22 september 2014 Dagblad
Myriam (50) wilde op het ritme van de natuur en haar kinderen leven, haar man wilde structuur en controle. Ze paste zich aan tot haar lichaam protesteerde en ziek werd. Artikel van Sofie Vanden Bossche voor Psychologies Magazine. Ze vraagt ook de mening van Rika Ponnet.
Mijn vier kinderen vroegen me eens hoe ik ooit verliefd ben kunnen worden op hun papa. Ik leerde mijn ex kennen toen ik een prille twintiger was, we waren vier jaar samen toen we trouwden. Toen was hij nog de man met de lange baard en de lange haren, maar ergens onderweg is hij veranderd. Misschien toen hij begon te werken? Al snel was hij de psycholoog die elke dag in kostuum ging werken. Hij hield van structuur en was autoritair en controlerend.
Toen ik zwanger was van ons derde kind, werd ik ontslagen. Ik had altijd als bouwkundig ingenieur gewerkt, maar nu stortte mijn wereld in. Iedereen om me heen werkte, ik was plots huismoeder. Niet veel later werd ik zwanger - bewust en gewild - van ons vierde kind. De klik kwam er pas toen ik op een dag een ex-liefje tegenkwam waarmee ik samen was geweest als tiener. We hadden elkaar sindsdien niet meer gezien en raakten aan de praat. "Je gaat toch niet zeuren?!", zei hij toen ik mijn situatie uitlegde. "Je hebt het financieel niet nodig om te gaan werken en je hebt alle tijd van de wereld voor je kinderen, dan heb je toch een fantastisch leven!" Ik kwam thuis en dacht: hij heeft gelijk. Ik hervond mijn joie de vivre. Ik beviel van een mooi kindje met blonde krulletjes en begon met volle teugen te genieten van mijn kinderen. We woonden in een mooi huis waar altijd een vakantiegevoel heerste. Ik leerde een vrouw kennen die ook vier kinderen had, en terwijl hun klasgenootjes na school in de studie moesten blijven, trokken we erop uit met z'n tienen. We namen koffie en koekjes mee voor ons, fruit en yoghurt voor de kinderen, en gingen naar het bos. De kinderen hadden de tijd van hun leven. En ik leefde op het ritme van de kinderen en van de natuur.
Mijn ex daarentegen, die ging werken en moest thuis niks doen. Dat hadden mijn schoonouders me wel ingepeperd. Hij zorgde voor het inkomen, ik deed het huishouden. Ik ontlastte hem van alles. Ik wrong me in bochten om hem de structuur te bieden die hij nodig had. Alles moest er netjes bijliggen als hij thuiskwam. Als de kinderen in de tuin aan het spelen waren en om 18 uur een boterham wilden eten, vond hij dat ze naar binnen moesten komen, hun handen wassen en aan tafel gaan zitten. Als het aan mij had gelegen, renden ze gewoon naar binnen via de keukendeur en liepen daarna terug naar buiten met hun bestelling. Als er onverwachts bezoek kwam, enerveerde hem dat. Voor mij was dat gewoon een kwestie van een bord bijzetten, maar hij werd er lastig van. Toen ik voor zijn veertigste verjaardag een verrassingsfeestje organiseerde, was hij boos. Hij zette zich toen in de keuken en ging daar zijn boterhammen opeten. Als hij op zaterdagmiddag een dutje wilde doen, moest dat in de zetel gebeuren en ging ik met de vier kinderen wandelen, terwijl we rustig thuis hadden kunnen blijven als hij in bed had willen gaan liggen. Ik deed het allemaal. De kinderen deden aan atletiek, maar hij is geen enkele keer naar een wedstrijd gaan kijken. Je werd er vuil van en het was niet chic genoeg. Ik had een vriendenkring, hij niet. Het was duidelijk: hij was de Vlerick-man, maar ik liep thuis niet rond in een deux-pièceke...
Ik paste me aan aan zijn structuur, maar op den duur werd ik er letterlijk ziek van. Niet mijn geest, want ik ben heel positief van ingesteldheid, maar mijn lichaam: mijn schildklier werkte niet meer, ik had een trage hartslag, mijn nieren en mijn lever functioneerden niet meer zoals het moest. Het was alsof mijn lichaam langzaamaan stil viel. Ik nam dagelijks medicatie, die geregeld verzwaard moest worden. Ik vond dat niet logisch. Ik leefde zo gezond, ik sportte en at gezond en leefde op het ritme van de kinderen, wat wil zeggen dat ik zelden uitging en 's avonds op tijd in bed kroop. Uiteindelijk belandde ik bij een homeopaat die mijn ex ook kende. Hij zei me: je bent niet gelukkig. Hij gaf me drie opties: of jullie gaan in relatietherapie, maar dat zou mijn ex nooit gedaan hebben, of je gaat dood, of je gaat scheiden. Dat gaf de doorslag! Vanaf die dag had ik weer een perspectief. Mijn jongste zoon was nog maar vier jaar, maar ik begon vooruit te denken. Pas drie jaar later zou ik de woorden uitspreken tegen mijn ex, maar vanaf toen maakte dat vooruitzicht de boel zowel lichamelijk als geestelijk een pak makkelijker voor mij.
Toen ik mijn ex na een huwelijk van 14 jaar voorstelde om te scheiden, was hij zelf opgelucht. Hij had het nooit durven opperen, want de moeder van je vier kinderen die geen werk heeft zet je niet zomaar aan de deur. Ik moest mijn leven weer van nul heropbouwen. Ik kon het huisje van mijn grootmoeder kopen, dat ik helemaal moest verbouwen want er zat zelfs geen keuken of badkamer in. Ik volgde aan Sint-Lucas een opleiding AutoCAD en geraakte via mijn stages aan werk. Daarna volgde ik nog een opleiding energiedeskundige en veiligheidscoördinator. Ik stond er weer. Twee jaar na mijn scheiding waren al mijn kwaaltjes verdwenen als sneeuw voor de zon.
