niet.
Een langdurige relatie is heus niet altijd een duurzame relatie. Ik vergelijk het vaak met een gebouw. Het is niet omdat een gebouw honderd jaar oud is dat het een waardevol gebouw is. Er zijn gebouwen die na een tijd beter afgebroken worden. Dat is met relaties net zo. En toch wordt er steeds weer op diezelfde nagel geslagen: je bent maar geslaagd in je liefdesleven als je je relatie jarenlang overeind houdt. Tot de dood jullie scheidt. We hebben vandaag zo'n grote vrijheid om te doen en laten wat we willen en toch blijven we ons en anderen op relatievlak in datzelfde moraliserende kader duwen. Huwelijken en relaties zijn onderworpen aan de dictatuur van de tijdsduur. We applaudisseren als een relatie de tand des tijds doorstaat. We zien het als een mislukking als dat niet zo is. In een maatschappij waar ruim een derde van de huwelijken en de helft van de liefdesrelaties niet stand houden, kunnen we dat alleen maar zien als een gedateerde manier om naar relatiebreuken te kijken. Huwelijken uit de jaren vijftig kan je niet vergelijken met relaties van nu. De basis is niet langer het rollenpatroon maar een soort van overlegmodel. Mannen en vrouwen zijn economisch minder afhankelijk van elkaar. We willen dat onze partner vooral ons maatje en onze minnaar of minnares is. Gevoelsmotieven wegen nu veel zwaarder door. We verbinden ons op een emotionele basis en we zetten er om dezelfde reden een punt achter. Het zou een enorme winst zijn als we scheiden en breken niet zouden zien als een persoonlijke mislukking, maar als een uiting van ons verlangen om te houden van. Ook scheiden is heel vaak een roep om verbinding."
Rika Ponnet: ‘Dat is zo. Iedereen wil zich verbinden. Die behoefte is aangeboren. Van zodra je op de wereld komt, streef je naar een verbondenheid met de eerste mensen in je leven. Vaak gaat het dan om de ouders. Die verbinding is een manier om er zeker van te zijn dat er voor je gezorgd zal worden. Ons hechtingssysteem is een belangrijk overlevingsmechanisme. En zo bepalend in verdere relaties. Hoe we denken, handelen en zijn, ook op relatievlak, wordt grotendeels bepaald door die emotionele voorgeschiedenis en onze eerste ervaringen met hechting. Vandaar het belang om je eigen hechtingsstijl te kennen en om bereid te zijn om de hechtheidshandleiding van je partner te lezen. Om als volwassene op een gezonde manier met intimiteit en conflict te kunnen omgaan, moet je als kind een min of meer veilige hechtingsstijl hebben ontwikkeld."
Rika Ponnet: ‘Als er een gezond evenwicht is tussen autonomie en verbondenheid. Je hebt zelfvertrouwen, je kan terugvallen op jezelf, je durft op eigen benen te staan. Maar tegelijkertijd heb je ook vertrouwen in anderen en ben je niet bang om je te binden. In mijn vorige boek ‘Blijf bij mij" introduceerde ik al de vier basishechtingstijlen: veilig gehecht, angstig gehecht, afwijzend-vermijdend en angstig-vermijdend en toonde ik de impact ervan aan op ons relationeel leven. ‘Alleen met jou" gaat veel verder. Het toont je vanuit welke behoeftes en emoties mensen zich verbinden en hun relatie vorm geven en hoe ze daarin kunnen vastlopen. Mijn pleidooi voor de heropwaardering van de romantische liefde hangt daarmee samen. Op het moment dat we verliefd worden, krijgen we glashelder te zien waar onze allerdiepste behoeftes en verlangens als mens liggen. Die diepste behoeftes zijn bij ons allemaal min of meer gelijk: erkenning krijgen, liefdeswaardig zijn, door de ander bevestigd worden. Maar ook zichzelf mogen zijn, zich mogen ontplooien als mens, graag gezien worden zoals je bent. Doordat we ons vaak niet bewust zijn van die verlangens of ze onvoldoende kennen, brengen we ze vaak ‘anders" naar buiten of herkennen we ze niet bij de ander. Wat dit met ons, onze partner en relatie doet, komt in ‘Alleen met jou" uitgebreid aan bod. Net die inzichten en kennis kunnen je helpen om anders naar je relatie en eventuele relatieproblemen te kijken. Een tijd geleden kwam na een lezing een vrouw op me toegestapt. ‘Dankzij je boek ‘Blijf bij mij" ben ik gelukkig gescheiden," zei ze. ‘Na het lezen ervan had ik door dat het in mijn huwelijk nooit zou gaan over water bij de wijn. We maakten geen enkele kans." Zoiets raakt me en sterkt me in de overtuiging om deze kennis verder te delen."
Rika Ponnet: ‘Hoe je romantiek vorm kan geven, bepaal je uiteraard voor jezelf. Uit ervaring weet ik dat koppels die wél nog geloven in het belang van romantiek op een heel mooie en bijzondere manier romantisch uit de hoek kunnen komen. Zo zag ik onlangs tijdens het hardlopen langs het water een stuk muur onder een afhangende struik, bewerkt met graffiti. De muur stond vol grote, knalrode harten. In de struik had de romanticus van dienst weelderig rode linten opgehangen. Ik kan me niet voorstellen dat zijn geliefde hierop geen ja heeft gezegd. Of één van mijn cliënten zong op een dag, onder begeleiding van wat onbeholpen gitaargetokkel, een lied in en stuurde het via de smartphone door naar de vrouw van zijn dromen. De eigentijdse versie van de serenade op het balkon, zeg maar. Ze vond het geweldig. Of het koppel dat twintig jaar samen was. Zij vertelden me dat ze onlangs langs een feestzaal kwamen waar een trouwfeest aan de gang was. De deuren stonden open, er speelde een romantisch nummer. Ze keken elkaar aan, lachten, gingen naar binnen en dansten alsof het de eerste keer was. Mooi toch? Romantiek kan in onnoembaar veel kleine dingen zitten: briefjes in de boterhamdoos, liefdevolle post-its of sms"jes, een plotse streling van de rug, het glas wijn dat klaar staat als je thuiskomt, het volgelopen bad, dat complimentje bij een nieuwe jurk, woorden die enkel voor jullie een betekenis hebben... Stuk voor stuk uitingen van liefde en affectie die ons diep kunnen raken en ervoor zorgen dat we de ander zien en blijven zien als de juiste keuze. Maar nog eens, hoe je als koppel die romantiek invult, is zo persoonlijk. Wat in de ene relatie werkt, werkt niet noodzakelijk in de ander. Het allerbelangrijkste is steeds weer opnieuw: stem af op de ander en op wat jullie relatie nodig heeft. Ga niet af op tips van anderen, maar zoek je eigen tips die werken voor jullie. Dat is op zich al een enorme daad van romantiek."