08 augustus 2015 Magazine
België telt ongeveer 1,6 miljoen singles. Het gloednieuwe datingprogramma Vind je lief gooit vijftien van hen voor de leeuwen. Relatiedeskundige Rika Ponnet (47) is lovecoach van dienst en leert ons de Vlaamse vrijgezel beter kennen. “Tinder is slechter dan iemand ontmoeten op café.” Artikel van Melissa Janssens voor P-Magazine
Van liefdeszoekertjes in de krant tot swipen op de populaire datingapp Tinder: de zoektocht naar een lief is van alle tijden en dat beseft ook Rika Ponnet. Twintig jaar geleden stampte zij met haar man Mark het relatiebureau Duet uit de grond. Anno 2015 blijft daten big business, want in de afgelopen vijftig jaar is het aantal alleenstaanden in ons land verdrievoudigd.
Vijftien van hen kiezen in Vind je lief eerst zelf hun date uit een selectie van 500 die Eén gemaakt heeft. De volgende dag nemen hun vrienden of familie die keuze voor hun rekening en als laatste heeft Ponnet het voor het zeggen.
Matchmaking doet het goed, zo blijkt uit de glunderende blikken op ons televisiescherm. En sinds de start van de Eén-reeks stromen ook de inschrijvingen bij Duet binnen. "Vooral van rijpere dames. Het lijkt wel of een grote vriendenkring op hetzelfde moment beslist heeft om ervoor te gaan", lacht de relatie-experte.
Toch even een kritische noot. Onze hoofdredacteur, Jeroen Denaeghel, keek ook naar Vind je lief. Toen seks nagespeeld moest worden met barbiepoppen, noemde hij het tenenkrommende schooltelevisie.
Rika Ponnet: "Op Twitter vroeg hij mij: ‘Laat jij jou voor zo'n kar spannen?' Helemaal niet. Het blijft televisie, maar als iedereen met respect behandeld wordt, wat is dan het probleem?"
Hij vindt zelfs Temptation Island beter.
"Wél, ik niet. Bij Vind je lief zijn we vér weggebleven van uitlachtelevisie en gaat het om ‘gewone'singles, zoals we ze allemaal kennen. Critici mogen het allemaal wat braafjes vinden, maar de schoonheid zit in de kleine dingen.
»Er is ook de kritiek dat het programma niet thuishoort op een zender als Eén omdat het te niche is en eerder past bij Vitaya of Vijf. Dat is onterecht als je weet hoeveel singles er in Vlaanderen rondlopen. De vele positieve reacties spreken trouwens boekdelen. Kijkers leren er echt iets van en ook ik steek er veel van op. In mijn praktijk vertellen mijn cliënten alles na, terwijl ik het nu voor mijn eigen ogen zie gebeuren. Zo ervaar ik door mijn cliënten bijvoorbeeld wat bindings- of verlatingsangst met iemand doet bij de start van een relatie. Maar zien hoe zoiets verloopt, doe ik natuurlijk niet. Die inkijk gaf bindingsangstige vrijgezel Toon mij vorige week, net als de verlatingsangstige Caroline. En hoe uniek is het ook om de vonk op camera te zien overslaan, zoals bij Guy en Nele? Is er iets mooiers dan dat?"
Toen The Bachelorette jaren geleden op de buis kwam, uitte jij je ongenoegen over dat soort programma's. "Als het op een afwijzing uitdraait, gebeurt dat voor de ogen van heel Vlaanderen." Wat trok je dan aan om als expert wél mee te doen aan Vind je lief?
"Het heeft heel lang geduurd voor ik toehapte. Uiteindelijk ben je kwetsbaar door je werk te doen terwijl Vlaanderen over je schouder meekijkt. De belofte dat er naar inhoud en
meerwaarde werd gezocht, trok me over de streep."
Vijf weken lang volgt Vind je lief het datingparcours van de singles. Eén op drie kandidaten heeft daar een relatie aan overgehouden, verklapte presentatrice Bieke Ilegems ondertussen al. Geen slechte reclame.
