13 maart 2019 Column
Ilse (48) en Dirk (63) zijn 15 jaar samen. Dirk was voorheen gehuwd en heeft twee volwassen zonen. Binnenkort gaat Dirk met pensioen en dat zorgt voor veel spanningen in hun relatie.
Ilse
Ik leerde Dirk kennen op een kunstvernissage. Hij is een bekende naam in die wereld en ik had altijd veel bewondering voor hem, zijn erudiete kijk op dingen, de erkenning die hij wereldwijd geniet. Ik voelde me dan ook vereerd dat hij moeite deed om mij beter te leren kennen. Hij was heel galant, nodigde me uit in heel goede restaurants of nam me mee naar interessante evenementen, allemaal dingen waarmee leeftijdsgenoten niet bezig waren of de middelen niet voor hadden. Ik had sterke gevoelens voor hem, wat ik toen associeerde met verliefdheid, maar nu zie als een vorm van bewondering. We trokken een hele tijd op, Dirk was toen nog samen met zijn vrouw, als een soort van vrienden, al was er zeker meer. Toch heeft seks nooit erg centraal gestaan in onze relatie. Het ging altijd meer over een soort van zielsverwantschap. Toen zijn vrouw weet had van onze relatie, heeft ze hem voor de keuze gezet: breken met mij of weg gaan en Dirk koos voor mij. Zijn zonen hadden het daarmee erg moeilijk. We zagen ze ook langere tijd niet. Maar die relaties zijn nu opnieuw normaal. Ik heb met Dirk altijd een heel boeiend leven gehad. Ik ondersteunde hem in zijn activiteiten, we reisden veel, woonden ook voor maanden in het buitenland. De laatste jaren minderde dat. Dirk geeft al enige tijd aan dat hij rust wil, anders wil gaan leven en zodra hij met pensioen is, van de gewone dingen wil genieten. Hij heeft sinds kort twee kleinkinderen, wil daar meer voor zorgen, tijd inhalen van wat hij met zijn eigen kinderen gemist heeft. Ik ben daar helemaal nog niet aan toe, maar krijg hem niet uitgelegd, dat ik op mijn 48ste nog niet aan mijn pensioen denk of op die manier wil leven. Ik had dit uiteraard voorzien, gezien ons leeftijdsverschil. Ik lee me bijscholen en heb als freelancer in de uitgeverswereld regelmatig opdrachten. Ik wil dat blijven doen, meer nog, voel meer dan ooit de ambitie om zelf iets van mijn leven te maken, niet alleen maar te volgen in wat Dirk realiseerde. Ik heb altijd gehoopt dat we dat evenwicht zouden vinden, Dirk zou begrijpen dat zijn en mijn tijd niet echt samen zouden vallen, maar dat blijkt nu niet zo te zijn. Dirk kocht recent een nieuwe flat, dicht bij zijn zonen, en verwachtte dat ik daarin zou meestappen, maar ik heb dat niet gedaan. Hij neemt me dat heel kwalijk en sindsdien hebben we vaak ruzie waarbij hij telkens probeert mij in zijn verhaal mee te krijgen, wat me alleen maar kwader maakt. Ik besef nu dat het altijd rond Dirk gedraaid heeft en de dingen goed gingen zolang ik daarin meeging. Nu ik iets zelf wil, kan er plots niets meer en verwijt hij me de hele tijd een gebrek aan liefde. Het is ook wat hij altijd herhaalt: als ik hem echt graag zou zien, dan zou ik weten wat hem gelukkig maakt en dat ook doen. Ik weet niet of onze relatie nog een kans maakt, maar wil het omwille van al de mooie jaren zeker nog proberen.
Dirk
Toen ik Ilse leerde kennen, ging mijn huwelijk door zwaar vaarwater. Mijn ex-vrouw vond dat ik veel te veel afwezig was, mijn gezin verwaarloosde. Ik denk dat ze gelijk had. Ik was er zo goed als nooit en liet de opvoeding van de kinderen aan haar over. Ik heb dat wel vaker gezien in mijn omgeving, dat mannen dronken van hun professioneel succes, hun thuissituatie verwaarlozen en denken dit op een later moment in te halen. Ik wil die fout niet maken met de kleinkinderen. Voor hen wil ik er echt zijn. Ik merk ook dat het me dichter bij mijn zonen brengt. Zelf wou Ilse nooit kinderen, het speelde ook niet in onze relatie, paste niet in onze levensstijl. Ik heb daar nu spijt van, besef meer dan ooit dat als het er echt op aan komt, het toch je directe familie en omgeving is, de mensen die je graag ziet, die er toe doen. De rest hebben we gehad, waarom nu niet genieten van dit geschenk van het leven? Het is ook niet dat ik eis dat Ilse stopt met werken of mee zorgt voor de kleinkinderen. Ik verwacht wel dat ze aanvaardt dat dit nu voor mij belangrijk is en zal blijven. Ik droom niet meer van alles wat was, het is goed geweest. Ik snap Ilse daarin ook niet goed: we deelden die dingen jaren, bij al die ervaringen was zij er altijd bij, maar dat lijkt ze me nu kwalijk te nemen. Ik zou haar carrière in de weg hebben gestaan, terwijl dat zo niet is. Bovendien is die carrière er bij haar ook niet, nooit geweest. Zij had ook die ambitie niet, vond het fijn die