15 februari 2014 Dagblad
Krijg je samen een baby, dan weet je dat de wolk niet altijd fuchsiaroze zal zijn. Dat er 's nachts gehuild zal worden en dat luiers zichzelf niet verversen. En als je dat nog niet weet, zal je omgeving je daar wel even snel en plichtsbewust attent op maken. Met (ver)bouwen liggen de kaarten enigszins anders. Samen vastgoed kopen, een appartement renoveren of een huis bouwen? Het lijkt het summum van romantiek (hallo, nestdrang!), tot je plots een pot muurprimer naar elkaars hoofd keilt. En geen mens die je daarvoor had gewaarschuwd. Daarom: acht relatievalkuilen waar je liever niet intuint. Artikel van Rien de Mey die ook het advies van Rika Ponnet vraagt.
Vrije tijd wordt klustijd, je bankrekening sijpelt zienderogen leeg en compromissen sluiten is dagelijkse kost. Geen wonder dat na een poosje samen verbouwen vooral je relatie op losse schroeven komt te staan. Sla er de studies maar op na: een huis bouwen of renoveren is een fikse koppeltest. Logisch, want je kunt de inzet van jullie ruzie(tje)s niet bepaald negeren: je wóónt erin. Onthoud daarom dat er niet alleen aan dat huis gewerkt moet worden. De liefde wil ook wat.
Verbouwvalkuil 1: Waar is de tijd?
Je brengt meer tijd door in de doe-het-zelfzaak dan op restaurant, de luie zondagnamiddagen op de bank worden schaars en je staat vaker samen op een ladder dan op een dansvloer. ‘Te weinig tijd voor elkaar maken als je verbouwt: het is verleidelijk. Je denkt ‘Ach, we doen wel fijne dingen samen als de keuken er eindelijk staat of als de badkamer betegeld is. Nu even doorbijten', maar verbouwtaken duren altijd langer dan je dacht. En dan besef je plots: we zijn al een maand niet meer samen uit geweest. Of: we hebben in geen weken nog gezellig voor de tv geluierd', zegt Tom (34), die al vier maanden een appartement renoveert. Verbouwpartner Annelies (29) knikt van ja: ‘Met z'n tweetjes ontspannen is zo belangrijk. Anders word je oververmoeid en lichtgeraakt. En een rothumeur, dat kun je wel missen tijdens zo'n zware verbouwperiode. Daarom lasten we op tijd een nieuwe regel in: af en toe de boel gewoon de boel laten. De verfspatten uit je haar peuteren, jezelf optutten en uit eten gaan. Een vaste rustdag om van elkaar te genieten: het klinkt logisch, maar je mag dat niet vergeten.' Bob (28) en Lien (27) zien de verbouwing van hun rijwoning als een aaneenschakeling van projecten. ‘Wonen in een huis terwijl je het verbouwt, is een uitdaging. Maar het heeft ook een voordeel: je verbouwtempo hoeft niet moordend hoog te liggen. We hebben geen overbruggingskrediet lopen terwijl de tijd genadeloos doortikt. Klaar met een kamer? Dan genieten we daarvan. We beginnen niet meteen de volgende dag aan een nieuw project, maar geven onszelf de tijd om weer wat op adem te komen. Speeltijd tussendoor, het moet.'
Relatiedeskundige Rika Ponnet: ‘Verbouwen is stresserend. Dat moet je als koppel goed beseffen voor je eraan begint. Koppels die niet in hun allerbeste fase zitten, zou ik afraden om samen in een zwaar (ver)bouwproject te stappen. Het is ook belangrijk dat je als koppel je draagkracht kent: wat kunnen jullie samen aan? Hebben jullie al eens samen verbouwd? Probeer het in elk geval eerst eens uit door samen aan een klein en beheersbaar project te werken. Een kamer schilderen of behangen is een prima start. Zo leer je elkaars ‘verbouwende persoonlijkheid' kennen.'
