Voor het eerst alleen met kerst

Fijne feestdagen! We wensen het elkaar graag tijdens de laatste week van het jaar. Maar hoe fijn zijn die dagen als je er voor de eerste keer alleen voor staat? Reportage van Barbara Claeys voor Libelle

Na een lang gevecht tegen longkanker stierf de man van Marie (56) twee jaar geleden. Plots moest Marie alleen verder. Vorig jaar vierde ze voor het eerst kerst zonder haar grote liefde. Marie: ‘Omdat Willem en ik elk jaar opnieuw één groot feest van deze periode maakten, hield ik mijn hart vast voor die eerste keer alleen. En toch zette ik vastberaden de gigantische kerstboom waar we allebei van hielden. Ik haalde zijn favoriete kerstballen van de zolder. Net als het stalletje dat hij ooit zelf in elkaar heeft getimmerd. Ik maakte coq au vin klaar. Zijn lievelingsgerecht. Ik zette zijn muziek op. En haalde een flesje van zijn favoriete wijn in huis. Om hem zo dicht mogelijk bij me te voelen. En toch was die eerste kerstavond alleen heftiger dan verwacht. Kinderen hebben we niet, familie en vrienden vierden met hun gezin. Dus bleef ik thuis. Ik hief het glas op Willem, miste hem verschrikkelijk en haalde de volgende dag opgelucht adem. Oef, kerst was voorbij. Voor het eerst kerst vieren zonder je liefste is zo moeilijk. Alsof je dan meer dan ooit voelt hoe groot het gemis is."

Marie is niet alleen. Heel wat ‘verse" singles zien als een berg tegen de feestdagen op. Of het nu gaat om een scheiding of overlijden... Voor het eerst kerst of oud en nieuw zonder je partner of geliefde vieren, het is vaak bikkelhard. Logisch, zegt ook relatiedeskundige Rika Ponnet. Omdat je net in deze periode dubbel en dik wordt geconfronteerd met hoe het al die jaren wél was. In het dagelijkse leven is deze confrontatie minder sterk. Rika Ponnet: ‘Bovendien is de druk om te beantwoorden aan een soort van ideaalbeeld net tijdens de eindejaarsperiode gigantisch groot. In reclamecampagnes op televisie, bladen en tijdschriften, films... Overal zien we families en verliefde koppels die samen rond die kerstboom vooral heel erg gelukkig zijn. Het contrast tussen dat mooie plaatje en de eigen situatie is dan zo groot dat het vaak pijnlijk wordt."

Kussende koppels
Dat ondervond ook Forence (38). Na een relatie van tien jaar werd haar vriend halsoverkop verliefd op een andere vrouw. Vorig jaar bracht Florence voor het eerst de feestdagen zonder hem door. Kerstavond viel mee, omwille van haar ouders en twee zussen die haar met alle liefde opvingen. Florence: ‘Maar toen kwam oud en nieuw. Omdat ik niet alleen wilde zijn, zwaaide ik 2016 uit met een groep vrienden. Alles ging goed. Totdat de klok middernacht sloeg en alle koppels elkaar hartstochtelijk begonnen te kussen en knuffelen. Daar stond ik dan. Alleen. Nippend van mijn glas champagne, alsof er niets aan de hand was. Maar binnenin ging ik dood. Ik voelde me verschrikkelijk. We zijn nu een jaar verder. Ik ben nog steeds single. Maar op 31 december 2017 blijf ik gewoon thuis. In mijn zetel. Met een goed glas wijn. En een heerlijk filmpje. Dat gevoel van toen wil ik nooit meer meemaken."

Na een relatiebreuk of scheiding verlies je niet alleen je partner en je gezinsleven maar ook je schoonfamilie en vaak ook een deel van de vriendenkring. Mensen bij je vroeger welkom was, verdwijnen plots uit je leven. Rika Ponnet: ‘Niet dat die mensen je onverbiddellijk afwijzen. Maar je hoort er niet meer op dezelfde manier bij. Vooral de koppels uit de vriendenkring weten vaak niet hoe ze met jouw verdriet en gemis moeten omgaan. Ze worden liever niet geconfronteerd met hoe je je écht voelt en nodigen je dan maar liever niet uit. Vaak proberen ze ook de kool en de geit te sparen en willen ze met beide partijen op goede voet blijven, maar verdwijnt dan toch de betrokkenheid en intimiteit. En nemen ze uiteindelijk afstand om de vrede te bewaren. En dan hoor je plots dat je met kerst of op oud en nieuw niet meer uitgenodigd bent. Vooral single vrouwen worden hier na een relatiebreuk al eens mee geconfronteerd. Omdat andere vrouwen zich ook plots bedreigd voelen. Want die single vriendin zou wel eens manlief kunnen inpikken."