"En dan moet je weten dat wij gehoopt hadden op één koppel. Vijf op de vijftien singles, dat is - op zo weinig tijd - grandioos. Bij Duet is er 50procent slaagkans, op één jaar tijd.
»Later komt ook nog het mooie verhaal van single Jill aan bod, die altijd vanuit hetzelfde scenario naar mannen keek: ‘Als ik hem voor het eerst zie, weet ik meteen of het iets wordt of niet.' Wij stuurden haar op date met een man waarbij ze dat gevoel níét had. Maar door ons advies stelde ze zich wel open en zo ontdekte ze dat die man toch de moeite waard was. Dat besef kwam zo hard aan dat ze overmand werd door emoties. Het is positief dat ze bereid was haar kijk op de liefde te herzien, maar dat kon ook maar omdat het format haar een duwtje in de juiste richting gaf. Die twee hebben nu een relatie, schitterend toch?"
Wie een romance wil starten, begint met een eerste date. Wat zijn de belangrijkste do's & don'ts?
"Er zijn mensen die te hard van stapel lopen, te veel over zichzelf praten of zich te snel emotioneel blootgeven. In Vind je lief komt er bijvoorbeeld een man aan bod die al na vijf minuten over zijn kinderwens praat. Luisteren en vragen stellen, dát is de sleutel. Zo geef je de ander een veilig en aangenaam gevoel."
Ghosting
Voor matchmaking bestaat er geen magische cupidoformule, maar in een notendop: welke criteria gebruik je?
"Eerst houden we rekening met wat mensen zélf belangrijk vinden. Zwart-witthema's, zoals een
kinderwens. Daarna bekijken we de randvoorwaarden van een geslaagde relatie: opleiding, normen en waarden, aantrekkelijkheid... Als laatste focussen we op het emotionele karakter, zoals de struikelblokken in vorige relaties, verwachtingen en nood aan vrijheid. Zo'n match is waardevoller dan een lukrake like op Tinder."
Deskundig koppelen heeft een veel grotere slaagkans op liefde dan datingsites, staat er op jouw site. Waarom is internetdating niet je van het?
"Met Vind je lief blijven we ver weg van uitlachtelevisie als Temptation Island. Het gaat om gewone singles zoals we er allemaal een paar kennen."
"Als je tussen honderd profielen mag kiezen,krijg je een soort shoppingeffect. Zeker een app als Tinder lokt oppervlakkigheid uit omdat je selecteert op basis van foto's. Een poosje geleden sprak ik een cameraman die samen met zijn vrouw een Tinder-account heeft. ‘Wij amuseren ons er rot mee', vertelde hij. Allemaal goed en wel, maar dan reduceer je het tot een populariteitstest. Dat is sneu voor de vrijgezellen die wél echt op zoek zijn naar liefde. Als single moet je beseffen op welk platform je actief bent. De waarde van contact is op Tinder aan de lage kant. Er zit een grote groep getrouwd volk op, sommigen zoeken aandacht en anderen zien het als een spel. In feite is Tinder slechter dan iemand op café leren kennen. Daar zie je de persoon in levenden lijve en met welke vrienden hij of zij omgaat. Bovendien is het café an sich al een referentiekader. Relaties ontstaan ook nog voor meer dan 80 procent in de klassieke netwerken. Op jonge leeftijd is dat via school, jeugdbeweging en vrienden, terwijl het later onder meer via het werk, de sportclub of tijdens andere activiteiten gebeurt."
Bij online daten hoort natuurlijk ook de kans dat je een blauwtje loopt. Ghosting is een nieuw afwijzingsfenomeen: je nieuwe vlam verdwijnt op alle sociale media en reageert op geen enkel bericht meer. Zo is het wel heel makkelijk om een relatie af te breken.
"Klopt. Onlinedating ontmenselijkt het proces, omwille van de oppervlakkige omgangswijze. Dan denken we enkel aan onze eigen noden en vergeten we dat er aan de andere kant een mens met gevoelens en verwachtingen zit. Door de hoeveelheid keuzemogelijkheden worden we verwend.
