Leegte

Twee mannen zijn er op dit moment in haar leven en nog voor ze dit uitgesproken heeft lopen er dikke tranen over haar wangen. Die vloeien al maanden, vaak zonder aanleiding, verschillende keren per dag. Ze vermoedt dat de bron haar tweestrijd is. Er is de wederhelft sinds 15 jaar, de vader van haar drie jonge kinderen. En er is die andere, die op een dag haar leven binnen kwam gewaaid, al gelooft ze al enige tijd niet meer in een zomaar. Ze is germaniste zoals ik, fan van de 19de eeuwse, Britse roman, zoals ik. We hebben het over de tragiek van al die vrouwenfiguren, de bekende op kop, Anna Karenina, Effi Briest, Madam Bovary. Over Adam Bede, Far from the Madding Crowd, The Portrait of a Lady...Wat heeft ze de afgelopen maanden vaak het gevoel gehad zo een antiheldin te zijn, een vrouw die ten onder gaat aan twijfel en passie. We hebben het over de dwingende moraal van die tijd. Hoe een boek maar uitgegeven kon worden als het scenario die moraliteit volgde. En hoe elke tijd creatief met begrenzing omgaat. Want ook al lag het tragische einde vast, het bood auteurs de mogelijkheid alle passies, alle emoties, elke mogelijke keuze, te verkennen. De alles verterende liefde, de passie die brandt en verbrandt, de vruchteloze pogingen om te ontsnappen aan wat hoe dan ook vast ligt. Aan ongeoorloofde passies ging je ten onder, ze maakten je gek. Kinderen uit overspelige of verboden relaties stierven. Huwelijken die niet beantwoordden aan de norm gingen ten onder of werden belaagd door ziekte, geldgebrek, ongeluk. Een algemeen geldende relatiemoraal is er vandaag niet meer, besluit ze, maar wel die alles verterende passies. En hoe moeilijk het is om vanuit onze keuzevrijheid niet ten onder te gaan. Omdat kiezen in deze fase van het leven, binnen dit domein van datzelfde leven, altijd ook verliezen betekent. Omdat opnieuw beginnen, de andere wei, een illusie is die we allemaal een leven lang koesteren. Het niet ingevulde als de irritante splinter onder je vel die je er met de beste wil van de wereld niet uitgepeuterd krijgt. En kies je toch voor een invulling, de minnaar die het allemaal anders doet en vooral zegt, het ontstaan van een nieuw lijden. Deeltijds ouderschap, de verloren thuis met zijn vertrouwd klinkende krakende trap, de manier waarop hij al 15 jaar de wortelen snijdt, in staafjes en niet in rondjes zoals de meeste. Het gaat over het vegen met nieuwe bezems: opnieuw gezien worden, zich op en top vrouw voelen, begeerd, de eerste en de enige, de alles vervullende. Dat ze komt is omdat ze twijfelt, al zo lang, zo uitputtend. Ik zie haar lijden en weet dat er geen andere weg is, dan het toelaten van de twijfel. De kruik die te water gaat tot ze barst. De tijd die ons helpt te komen tot het besluit waar we niet meer omheen kunnen. Wat ziet ze de tweede graag, met heel haar zijn. Het wordt, zo blijkt in een gesprek maanden erna, de eerste. Omdat ze doorhad dat de leegte die de tweede zo grandioos invulde, geen relationele leegte was, maar een leegte in zichzelf. Gebrekkige eigenliefde die ervoor zorgde dat ze als actrice altijd weer zocht naar bevestiging, vervullende aandacht die nooit voldoende bleek. Hoe de tweede die holle leegte aanraakte en invulde, maar dit ervoor zorgde dat het zonder hem niet meer lukte. Zij die veranderde in een aanhankelijk afhankelijke en hij die nooit voldoende of goed genoeg gaf. En hoe die opgevulde leegte haar geen vol, maar een nog leger gevoel bezorgde, haar verzwakte tot een schim van zichzelf. Ze keerde terug naar het ene, in 19de eeuwse termen enige en juiste pad. Niet omwille van de moraal, godbetert, maar omdat ook bij het oude blijven kan betekenen dat het vanaf nu helemaal anders