Ook voor de kinderen veranderde er veel. Mijn jongste zoon is even in therapie moeten gaan toen hij hoorde dat ik ging werken. Werken, dat connoteerde hij met zijn vader die er nooit was. Hij dacht dat het met zijn moeder dezelfde kant op zou gaan. Maar al snel waren mijn kinderen zelfstandige jonge mensen die hun plan konden trekken, die alleen met de trein naar school gingen en zelf hun kleren gingen kopen.
Hun vader kwam na verloop van tijd weer dichterbij wonen. Hij blijft een controlefreak. Als er een auto voor mijn deur staat die hij niet kent, wil hij weten van wie die is. Dit voorjaar heeft hij zelfs lelijk uitgehaald via mail. Ik heb de kinderen die mail laten lezen, ze zijn nu volwassen, en dat heeft hen doen besluiten om hun vader nog maar amper te zien. Tot dan gingen ze om de twee weken een weekend naar hem. Maar dan kon hij op zaterdag om 11 uur laconiek zeggen: ik ben weg, hier ligt geld, ga maar met z'n vieren op restaurant. Hij heeft al een hele tijd een relatie met zijn nieuwe vriendin die ik hem nota bene aan de hand heb gedaan. Het klinkt misschien sarcastisch, maar dat hij iemand heeft, maakt het een pak makkelijker voor mij.
Mijn leven zit weer op de rails, maar achteraf gezien is het moeilijk om er de vinger op te leggen waar en wanneer het is misgelopen. Ik kreeg vier kinderen op vijf jaar tijd en was financieel afhankelijk van hem, ik had weinig beweegruimte en draaide maar mee. Ik had me niet zo mogen aanpassen aan zijn structuur. Wat hij niet aankon, nam ik op mij, ik plooide me dubbel om ervoor te zorgen dat alles in orde was wanneer hij thuis kwam. Dat was fout. Ik had werk moeten laten liggen. Ik had hem moeten doen inzien dat kinderen zichzelf niet opvoeden en dat een tuin zichzelf niet onderhoudt.
Achteraf zeiden vrienden van me dat ze mij niet herkenden in mijn relatie met mijn ex. Maar op het moment zelf zeiden niks, nee, mensen moeien zich niet zo gauw met een andere relatie. Ik ben er nu zelf gevoelig voor als ik het zie gebeuren in andere relaties, maar probeer er ook niet teveel over te zeggen. Een van mijn zonen is een paar jaar samengeweest met een meisje waarvan ik wist dat het niet zijn ware was. Slechts één keer heb ik hem erop aangesproken. Ze zouden samen een dagje naar zee gaan, en ze stond erop dat hij een lange broek aantrok en geen short, zoals hij aanvankelijk had gedaan. Dat vond ze niet chic genoeg. "Je moet zelf kiezen hoever je gaat in het volgen van haar grilletjes", zei ik hem toen. Meer neemt een zoon toch niet aan van zijn moeder (lacht), dat ze niet bij hem paste, daar moest hij toch zelf achter komen.
Scheiden was de allerbeste beslissing van mijn leven. Nu ben ik tien jaar alleen en al lang weer klaar voor een nieuwe relatie. Ik sport, rijd met de moto, ga op reis, geniet met volle teugen van het leven. Het is blijkbaar niet evident om iemand te vinden die er dezelfde levensstijl op nahoudt, maar ik ga me niet nog eens aanpassen en alles waarvan ik hou overboord gooien. Want daar zijn mijn gescheiden kennissen het over eens: hoe beter een vrouw haar grenzen aangeeft, hoe makkelijker ze haar man houdt. Er moet tegengewicht zijn.
De visie van Rika Ponnet: 'Door jezelf te veel aan te passen verlies je de verbinding'
Rika Ponnet: "Aanpassingsgedrag stellen mensen om conflicten te vermijden. Dat levert winst op op korte termijn, maar je verliest er gigantisch mee op lange termijn. Je verzwakt je positie, er is geen weerwerk waardoor de dominantie van de andere alleen maar sterker wordt. Mensen die conflicten vermijden, zijn vaak opgegroeid met één of twee opvliegende, autoritaire ouders. Ze voelden dat ze in een conflict het onderspit moesten delven, en hun strategie werd er een van zich aanpassen. Die houding kan verregaande gevolgen hebben, zoals bij Carine die er ziek van werd. Eens er zich zo'n patroon heeft geïnstalleerd, is het moeilijk om de situatie weer recht te trekken. Het is als een ongeschreven contract. Wie daartegen in opstand komt, ontketent alleen maar eenmachtsstrijd. De enige uitweg is dan een scheiding. Het kan natuurlijk ook dat je je te hard aanpast zonder dat het zo destructief wordt. Dan spreek je je gevoelens niet uit, maak je je verlangens niet kenbaar, zodat je partner niet beseft dat je niet gelukkig bent. Conflicten hebben te maken met grensstelling, met het maken van nieuwe afspraken. Als je daartoe niet in staat bent, verzand je in een situatie waarin je je teveel aanpast. Zo verlies je ook de verbinding in een relatie. Daar kan je iets aan doen, in therapie of gewoon thuis. Als je iets niet leuk vindt, is de eerste stap om dat kenbaar te maken, om erover te praten. Alleen zo kan je testen of je partner bereid is om je tegemoet te komen. Misschien is dat wel zo, en kunnen kleine dingen al een hemelsbreed verschil maken. Het is in je leven belangrijk om een goed evenwicht te bewaren tussen je autonomie en je inzet voor je relatie."