»Er zijn ook mensen die een lange relatie stopzetten met een sms, of een tijd niks meer van zich laten horen om het besef bij de ander te laten doordringen. Maar zo ga je emoties uit de weg en maak je de situatie veel erger. Bovendien kan dat veel kapotmaken op het vlak van gevoelens. In een relatie bouw je een intieme band op. Het is dus jouw verantwoordelijkheid om de moed bijeen te rapen en door de zure appel te bijten."
Wat als je weet dat je lief het bloemetjesservies naar je hoofd gooit als je haar dumpt?
"Als je partner niet om kan met afwijzing, dan bel je op voorhand liefst een vriend die hem of haar kan opvangen. Vervolgens hou je het gesprek kort en vertrek je meteen na afloop. Zo krijgen emoties niet de kans om hoog op te lopen. En dan is de boodschap: uit het oog, uit het hart. Zie of hoor elkaar geruime tijd helemaal niet."
Kwade mail
In jouw bestseller Blijf bij mij kwam sterk naar voren dat wij onze partner kiezen naargelang onze hechtingsstijl. De helft van de bevolking is veilig gehecht, 25 procent heeft bindingsangst, 20 procent verlatingsangst en de overige 3 tot 5 procent vertoont een combinatie van angstig en vermijdend gedrag. Is de mens zomaar te herleiden tot vier types?
"Ons gedrag in de liefde heeft een gevoelslogica, die nu eenmaal wetenschappelijk te verklaren is. Zo zagen we deze week in Vind je lief hoe mensen met verlatingsangst zich bij de start van een relatie kunnen gedragen. Caroline viel op Carlo, want zij zag in hem de man die aan het merendeel van haar primaire noden beantwoordde waardoor ze hem meteen als de perfecte partner beschouwde. Zoiets is uiteraard een illusie, een projectie van verlangens. Die relatie kán slagen, maar elkaar voldoende ruimte laten, lijkt me wel de boodschap. Een overdaad aan liefde werkt nu eenmaal verstikkend."
Mensen met bindingsangst ervaren intimiteit als verlies van onafhankelijkheid en een versmachting, waardoor ze een zekere afstand bewaren. Terwijl mensen met verlatingsangst een grote behoefte aan intimiteit voelen en gevoelig zijn aan signalen van afwijzing. Hoe komt het dat net die twee types als magneten tot elkaar worden aangetrokken?
"Dat is zeer logisch, al zijn zulke relaties wel vaak gedoemd om te mislukken. Stel dat een man met verlatingsangst een vrouw met bindingsangst ontmoet. Die man kan passioneel beroerd raken door een onafhankelijke vrouw die zich wat stoerder opstelt in de liefde. Zij is de locomotief waaraan hij zijn wagon wil vasthaken. Hij bevestigt haar door complimentjes te geven, waardoor zij zich als bindingsangstige sterk en erkend voelt. Maar wat blijkt? Hij zet die vrouw met een reden op een voetstuk. Daar schuilt een enorme hunkering en controledrang achter. Zij móét zijn prinses zijn, in zijn kasteel wonen en hem zo weinig mogelijk achterlaten, want continu samenzijn is voor hem de definitie van liefde. Zij ervaart daardoor zijn nabijheid niet meer als een bevestiging, maar als verstikking."
In Flair legde je uit waarom de ene man op een blondine valt en de andere op een brunette. "Voor een man is zijn moeder de eerste ontmoeting met het vrouwelijke geslacht, daar krijgt hij een seksuele inprenting. Het is vertrouwd, je voelt je daar goed bij." Vallen wij stiekem op onze mama of papa?
"Zo letterlijk moet je dat niet interpreteren. Dat gaat over subtiliteiten als de gezichtsvorm, lichaamsbouw, de gradatie van aantrekkelijkheid. Onderzoek toont aan dat uiterlijke voorkeuren terug te koppelen zijn naar onze kindertijd en naar mensen die warme gevoelens oproepen. Dat kunnen je ouders zijn, maar ook een lieve lerares uit de lagere school. Na een tijd bestempelen we wat vertrouwd aanvoelt als aantrekkelijk. Mede waar onze wieg heeft gestaan, vormt de blauwdruk van onze persoonlijkheid."
