19 maart 2019 Dagblad
Dat we elkaar niet begrijpen in een relatie, zoals een nieuw onderzoek van de Universiteit Gent aantoont, hoeft geen probleem te zijn volgens experts. Integendeel, dat wederzijdse onbegrip voedt net het vuur van de liefde. Zolang je maar goede afspraken maakt over de afwas. Artikel van Yannick Verberckmoes voor De Morgen.
"Hoe voel jij je daar nu bij?" Het cliché wil dat veel mannen deze vraag liever uit de weg gaan als hun partner ze stelt, maar de wetenschap zegt nu dat we de gedachten van onze partner toch nooit zullen kennen.
Onderzoekster Céline Hinnekens (klinische psychologie, UGent) komt in dat opzicht wel met een verrassend onderzoek naar buiten, zo meldt Het Nieuwsblad. Uit haar doctoraat blijkt dat zelfs koppels die al tientallen jaren samen zijn, er nog steeds niet in slagen om goed in te schatten wat hun partner denkt. Meer nog, jonge koppels die omdat ze verliefd zijn, toch wat meer moeite willen doen, slagen daar zelfs iets beter in.
Om dat na te gaan, onderwierp ze 150 Vlaamse heterokoppels aan een relatietest, quasi zo gevaarlijk als Temptation Island. Ze liet hen twaalf minuten discussiëren over een zelfgekozen hangijzer. Geld, bijvoorbeeld, of het evenwicht tussen werk en privé. Maar ook heel simpele huishoudelijke taken, zoals de afwas. "Allemaal herkenbare thema"s", zegt Hinnekens. "Maar die zorgen in elke relatie wel voor spanningen."
Nadien, toonde ze de partners afzonderlijk de beelden van de discussie en peilde ze naar hoe de mannen en vrouwen de gedachten van hun partner inschatten. Wanneer ze de antwoorden dan bij elkaar legde, bleken die slechts in 20 procent van de gevallen vergelijkbaar. Conclusie: we weten hoegenaamd niet wat er in de ander omgaat.
Liefdesideaal
Hoewel de bevindingen van Hinnekens toch wel ingaan tegen de voorstelling die de meeste mensen zich lijken te maken van de liefde - zoiets als in romantische komedies, waarbij man en vrouw elkaar perfect aanvoelen - kijken relatiebemiddelaars helemaal niet op van het pas verschenen onderzoek.
"In mijn praktijk zie ik dat koppels zelfs na twintig jaar bepaalde aha-erlebnissen kunnen hebben over hun partner", zegt auteur en seksuologe Rika Ponnet. "Het idee als-hij-me-graag-ziet-dan-weet-hij-wel-wat-ik-nodig-heb is iets wat ons romantisch liefdesideaal ons ingeeft. Maar dat strookt helemaal niet met de praktijk."
Soms gaan die openbaringen dan over heel fundamentele dingen, maar veelal is het iets erg banaal. "Een man vindt bijvoorbeeld dat zijn vrouw te zwaar geworden is, maar wil haar dat niet zeggen", vertelt Ponnet. "Of een vrouw vindt dat haar man zich veel te sjofel kleedt. Of nog uit het leven gegrepen: een koppel ging al jaren op reis met de caravan omdat de man dat heel fijn vond. Zijn vrouw veel minder, maar dat had ze hem nooit verteld."
Ook in bed kan dit een belangrijke rol spelen, heeft Ponnet ontdekt, omdat niet veel mensen durven zeggen dat ze iets leuk vinden of niet. Als ze hun partner er dan alsnog mee confronteren, raakt hen dat vaak heel diep.
Angst
Klinisch psycholoog Lieven Migerode (KU Leuven) is ook niet meteen verbaasd door het resultaat van de doctoraatsproef. "Of je vrouw van bloemkool houdt of niet zal je hopelijk wel weten", zegt hij. "Maar voor andere kwesties zal je toch steeds de vraag moeten stellen "Zeg schat, wat denk jij daar nu van.""
Hoewel dat "onbegrip" dus in elke relatie voorkomt, wordt het wel gevaarlijk als we gedachten van onze partner zelf gaan invullen. "Mensen die elkaar te goed denken te kennen, dat is een probleem", zegt Migerode, omdat zij beslissingen maken voor hun partner, die gebaseerd zijn op verkeerde veronderstellingen. En als je dan zegt "ik ken u goed genoeg", dan moet de ander al niet meer spreken."
En daar is Hinnekens nog op een opmerkelijk verschil gestoten tussen de twee geslachten. Volgens het onderzoek is het namelijk zo dat vrouwen veel grotere doemdenkers zijn, als het over de gedachten van hun partner gaat dan omgekeerd. De antwoorden, die Hinnekens binnenkreeg van vrouwen, tonen aan dat ze de gedachten van hun man veel te negatief inschatten.
Maar ook dat is weer iets wat relatiebemiddelaars terugzien in hun praktijk. "Vrouwen zijn inderdaad angstiger over hun relatie", zegt Ponnet. "En ook al klinkt dat als een torenhoog cliché, het heeft ermee te maken dat een vrouw zichzelf nog steeds heel erg identificeert met haar gezin. Voor haar is het gezin belangrijker voor wie ze is, dan haar werk. Door die angst ziet een vrouw de gedachten van haar man dus sneller door een negatieve bril."
Heidegger en Levinas
Toch hoeft het niet erg te zijn dat we elkaar niet begrijpen, zeggen de experts. Integendeel, dat is net wat een relatie zo interessant maakt. Voor psychiater Dirk De Wachter is liefde dan ook een "onmogelijk verlangen", zoals hij het zelf noemt. Een constant ploeteren en pogen om elkaar toch te verstaan. "Relaties zouden pas echt destructief zijn als we elkaar wel zouden vatten", zegt De Wachter. "Want dan is er eigenlijk niets meer aan."
Hij is dan ook heel opgezet met het onderzoek, omdat de wetenschap nu bevestigt wat de filosofie eigenlijk al veel langer beweert. "Ik bekijk dit graag filosofisch en existentieel", zegt hij. "Voor mijn denken over de liefde ben ik dan ook te raden gegaan bij Levinas en Heidegger. Levinas heeft het in zijn werk over de ander als "radicaal anders". En volgens de filosofie voedt dat net het verlangen naar elkaar."
Daar zit inderdaad een grote waarheid in, vindt Hinnekens. En wat de doctoranda vooral is bijgebleven aan haar onderzoek is dit. Om een relatie te doen slagen is het al genoeg om te tonen dat je moeite doet, dat je oprechte geïnteresseerd bent in elkaars gevoelens. Als je partner bijvoorbeeld gestresseerd van het werk thuiskomt, kan je dus toch maar beter even je best doen om even te luisteren naar wat er precies scheelt. En om wat relevante vragen te stellen. "Er is ook een enorm verschil tussen je begrepen voelen en echt begrepen worden", zegt Hinnekens.
Maar om toch zoveel mogelijk miscommunicatie de wereld uit te helpen, is het essentieel om over een aantal cruciale thema"s goede afspraken te maken. Een goede relatie staat of valt dus nog steeds met wie wanneer de afwas doet, of wie welke rekeningen betaalt.
Ook dat is weer een eeuwige zoektocht, zo hebben Hinnekens en haar vriend ondervonden. "Een goed evewicht tussen werk en vrije tijd", zegt de onderzoekster. "Daar zijn wij nu al heel de tijd naar op zoek. Toen ik de test vier jaar geleden zelf met mijn vriend aflegde, kwamen we ook maar op 20 procent. Wij zijn als koppel dus heel gemiddeld, maar we zijn ook nog steeds bij elkaar."