ondersteunende rol te spelen. Nu ziet ze dat helemaal anders, gaat het over zij die opofferingen heeft gebracht en ik die niet bereid ben om dat te doen. Ik denk soms dat Ilse een echte midlifecrisis doormaakt, in de knoop ligt met zichtzelf, de manier waarop ze een aantal dingen in haar leven vorm heeft gegeven of net niet en ik haar daaraan constant herinner. Ze aanvaardt van mij ook niets. Als ik probeer haar te begrijpen, vindt ze dat ik haar te veel betuttel. Dat ik haar vader niet ben, heb ik al veel moeten horen. En ook, dat ik de mentaliteit van een bejaarde heb, niet zij zich aan mijn leeftijd moet aanpassen, maar ik aan de hare, gezien ik jaren van haar jeugd heb kunnen genieten. Ik vind dat heel kwetsend, want zag het nooit zo. Toen ik een tijdje geleden voorstelde om helemaal opnieuw te beginnen, samen een nieuwe woning te kopen, was ze daar heel terughoudend rond. Ze reageerde niet afwijzend, maar elk voorstel werd negatief onthaald. Ik had door dat ze niet wou, mijn zonen gaven dat op een bepaald moment ook aan. Toen heb ik zelf beslist iets aan te kopen, wat zij dan weer als een vertrouwensbreuk zag. Ik heb het gevoel dat ze altijd opnieuw zoekende is naar een stok om de hond te slaan, maar vooral zelf slecht in haar vel zit en daaraan wat moet doen. Ik zou het spijtig vinden mocht onze relatie hier stranden. We hebben zoveel gemeen, zouden samen een heel goed leven kunnen hebben, ik aanvaard haar keuzes, maar zij moet dat dan ook doen met de mijne.
Hoe het verder ging
In nogal wat relaties is de overgang van het actieve leven naar de pensionering geen makkelijke. Een groot leeftijdsverschil binnen een koppel kan dit extra bemoeilijken. Hilde en Dirk hebben andere toekomstverwachtingen en kunnen die moeilijk op elkaar afstemmen. Het vinden van een compromis wordt ook bemoeilijk door een onderliggende relatiedynamiek die voor Hilde niet meer werkt. ‘Ik zie nu in dat ik me jaren aangepast heb aan Dirk zijn leven en agenda, ik zo verblind was, dat ik het mijne ben vergeten te leven. Dirk bepaalt alles en ik kan dat niet meer hebben." Daarop reageert Dirk geëmotioneerd. ‘Ja, ik heb een sterk karakter, maar ik dwing niets af. Je hebt nooit wat gezegd, ging in alles mee. Ik heb daarbij nooit het gevoel gehad dat jij niet wou." ‘Omdat je je nooit afvraagt wat mijn verlangens zijn, je alleen uitgaat van de jouwe." Nu doe je dat opnieuw: jij wil een minder actief leven, er zijn voor je kinderen en kleinkinderen. Wie zegt dat ik dat wil?" Omdat ik merk dat er onder de boosheid bij Hilde veel verdriet schuilt, probeer ik daar op te focussen. Dat ik me kan voorstellen dat ‘pensioen" voor iemand van 48 nog niet aan de orde is, maar dit nog niet haar leven hoeft te worden. Dat Dirk aangeeft haar de ruimte te gunnen. Ze zegt dat hij vaker dingen zegt, maar toch altijd zijn zin krijgt. Ze spreekt ook haar angst uit voor ouder worden, een spiegel waarin ze nu nog niet wil kijken. We bekijken samen een voorval van het afgelopen jaar. Hilde kreeg professioneel een weekend Kopenhagen aangeboden, maar Dirk bleef thuis voor de communie van een van de kleinkinderen. ‘Nu ik eens iets voorstelde, kon het niet, terwijl ik hem wel overal ter wereld ben gevolgd." Dirk verschiet. ‘Ik wist niet dat dit zo belangrijk was. Ze heeft me niet eens iets gevraagd, zei gewoon dat het kon. Ik had ook boos kunnen zijn omdat zij ons familiaal leven geen prioriteit gaf." Uit de verdere gesprekken blijkt dat het voor Hilde heel moeilijk is om te verwoorden wat ze wil, ze zich heel vaak aanpast. We hebben het over hun leven van ervoor, wat ze toen graag anders had gehad. Maar daarop kan ze niet antwoorden. ‘Weet je, en dit klinkt belachelijk, ik ben er altijd van uit gegaan dat ik wou wat de anderen wilden. Het is maar recent dat ik me bewuster ben van mijn verlangens. Het overlijden van een goede vriendin van mijn leeftijd speelt daarin een grote rol. Ze zei me dat het leven nu is en ik nu moet doen wat ik wil. Maar ja, wat wil ik?" Tijdens deze gesprekken blijft Dirk heel aanwezig, soms stil, soms geëmotioneerd. ‘Ik besef nu dat ik met haar hetzelfde deed als met mijn ex. Ik was te veel bezig met mijn verhaal, te weinig met het ons-verhaal, haar verlangens. Ik wil daar echt meer mijn best voor doen." We werken samen uit hoe Hilde de komende jaren haar en hun leven ziet. Uitspreken wat ze verlangt, ook van Dirk, gaat moeizaam. Ze ziet in dat Dirk meestal geen weet heeft of had van wat er bij haar leefde. Beiden zijn bereid daarin veel meer af te stemmen. Hilde beslist om zich ook te laten begeleiden door een loopbaancoach.