Dus als je uit een ongelukkige thuissituatie komt, ben je eraan voor de moeite?
"Dat mag nooit de boodschap zijn. Als je inzicht hebt in waarom je bepaalde gedragingen vertoont of alsmaar op hetzelfde - foute - type valt, dan blijft de mens in staat om te evolueren. Er zijn veertigers die zich al hun hele leven slecht lieten behandelen door hun partner en het succesvol over een ander boeg gooiden. Zij gaan niet meer voor de partner op wie ze tot over hun oren verliefd zijn, omdat ze weten dat die na enkele maanden steeds een klootzak blijkt te zijn. Oké, je kiest bewust om die zes maanden vlinders in de buik over te slaan, maar je krijgt er op lange termijn zoveel moois voor terug.
»Laatst keek ik naar Goed volk, waar Jeroen Meus in een bejaardentehuis gesprekken over de liefde had. Wanneer die ouderlingen terugblikken op hun leven, praten ze niet over die eerste maanden op wolkjes lopen en stomende momenten in de slaapkamer. Wél over het respect voor hun partner, over hoe ze door dik en dun voor elkaar klaarstonden en samen uit een diep dal klommen. We zijn zo verslingerd aan de liefde die we zien in Hollywoodfilms. Als je dat niet hebt, dan is het precies waardeloos. Maar dat slaat nergens op. Verliefdheid is fantastisch, maar in ons relationele leven is er meer van waarde dan puur die kick."
Zijn er mensen bij wie jouw no-nonsense-aanpak aankomt als een kaakslag?
(knikt) "Sommigen appreciëren het niet dat je hen een spiegel voorhoudt. Onlangs vertelde ik een 50-jarige dame dat ze in de liefde handelde uit verlatingsangst. Wat zij als ‘de ware' bestempelt, bestáát gewoonweg niet. Nadien kreeg ik een kwade mail, want waar haalde ik het lef vandaan om dat beeld van haar te willen afpakken? ‘Onprofessioneel', zo oordeelde ze. (haalt schouders op) Ook al vroeg ze om mijn analyse, ze was duidelijk niet klaar voor het antwoord."
Singlevalkuilen
Onze verwachtingen in de liefde zijn lichtjaren verwijderd van hoe het vroeger was. Hoe zie jij die evolutie?
"Als ik naar de generatie van mijn ouders kijk, lagen de verwachtingen helemaal anders. Als vrouw was je blij met een goede kostwinner die je respecteerde. En als man was je tevreden met een goede huisvrouw en moeder. Het intens delen van gevoelens en gedachten, elkaars zielsverwant zijn, romantiek: dat waren verwachtingen die toen niet zo leefden zoals vandaag. Tegenwoordig blijven we samen, zolang het goed voelt. Een relatie moet ervoor zorgen dat we ons begeerd voelen en ons verder kunnen ontplooien. Helaas zijn emoties en gevoelens vergankelijk. Wie vandaag huwt, heeft 50 procent kans op een echtscheiding."
In Vind je lief zeg je dat een relatie niet is als de kers op de taart, maar een nieuwe taart bakken. Je legt de nadruk op het belang van een ‘nest' bouwen.
"Ieder mens heeft nood aan een veilige basis. Een plaats waar je je thuis voelt, jezelf mag zijn en zonder blikken of blozen met wallen en vettig haar aan de ontbijttafel zit.
»Vandaag kampen ontzettend veel mensen met een burn-out. Dat wordt niet enkel uitgelokt door te hard werken, ook door tekortschietende relaties. Als je thuiskomt en er is geen basis waar je met je stress terechtkunt of de relatie is op zich stresserend, dan ga je onderuit. Dat je alleen gelukkig moet zijn, is larie. Burnouts zijn een combiverhaal."
Uit onderzoek blijkt dat alleenstaanden minder lang leven en vaker last hebben van depressies en hartfalen. Heftig, zeker als je weet dat 1 op 20 Vlamingen tussen 40 en 70 jaar nog nooit een vast lief had.
