Vrouw, erger je niet

De wc-bril staat omhoog, de kruimels van het ontbijt liggen er nog of de kinderen zijn zonder jas vertrokken. Er zijn honderd-en-één redenen waarom we ons binnen een relatie kunnen ergeren. Maar is dat zo erg? Lisa Gabriëls vraagt het aan Rika Ponnet.

Ik zal beginnen met een bekentenis. Ik heb mijn man al op verschillende manieren vermoord. Met de stapel vuile was die hij verzamelt aan zijn kant van het bed. Met de zevenendertig doosjes La Vache Qui Rit in de frigo, omdat hij elke keer met nieuwe thuiskomt van de winkel. Met de ontelbare flessen drank die op het aanrecht staan, omdat hij altijd een nieuwe opendoet. Wie moet dan de fles zonder bruis leegdrinken? Ja hoor. Ik. Bij elke slok slappe tonic begint mijn bloed iets harder te koken, bij elk doosje word ik iets moordzuchtiger. En toch loopt mijn man nog altijd rond. Omdat ik wel weet dat geen enkele advocaat me kan vrijpleiten als ik mijn man omleg omwille van de stapel vuile sokken naast zijn bed, of zijn smeerkaasverslaving. Hoewel. Als het een vrouwelijke advocaat zou zijn, of een vrouwelijke rechter, maak ik misschien een kans. Moord in een vlaag van cumulerende relatie-ergernissen. Ik zou niet de eerste zijn, denk ik.

De kost van het samenwonen
"Ergernissen zijn eigen aan een relatie", bevestigt relatie-experte Rika Ponnet mijn vermoeden. "Als koppel ben je voortdurend op zoek naar een evenwicht. En dan zijn die vuile sokken een strijdtoneel: hoe bepalend ben jij in deze relatie, en hoe bepalend ben ik? Kom jij me tegemoet of omgekeerd? Het gaat nooit om de vuile sokken maar altijd over de zoektocht naar harmonie." Rika zegt nog meer dat me gerust weet te stellen. Want soms, als ik weer eens loop te zuchten over een onbenulligheid, vraag ik me af of ik me hier zorgen over moet maken. Want is dat wel normaal, zo heftig reageren op zo"n kleine dingen. Ook hier komt Rika to the rescue. "Wie zich ergert, heeft verwachtingen. En zolang je verwachtingen hebt, is er een emotionele band en dus ook een relatie. Je niét ergeren in een langdurige relatie kan zelfs erger zijn. Het betekent dat het je niet meer kan schelen." Goed nieuws dus.

Uit elkaar omwille van een ergernis
Relatie-experte Rika Ponnet: "Ik heb koppels gehad die uit elkaar zijn gegaan omwille van de vaat die op het aanrecht bleef staan. Dat klinkt stom, en dat is het ook. Het ging natuurlijk al lang niet meer om die vuile vaat. De ergernis was een machtsstrijd geworden, en dan kan het fout aflopen. Ruzie maken is niet erg. Na een discussie zit je weer even op hetzelfde spoor en doe je je best voor elkaar. Een ruzie kan dus heel verbindend werken. Pas als je telkens om hetzelfde ruzie maakt en nooit tot een oplossing komt, dat er een probleem is. Wees eerlijk voor jezelf. Wat zit er onder die kleine ergernis? De ene voelt zich gedomineerd, gekleineerd of niet gerespecteerd. De andere voelt zich niet gezien of niet gehoord. Heb je het gevoel dat jij meer investeert in de relatie dan de andere, en dat jullie geen team zijn? Probeer dit dan onder woorden te brengen. Je partner gaat zich waarschijnlijk verdedigen, of zeggen dat het niet waar is. Maar het is belangrijk om tot de bodem van je ergernissen te gaan. In therapie komen we bijvoorbeeld vaak tot inzichten en dan kan er gepraat worden over hoe het verder moet. Het belangrijkste dat je moet onthouden is dat je partner vaak geen idee heeft van jouw ergernis. Ga maar eens na bij jezelf: aan wat stoort jouw partner zich bij jou? "t Is niet zo simpel te benoemen. En die dingen doe jij ook niet bewust om te kwetsen."

Ligt het aan ons?
Als ik op café zit en vrouwen vraag naar hun ergernissen, lijkt het alsof de doos van Pandora werd geopend. Je vraagt je bijna af waarom we überhaupt nog met onze man samen zijn. De vraag moét gesteld worden: ergeren vrouwen zich sneller dan mannen? Ligt het gewoon aan ons? Rika Ponnet: "Gemiddeld zijn het inderdaad vaker vrouwen die meer om verbinding vragen - en zich dus beginnen ergeren - en vertonen mannen meer terugtrekkingsgedrag. Een tweede reden waarom vrouwen zich vaker lijken te ergeren is dat het huishouden een belangrijk strijdtoneel is. Het blijft een feit dat vrouwen daar nog steeds het meeste doen. Soms omdat wij het de man gewoon gemaakt hebben. Als je graag zorgt in het begin, is het niet gemakkelijk om dat op een bepaald moment te veranderen. Maar het kan, als je er over durft praten."

Groeien we uit ergernissen?
Soms denk ik dat ik het gewoon zo moet laten. Veel gemakkelijker. En zou het niet gewoon beteren met de jaren?
Rika Ponnet: "Dat kan, maar evengoed neemt het vitten alleen maar toe. En voortdurend sakkeren doet je relatiekwaliteit serieus dalen. En daarbij: hoe vaker de ene partij over de ergernis begint, hoe dover de andere ervoor wordt. Waardoor "hij hoort het toch niet" weer als excuus gehanteerd wordt. Ik zie in mijn praktijk vaak koppels waarvan de partner toegeeft dat hij of zij zichzelf niet graag ziet als ze zo klagen. Dat is een stap in de goeie richting. Dan kun je andere manieren vinden om te praten. "t Is ook niet omdat jij de persoon bent die zich het snelst ergert dat je "de slechte" bent of omgekeerd. In een relatie zal er altijd iemand zijn die zich meer ergert dan de andere, de meest gevoelige. Dat is de persoon die het snelst aan de alarmbel trekt als je als koppel uit balans gaat. Zet twee mensen die zich allebei niet snel ergeren aan het stuur van een relatie, dan riskeer je dat ze uit elkaar beginnen te groeien."

Top vijf van ergernissen
1. Het huishouden. Elk toneel kan een strijdtoneel zijn, maar het huishouden en de zorg ervoor is één van de bloedigste.
2. Familie. Zeker in nieuw samengestelde gezinnen. Er wordt teveel afgesproken, of te weinig geïnvesteerd in de nieuwe familie: beide kan een bodem zijn voor problemen.
3. De opvoeding van de kinderen. Iedereen heeft zijn eigen opvoeding gehad en begint dus vanuit een andere basis.
4. Geldbesteding. Teveel geld uitgeven aan dingen die je niet nodig hebt, te gierig zijn voor anderen, ...
5. Orde en netheid. De ene is slordiger dan de andere, de andere stoort zich daar vreselijk aan.