Verbouwvalkuil 2: Smaken verschillen
‘Des goûts et des couleurs, on ne discute pas', weten de Fransen. Tenzij je samen een huis verbouwt, want dan kan de smakendiscussie al eens roodverhit oplopen. Onthoud: het is jullie huis, niet jouw groots uitgevallen Pinterest-project. Vraag dus best even de mening van je ‘significant other' voor je die zes waanzinnig mooie keukenstoelen van de vintagemarkt mee naar huis sleept. En die accentmuur met lila vogeltjesbehang? De kans is reëel dat hij daar niet zo enthousiast voor op-en-neer veert als jij. Sneu? Niet als je compromissen leert sluiten. ‘Kies je veldslagen', weet Lien. ‘Soms wordt het bij ons een typische koehandel, maar dat werkt: als ik de oude eettafel knalgeel mag lakken, krijgt hij het fornuis-van-zijn-dromen. Iedereen tevree. Elkaar een eigen plekje in huis gunnen, hoort er ook bij. Ik heb een make-uphoek in de slaapkamer, hij brouwt bier in de kelder. ‘Geven en nemen' is niet voor niets zo'n huizenhoog cliché.' Ben (32) en Charlotte (29) vinden hun compromisinterieur ondertussen mooier dan wat ze er apart van wilden maken. Charlotte: ‘Samen interieurplaatjes kijken, voorstellen doen, veto's stellen en oplossingen zoeken: je koopt er tijd mee. Zo maak je geen overhaaste beslissingen waar je achteraf spijt van krijgt. Ons interieur is doordacht nu, niet in een impuls samengeraapt. Als ik alleen had beslist, was het nooit zo mooi geweest.'
Rika Ponnet: ‘Als jullie er echt niet uitkomen en telkens weer verhitte discussies voeren over de kleur van de sofa, is er misschien meer aan de hand. Waarom strijden jullie over zulke banale dingen? Daar is vast een andere, dieperliggende oorzaak voor. Anderzijds: koppels die een goed gevoel van verbondenheid hebben, zijn doorgaans beter in staat om compromissen te sluiten. Doe dat op een slimme manier. Staat hij meer in de keuken dan jij? Laat hem dan wat meer ruimte om ze in te richten. En maak er vooral geen machtsstrijd van, daar maak je niemand gelukkig mee.'
Verbouwvalkuil 3: Timing is alles. Of niets
Hij neemt zijn tijd en wil alles grondig en goed doen. Jij bent nieuwsgierig naar het eindresultaat en een tikje gehaast. En dat geeft vonken (nee, niet van het goeie soort). ‘Bij ons ging het net zo', geeft Veerle (31) toe. ‘Ik zat te veel achter zijn veren en vond dat hij treuzelde. Hij mopperde omdat ik mirakels verwachtte van zijn verbouwtempo. En snel een beetje. Maar dat leer je wel temperen. Praat over die kleine ergernissen, want voor je het weet zit je op een uitbarstende vulkaan.' Of maak desnoods een verbouwagenda, zoals Pieter (31) en Eva (26) deden: ‘Dan noteer ik dat we die lamp nog voor het weekend ophangen of dat de keukenmuur volgende week een kleurtje moet krijgen. Werk wel met haalbare deadlines waarmee je allebei kunt leven. Zo creëer je geen valse verwachtingen bij de ander.'
Rika Ponnet: ‘Het is uiteraard altijd de traagste die het tempo bepaalt. Wilt de ene snel vooruit en treuzelt de ander, kom elkaar daar dan in tegemoet. Stranden jullie telkens in dezelfde discussie, vraag je dan af waar dit nu werkelijk over gaat. Speelt er geen dieperliggende frustratie die je op deze manier afreageert?'