Wat zit ik hier te doen?
Als single niet meer uitgenodigd worden, dat is één ding. Maar gelukkig zijn er ook vriendenkringen die de alleenstaande vriend of vriendin wél graag aan de feesttafel blijven zien. De vraag is dan: gaan alle singles blindelings op deze uitnodiging in? Bea (47) deed dat wel. Na haar scheiding vierde ze haar eerste kerst alleen met haar zus en enkele vrienden. Vol goede moed vertrok ze naar het kerstfeest. Vastberaden om haar zorgen en verdriet even thuis te laten. Maar de avond verliep anders dan verwacht. Bea: ‘Ik zat tussen mijn beste vrienden. Ze deden allemaal zo hun best. Ik werd verwend, gekust en geknuffeld. En toch voelde ik me zo ongelofelijk eenzaam. Ook toen ik na het feest thuiskwam, voelde ik me zo slecht. Ik kon met niemand meer napraten. Of gezellig tegen elkaar aan liggen en nog even nagenieten, ook dat was er niet meer bij. Binnenkomen in dat lege huis, ik vond het verschrikkelijk. Mijn eerste kerst alleen, ik heb er weinig mooie herinneringen aan."

Omringd door goede vrienden die het echt goed met je voor hebben en je toch zo ongelofelijk eenzaam voelen... Ook dat maken heel wat singles tijdens hun eerste feestdagen alleen mee. Rika Ponnet: ‘Je alleen voelen terwijl je tussen een grote groep vrienden of familie zit, het klinkt flink wat singles bekend in de oren. We noemen dit ‘sociale eenzaamheid". Als prille single rouw je om dat gevoel van diepe verbondenheid dat je net kwijt bent. Die behoefte krijg je niet gecompenseerd op een kerstavond waar er vooral sprake is van oppervlakkige babbels over koetjes en kalfjes. Integendeel zelfs, het maakt het gemis vaak nog schrijnender. Er ontstaat een gevoel van vervreemding. Wat zit ik hier te doen? Ik hoor er eigenlijk niet meer bij. Het heel close zijn met één iemand wordt nog te hard gemist om te kunnen genieten van dat eerste kerstavondje uit."

Zonniger oorden opzoeken
Ook Vera (67) werd vorige kerst door vrienden uitgenodigd. Zij besloot om niet op de uitnodiging in te gaan. Haar eerste kerst als weduwe bracht ze alleen door. Vera: ‘Mark en ik vierden jarenlang kerst met dezelfde groep vrienden. Uiteraard nodigden ze me vorig jaar ook uit. Maar ik weigerde. Ik zag er zo tegenop om zonder Mark aan de kersttafel te zitten. Wat als ze hem letterlijk doodzwijgen omdat ze mij willen sparen? Wat als ik me zo slecht voel dat ik dat ik het feest voor de rest van het gezelschap verpest? Ik zat met teveel vragen waarop ik het antwoord niet vond. Dus bleef ik thuis. Zo kon ik huilen wanneer ik wilde. Zonder vragende gezichten. Of mensen om me heen die net het verkeerde zeggen of doen. Ik kon het nog niet aan."

Zich het vijfde wiel aan de wagen voelen, geen zin hebben in medelijden, bang voor woorden die je pijn zullen doen,... Genoeg redenen voor singles om die eerste kerst zonder partner gewoon thuis te blijven. Of andere oorden op te zoeken. Ver weg van alle kerstgedoe. Elke (39): ‘Drie maanden voor kerst besloten we om uit elkaar te gaan. Sindsdien ben ik single mama van Margot (9) en Thomas (7). Twee dagen voor hun eerste kerst zonder papa vlogen we richting zon. Om enkel van elkaar te genieten. En dat deed ons zo goed. Ik heb de opgeklopte kerstsfeer geen seconde gemist. En mijn kinderen duidelijk ook niet. ‘Gaan we dit jaar terug?" vroegen ze me enkele dagen geleden nog met pretlichtjes in de ogen."

