Romantische liefde heeft niets te maken met Hollywood

We zijn te bang geworden in de liefde. Te terughoudend, te kritisch, te rationeel. Hoog tijd om het roer opnieuw om te gooien en ons weer open te stellen voor de romantische liefde, betoogt relatie-expert Rika Ponnet. Artikel van Carine Stevens voor Bodytalk

Hoe kijken we vandaag naar liefde en relaties, en is dat beeld wel correct? Relatiedeskundige Rika Ponnet vindt in ieder geval van niét. Ze betreurt dat er op zo"n negatieve toon over relaties gepraat wordt. We leggen de lat te hoog, verwachten er te veel van. Het is vooral moeilijk, of ingewikkeld, of allebei. Vandaar natuurlijk al die relatieproblemen en echtscheidingen. En als je op zoek gaat naar een partner, kun je er beter je hoofd goed bij houden, want wie alleen zijn hart laat spreken, komt gegarandeerd van een kale kermis thuis.

"Ik voelde weerstand opkomen tegen dat hele rationaliseringsdiscours, waarbij er vooral geschermd wordt met uitspraken als ‘Het is wat het is, leg je erbij neer" en ‘Ach, er is overal wel iets". De zesjescultuur in de liefde noem ik dat: waarom zouden we streven naar een tien als een zes voldoende is? Ik vind dat een té trieste mindset voor iets dat zo mooi en vervullend kan zijn." In haar recent verschenen boek ‘Alleen met jou' (uitg. Lannoo) houdt Ponnet dan ook een warm pleidooi voor meer ambitie in de liefde. "Laten we vooral hoog mikken en onze emoties en diepste verlangens opnieuw als belangrijkste leidraad nemen."

Checklistdaten
Die rationale benadering van de liefde verklaart ook de populariteit van het tv-programma Blind Getrouwd, dat volgens Rika Ponnet veel meer is dan een guilty pleasure. "Het voedt de overtuiging dat er voor iedereen een wetenschappelijke match bestaat: een persoon met wie je gelinkt kunt worden op basis van een formule of algoritme." Ook de huidige datingcontext ademt die rationele sfeer uit, aldus Ponnet.

"Mensen benaderen elkaar met een checklist in hun achterhoofd: een rist criteria en wensen waaraan een potentiële partner moet beantwoorden inzake leeftijd, uiterlijk, diploma"s, job, hobby"s, muziekvoorkeuren, eetgewoonten. ‘Als ik dit en dat niet kan afvinken, begin ik er niet eens aan", hoor je wel eens. Maar hoe kun je ontvankelijk zijn voor verliefdheid als je alleen maar kiest met je hoofd? Aan de basis van relaties ligt geen rationele maar een emotionele logica."

Niet alleen bij het zoeken naar een partner worden volgens Ponnet nogal eens verkeerde klemtonen gelegd. Ook als een relatie hapert, is dat nogal eens het geval. "Inzoomen op verschillen voedt de overtuiging dat de ander toch niet bij je past, waardoor de verwijdering alleen maar groter wordt. Hij houdt van citytrips, zij van sportieve vakanties in de natuur, dus is de conclusie dat ze te verschillend zijn en dat hun relatie daarom in het slop zit. Maar de kern ligt dieper, bij onze niet ingevulde verlangens en hechtingsbehoeften. Al sinds onze prille kindertijd gaan we allemaal op zoek naar verbinding, naar hechting met een ander. Conflicten tussen partners hebben vooral te maken met de manier waarop we daar uiting aan geven of daar bij de ander al dan niet aan tegemoet komen."

Elk zijn traject
Angst is een slechte raadgever, ook en misschien vooral in de liefde. En er is vandaag heel veel angst. Angst om niet te voldoen, om gekwetst en afgewezen te worden, om te mislukken. Juist vanuit die angst stellen we rationele keuzes voorop, want ratio staat voor controle en beheersbaarheid.

Rika Ponnet: "Ik pleit er juist voor om je angsten in de ogen te kijken. Te onderzoeken waar ze vandaan komen, wat ze met je doen, waarin ze je tegenhouden. Als je bang bent om in een relatie te stappen, vraag je dan af wat het ergste is dat je kan overkomen. Dat die ander je afwijst en het op een dag niet meer met je zitten? Oké, een relatiebreuk kan er stevig inhakken. Maar je moet ook durven vertrouwen op je veerkracht en je vermogen om met problemen of pijnlijke gebeurtenissen om te gaan. We zijn allemaal competent in de liefde. Dat wil ik echt benadrukken."