Verbouwvalkuil 4: Als het mis gaat, gaat het grondig mis
Verbouwingen verlopen meestal niet helemaal zoals gepland. Lanceer maar eens het onderwerp ‘aannemers' tijdens een cafébabbel met vrienden: altijd een garantie op minstens acht uur pittige gesprekstof. Liesbet (33) en Jeroen (29) kregen af te rekenen met de ene tegenslag na de andere. Bouwvergunningen die op zich lieten wachten, aannemers die maar half werk leverden en nu - net nu alles na twee jaar eindelijk klaar leek - een structureel probleem. Zo ingrijpend dat de pasgeplaatste bijbouw weer met de grond gelijk moet. Liesbet: ‘Als je zo'n zware klap moet incasseren, besef je pas hoeveel je aan elkaar hebt. Als het moet, huilen ik eens goed bij hem uit en daarna zoeken we samen naar oplossingen. Wij tegen de miserie. We houden ook niets achter voor elkaar. Voel ik me slecht, dan vertel ik Jeroen waarom. Hij doet dat ook. Zolang je met elkaar blijft praten, komt het goed. Het is uiteindelijk ook maar een hoopje bakstenen.'
Rika Ponnet: ‘Zulke situaties, dat is pure ellende. Geef dat gerust aan jezelf toe en laat je helpen door je omgeving. Als koppels samen door moeilijke periodes gaan, zie ik vaak dat beide partners op een andere manier met verdriet, stress of problemen omgaan. De ene wil negeren, de ander wil er net zo veel mogelijk over praten. Toon altijd respect voor de manier waarop je partner deze situatie verwerkt. Als je op dezelfde golflengte geraakt, komen jullie hier sterker uit. En als je merkt dat er iets spaak loopt, wacht dan niet te lang om een neutrale buitenstaander om zijn of haar visie te vragen. Een paar sessies met een therapeut, alleen of samen, kunnen je relatie weer helemaal opladen.'
Verbouwvalkuil 5: Een kwestie van budget
Geen kopzorg zo lastig als een geldzorg. En dat je renovatie of bouw duurder uitvalt dan je gepland had, is haast een natuurwet. Lijst je (voorziene) uitgaven daarom netjes op in een spreadsheet en houd een fonds voor noodgevallen achter de hand. Splits je verbouwingen indien nodig op in fases, want als je het financieel benauwd krijgt, zet dat ook een domper op de relatievreugde. Of je komt er sterker uit, zoals Liesbet en Jeroen: ‘Als het geld bijna op is en je huis nog niet af, moet je een paar plannen opbergen. Onze droombadkamer staat er niet, maar over het alternatief zijn we ook heel tevreden. We hebben als koppel naar oplossingen gezocht. Samen op promoties en koopjes jagen, was nog best leuk. Weet je, als het echt moeilijk wordt, ben je mekaars teamgenoot. Dat samen vechten, deed onze relatie vooral deugd.'
Rika Ponnet: ‘Start met een realistisch plan en ‘overleen' je niet. Je wilt nog genoeg budgettaire ruimte overhouden voor etentjes of vakanties. Wees zuinig, maar op de juiste dingen, want gierigheid bedriegt de wijsheid. Soms spaar je beter wat langer, tot je een goeie architect of aannemer onder de arm kunt nemen. Of tot je kwaliteit kunt kopen.'
Verbouwvalkuil 6: Geen weg terug?
Lien: ‘Ik was niet helemaal zeker of we wel het juiste huis hadden gekocht. Ook niet of ik wel van Brussel naar Mechelen wilde verhuizen. Maar ik was wél zeker over mijn lief en mijn relatie. En toch, na de verhuis kwam plots het akelige besef: ik-kan-niet-meer-terug. We zijn zo goed als getrouwd, dacht ik, met als verschil dat ik een met verf bespatte joggingbroek droeg en geen vloerlange, witte prachtjurk. Dat greep me onverwacht hard naar de keel. Tot ik het hem vertelde. Hij dacht er net zo over en dat stelde me op een gekke manier gerust. Dit was geen relatiecrisis, het was een normale paniekaanval.' Bob pikt in: ‘Het idee op zich is ook gewoon zo razend on-sexy: je hebt een huis samen nu. Je kunt niet meer zomaar alles opblazen. Maar dan denk je erover na en besef je: je kunt dat wél. Op elk moment zelfs, tenminste als je dat zou willen. Je kunt ermee kappen, maar je wilt het niet. Je blijft niet samen omdat je toevallig in hetzelfde huis woont, maar omdat je elkaar graag ziet. Dat is een bevrijdende gedachte.'