Terugblikken of vooruitkijken?
Ook Frans (69) besloot vorig jaar om kerst in zijn eentje te vieren. Zonder zijn Mia die enkele maanden tevoren stierf. Frans: ‘Haar hart begaf het. Plots. Een specifieke verklaring heb ik nooit gekregen. Kinderen zijn er niet. Mia kon maar niet zwanger geraken. Een eerste zware klap. Maar eerlijk, uiteindelijk bracht dit ons nog dichter bij elkaar. En dan kwam die eerste kerst zonder haar. Goede vrienden probeerden me te overtuigen om eerste kerstdag met hen door te brengen. Superlief. Maar ik kon het niet. Want Mia is nog steeds een beetje thuis. In de mooiste urne van de wereld. Als ik weg ga, heb ik het gevoel dat ik haar alleen achter laat. De gedachte dat ik op kerst nog steeds een beetje met haar samen was, gaf me rust. Oudejaarsavond heb ik dan wel weer met enkele vrienden doorgebracht. En dat deed me goed. Ik heb op Mia getoost. We haalden samen herinneringen op. Ook al miste ik ook dan Mia heel erg, toch werd het een fijne avond."

Net als Frans ervaren de meeste singles kerst alleen anders dan oud en nieuw zonder partner. Rika Ponnet: ‘Kerst is moeilijker omdat het het familiefeest bij uitstek blijft. Samen eten en drinken, het uitwisselen van cadeautjes, met z"n allen rond de kerstboom... Op kerst wordt net die verbondenheid gevierd. En dat maakt het extra moeilijk voor singles die hun partner missen. Van oud en nieuw maken we iets gemakkelijker abstractie. Het is maar wat het is. Oud en nieuw zorgt ook vaak voor een ommeslag. Singles vatten terug moed. Het begin van een nieuw hoofdstuk. Er wordt weer vooruit gekeken. Kerst daarentegen is een moment van evaluatie. Terugkijken op wat is geweest. En dan komt al sneller het gemis en verdriet om het hoekje loeren."

Zo voorbij
Wat als jij dit jaar voor het eerst de feestdagen zonder je partner moet door zien te komen? Hoe pak je dit het beste aan? Rika Ponnet: ‘Een moeilijke vraag. Omdat ook dit zo individueel is. Sommige singles hebben nood aan vluchten en vliegen naar de andere kant van de wereld. Anderen blijven liever op hun eentje thuis. Nog anderen hebben dan weer nood aan heel veel mensen om zich heen, om zo even de pijn en het verdriet los te kunnen laten. Moeilijk om een ander hierin te sturen. Maar als ik dan toch één advies zou geven: relativeer die feestdagen een beetje. Het gaat ook maar om enkele dagen per jaar. En aanvaard je situatie. Je voelt je niet lekker, je mist hem of haar verschrikkelijk. Dat is niet erg maar volkomen normaal. Je weet dat die dagen eraan komen. Denk al even na over de minst slechte strategie voor jezelf om die dagen te overleven. En maak het niet groter dan dat het is. Na enkele dagen is die kerstdrukte toch weer voorbij. En mogen we de kerstballen weer opbergen tot volgend jaar."

How to survive: Je eerste kerst alleen!
De eerste kerst na een relatiebreuk of het overlijden van je partner is geen ‘makkie". Hoe kan je je als prille single toch wat voorbereiden op de komende feestdagen?

Aanvaard de situatie!
Probeer de feestdagen niet te ontvluchten. Accepteer je situatie en besef dat het helemaal niet erg is om je af en toe iets minder goed in je vel te voelen. Mensen die het beste met je voor hebben, zullen je dat nooit kwalijk nemen.

Maak een planning
Om te voorkomen dat je verrast wordt door vragen van onbekenden die je extra emotioneel kunnen maken, is het goed om een planning te maken en te weten waar je aan toe bent en wat je te wachten staat. Wat zal je op eerste kerstdag precies doen? Hoe laat moet je waar zijn? Wie zal er zijn? Kennen ze je verhaal? Welke vragen zou je kunnen krijgen?

Geef een voorlopig ja-woord
Je kan nu nog niet weten hoe je je op die eerste kerstdag zal voelen. Word je uitgenodigd op een kerstdiner, geef dan een voorlopig ja-woord. En spreek af dat je pas op de dag zelf definitief beslist of je komt of niet.

Blijf eerlijk
Blijf eerlijk over hoe je je voelt. ‘Vandaag is het een slechte dag" of ‘gisteren heb ik de hele dag aan hem gedacht". Dat mag je ook anderen gerust zeggen.

Kies het juiste gezelschap
Omring je tijdens de feestdagen met mensen bij wie je je prettig en comfortabel voelt. Zo kan je ook jezelf blijven.

Zorg goed voor jezelf
Eet gezond, drink niet teveel en blijf sporten. Zo gemakkelijk om dit niet te doen als je rouwt om je relatie of je geliefde.