"Wie alleen leeft, lijdt daaronder. Recent onderzoek toont aan dat samenwonen - en zelfs gewoon de aanwezigheid van iemand anders - je stresspeil naar beneden haalt. We durven weleens te vergeten dat samenleven met anderen in onze natuur geworteld zit. Evolutionair gezien staan we sterker in groep dan in ons eentje. Vandaag werkt onze hoogtechnologische maatschappij de illusie van autonomie in de hand. We dénken dat we op onze eigen benen kunnen staan, tot er iets gebeurt. Pas dan staan we oog in oog met onze kwetsbaarheid. Ik zie genoeg alleenstaanden die tot dat besef komen als ze een been breken. Dan moeten ze rondbellen om hen naar het ziekenhuis te brengen, boodschappen te doen, noem maar op.
»Wat die 1 op 20 Vlamingen betreft, zie je enerzijds een klein aantal mensen dat bewust kiest om alleen te blijven, omdat ze het als stresserend ervaren om constant met iemand samen te leven. Anderzijds zijn dat mensen die omwille van extreme vormen van verlatings- of bindingsangst er niet in slagen een relatie uit te bouwen. Het bekendste voorbeeld is dat van de zonen of dochters die op hun veertigste nog niet van onder de rok van hun moeder zijn geraakt en nog altijd thuis wonen."
Castrerende vrouwen
Klopt het dat het klassieke rollenpatroon aan het veranderen is?
(knikt) "Dat komt sterk naar voren in het fenomeen downdaten. Almaar meer jongere vrouwen, maar ook steeds meer rijpere dames, kiezen voor iemand die lageropgeleid is en vaak ook minder of geen carrière maakt. In elke leeftijdsgroep hebben hogeropgeleide vrouwen het moeilijker om een partner van een gelijk
opleidingsniveau te vinden. Op latere leeftijd is dat omdat mannen vaak herpartneren met een jongere, hogeropgeleide vrouw, op jongere leeftijd omdat het aantal mannen dat afstudeert de laatste tien jaar lager ligt dan het aantal vrouwen.."
Zorgt downdaten soms voor een betere match?
"Niet lang geleden ving ik het verhaal op van een vrouw met een hoge functie in een bedrijf, die een man wilde waarnaar ze kon opkijken. Maar bij die hardwerkende types ving ze altijd bot. Mannen die vooral gefocust zijn op hun persoonlijk succes gaven haar niet de intimiteit en betrokkenheid die zij zocht. Een huwelijk tussen een hoogopgeleide vrouw en een lagergeschoolde man kan goed werken. Zo'n relatie brengt vaak rust."
Downdaten roept nog veel negatieve reacties op. Mogen we spreken van een nieuw taboe?
"Niet echt, want een man heeft in die positie een sterk gevoel van zelfwaarde. ‘Carrière maken, allemaal goed en wel, maar als ik er niet meer ben, valt alles als een kaartenhuisje in elkaar.' Een typisch vrouwelijke gedachte, want hoeveel mannen die aan de top staan zijn daar alleen maar gekomen omdat vrouwlief zich in allerhande bochten wrong om alles naar zijn werkschema te schikken? Vroeger dachten ze dat die eigenschap biologisch ingebakken zat bij de vrouw, nu spreekt de realiteit dat tegen."
Vrouwen worden alsmaal veeleisender en willen een man die goed is in bed. Seksuologe Sybille Vanweehaeghe zegt dat er onder therapeuten soms gesproken wordt over ‘de castrerende vrouw'.
"Jonge vrouwen zijn veel assertiever geworden, ook in de slaapkamer. Vroeger wilde de man volgens het cliché meer seks dan de vrouw en had zij al eens hoofdpijn. In de werkelijkheid kan dat andersom zijn en dat brengt een divers palet problemen met zich mee. Vrouwen met een grotere hunkering naar seks kunnen bij mannen lustdovend werken. Vaak voelt een man onderhuidse weerstand om onder de sloef
te liggen of maakt dat hem faalangstig. Al klinkt ‘castrerend' nét iets te beladen en freudiaans,
niet?" (lacht)