Rika Ponnet: ‘Samen een huis kopen of een eerste kindje krijgen: het zijn overgangsrituelen die steeds vaker het huwelijk vervangen. Kopen en een lening aangaan is een engagement dat je niet te lichtzinnig mag opvatten. Praat goed met elkaar voor jullie een handtekening onder dat compromis zetten. Waar willen jullie naartoe? Willen jullie kinderen, of net niet? Zijn jullie het eens over de financiën? Weet ook dat jezelf settelen niet zo simpel is als het lijkt. Sommigen ondervinden een zweem van lichte bindingsangst, anderen hebben het dan weer moeilijk met volwassen worden. Alsof ze van zichzelf plots niets geks of frivools meer mogen doen, ‘want ze hebben wel een huis gekocht'. Zonder wollig te willen klinken: samen een huis bouwen of kopen is heel symbolisch. Het is tenslotte de plaats waar je thuiskomt en waar je vorm geeft aan je relatie. Koester dat idee.'
Verbouwvalkuil 7: Betweterij
‘Zou je dat niet beter zó doen?' - ‘Wat hou jij die schilderkwast gek vast zeg.' - ‘Ben je zeker dat het wel echt hélemáál, honderd procent waterpas hangt?' Juist: niets zo zenuwslopend als iemand die de hele tijd over je schouder meekijkt en ‘goedbedoelde tips' spuit. Als je elkaar niet om de nanoseconde in de haren wilt vliegen, is wat Lebensraum nooit een verkeerd idee. En leuker dan kritiek, zijn complimentjes. Tom (27) en Stijn (35): ‘Wij werken overdag en verbouwen 's avonds. Dat weegt zwaar. Als je moe en kribbig wordt, onthoud dan dat perfectie niet bestaat. Zeker niet als je zo veel mogelijk zelf aan de slag gaat. Respecteer elkaars werk en wees niet te zuinig met schouderklopjes.' En als je het bekvechten toch niet kunt laten, werk dan gewoon niet samen aan hetzelfde taakje/in dezelfde kamer: geen wedijver is geen conflict. En relativeer. Je relatie is je meer waard dan een perfect gekleefde plint, toch?
Rika Ponnet: ‘Er is er één die metst, en één die dient. Anders werkt het niet. Spreek daarom af wie welke taak uitvoert en kom niet op elkaars terrein. Zo vermijd je conflicten. En let op: als je een verantwoordelijkheid uit handen geeft, doe dat dan ook. Geef niet om de haverklap commentaar op wat de ander doet. Als je merkt dat jullie te heftig botsen, spaar dan liever tot je de werken door iemand anders kunt laten uitvoeren.'
Verbouwvalkuil 8: Overal stof en rommel
Rommel is vermoeiend. Het staat lelijk, je struikelt erover het hakt genadeloos in op je humeur. Maar rommel is helaas ook onvermijdelijk als je verbouwt. Annelies: ‘Wij houden altijd één plek in het appartement rommel- en verbouwvrij. Dat is onze ordelijke haven voor gezellige tijd met z'n tweeën. Ook even wegvluchten van je rommelboel is geen schande. Boek eens een nachtje in een kraaknette hotelkamer, dat doet gek veel deugd.' Gelukkig heeft zo'n rommelige renovatie ook een keerzijde voor sommigen. Lien: ‘Ons huis ligt er niet altijd even ordelijk bij. Ook niet op momenten waarop we een verbouwpauze hebben ingelast. Maar een verbouwing laat zich als een prima excuus bedienen: ik wuif elke onverwachte gast een achteloze ‘Sorry voor de rommel - we zijn aan het verbouwen' toe. Geen haan die nog kraait naar mijn onopgeruimde woonkamer. Dat dan weer wel.'
Rika Ponnet: ‘Verbouwen is een oefening in relativeren. Je moet aanvaarden wat niet te controleren valt. Heb je het lastig met rommel en stof? Houd jezelf dan voor dat deze situatie van voorbijgaande aard is. Uiteraard is niet wonen waar je verbouwt de beste optie, maar die is natuurlijk niet voor iedereen financieel haalbaar.'