Als iedereen talent heeft voor relaties, hoe komt het dan zo veel tegenwoordig het gevoel hebben dat ze maar wat aanmodderen? "Ach, ik denk dat we er allemaal soms een zootje van maken in de liefde, en daar is niks mis mee", lacht Ponnet.

"Het is ook belangrijk om te accepteren dat iedereen daarin zijn eigen traject mag volgen. Er is niet één vast afgelijnd scenario. De manier waarop we graag zien, naar verbinding zoeken en liefde kunnen toelaten, gebeurt bij elk van ons vanuit onze emotionele geschiedenis. De liefde heeft dan ook veel verschillende verschijningsvormen, die helaas niet allemaal gevalideerd worden. Zo had ik een cliënte die al tien jaar een liefdevolle relatie had met een getrouwde man. Hij kiest niet exclusief voor haar en zal dat ook nooit doen, weet ze. Haar omgeving heeft regelmatig commentaar op haar keuze, maar zij beseft dat het op deze manier oké is voor haar. Deze man is de liefde van haar leven, maar een relatie als dagelijkse opdracht is voor haar niet haalbaar. Ze kan beter omgaan met verlangen en gemis dan met zijn permanente aanwezigheid. De adviezen en waarschuwingen van de mensen in haar omgeving zeggen in de eerste plaats iets over hun eigen angsten en denkbeelden."

Daders en slachtoffers
Nog nooit waren er zo veel verschillende relatievormen als vandaag, nog nooit konden zo veel liefdesverhalen omschreven worden als ‘It"s complicated". Toch kijken we nog altijd vanuit een moraliserend denkkader naar verhalen die afwijken van het netjes uitgestippelde pad van ‘verliefd, verloofd, getrouwd tot de dood ons scheidt", vindt Ponnet.

"We maken het proces van relaties en relatiebreuken en praten daarbij vooral in dader- en slachtoffertermen: zij is de overspelige, hij de bedrogene, hij de verleider, zij degene die in zijn netten wordt gestrikt. Maar zo zwart-wit zit het niet in elkaar. Ik zeg niet dat mensen geen verantwoordelijkheden hoeven op te nemen of niet hoeven stil te staan bij de impact van hun daden op hun partner. Maar dat is iets anders dan relatiegedrag en scheidingen vooral bekijken door een dader-slachtofferbril." Wie beslist om zijn relatie op te breken doet dat vooral vanuit een verlangen naar verbondenheid dat niet meer ingevuld raakt, benadrukt Rika Ponnet.

"Op basis van mijn jarenlange ervaring als bemiddelaar durf ik te stellen dat mensen meestal pas uit elkaar gaan als ze alles geprobeerd hebben en diepongelukkig zijn. Het kan bevrijdend werken zijn als je na een scheiding bevestigd wordt in het feit dat scheiden geen persoonlijk falen is, maar een uiting van je verlangen naar liefde. En dat het dus een moeilijke maar juiste beslissing was. Als ik pleit voor meer ambitie in de liefde, geldt dat ook op dit vlak: als je niet wil blijven vastzitten in een verhaal dat je niet meer gelukkig maakt, mag je niet voorbijgaan aan de pijn van je partner, maar je hoeft je ook niet voor de rest van je leven schuldig te voelen."

Twee kanten van de medaille
Over naar de romantiek. Naar de romantische liefde die opnieuw erkend moet worden als onze ultieme drijfveer. Rika Ponnet: "Romantische liefde vertrekt vanuit onvoorwaardelijke overgave in plaats van uit angst. Luister naar je diepste verlangens, stel je ontvankelijk op, ervaar hoe je geraakt wordt en wat de ander gevoelsmatig met je doet. Alleen als je durft te springen, kun je de liefde en het leven ten volle beleven."

Toch heeft de liefde die Rika Ponnet zo vurig verdedigt niets te maken met zwijmelende Hollywoodromantiek. Dat romantische relaties synoniem staan voor geluk is volgens haar zelfs een van de grootste misverstanden in de liefde.

"In de Disneyversie van de liefde kijken twee mensen elkaar in de ogen, waarna de zon gaat schijnen voor de rest van hun leven. Niet dus. Liefde is ook pijn en lijden, verlies en onmogelijkheid. Dat zijn twee kanten van dezelfde medaille. Connecteren met een partner blijft onze diepste behoefte. Graag zien en graag gezien worden. Maar als we de liefde willen meemaken, zal het andere - de pijn - daar onlosmakelijk mee verbonden zijn. En dat is goed zo. We hebben allemaal de competentie om daarmee om te gaan."