23 april 2019 Magazine
"Waarom wordt mijn vrouw niet opgewonden als ze mij naakt ziet?" "Waarom geeft mijn vriendin steeds commentaar als ik haar help?" Relatietherapeute Rika Ponnet beantwoordt acht relatievragen die regelmatig terugkeren. Tekst: Karolien Joniaux voor Libelle
Peter (49): "Vrouwen willen veel te snel naar een relatietherapeut. Ik vraag me af of al dat gebabbel nut heeft. Is een relatie niet gewoon een kwestie van doen?"
Rika Ponnet: "Het klopt dat vrouwen vaker het initiatief nemen om naar een relatietherapeut te gaan dan mannen. Zo"n 80% van de mensen die zich bij mij aanmelden zijn vrouwen. Het klopt ook dat vrouwen doorgaans verbaler zijn dan mannen en vaker de nood voelen te verwoorden wat ze denken of voelen. Maar als het gaat tussen ‘praten" of ‘doen" hoeft het geen ‘of, of"-verhaal te zijn.
Ik geloof dat je over alles moet kunnen praten, maar niet dat je over alles moet praten. Sommige frustraties of problemen lossen zichzelf mettertijd vanzelf op. Door elk detail te willen doorspreken, kun je een relatie wel degelijk kapot praten. Het is dus een kwestie van evenwicht. Als je merkt dat de andere een lastige dag heeft gehad, dan kun je daar verder op ingaan, maar je kan evengoed al doende laten blijken dat je met hem of haar inzit. Bijvoorbeeld door de ander eens vast te pakken en zo de stress wegnemen, door hem of haar onverwachts te helpen met iets dat je niet eens werd gevraagd, of gewoonweg door de ander eventjes met rust te laten. Want ‘iemand met rust laten" kan ook een manier zijn om al doende te laten zien dat je iemand graag ziet. En ook al communiceert de ene partner vooral met woorden en de andere met daden, dat hoeft geen probleem te zijn. Integendeel, zo"n verschillende aanpak kan elkaar net helpen te relativeren en kan dus perfect aanvullend zijn."
Carl (54): "Als we op reis gaan, laat mijn vriendin mij de kaart lezen, maar voortdurend stelt ze in vraag of ik de kortste of de beste route kies. Waarom doen vrouwen dat? Waarom geven ze ons taken als ze zelf al in hun hoofd hebben hoe het moet?"
Rika Ponnet: "Het is een vorm van machtsstrijd waar veel vrouwen last van hebben. Carls vriendin zegt een verantwoordelijkheid - hier het kaartlezen - te willen delen, maar in de praktijk wil ze de touwtjes zelf in handen houden. Daar zit een perfectionistisch kantje aan, maar ook het gevoel van vrouwen dat ze het beter weten dan hun partner. Hetzelfde zie je vaak in de zorg voor de kinderen. Veel vrouwen nemen foutief aan dat ze een soort natuurtalent bezitten dat hen een betere ouderfiguur maakt. Dan krijg je situaties waarbij de man een half dagje op de kinderen past, maar commentaar krijgt omdat de ruitjes van het rokje van de dochter niet bij de bloemetjes van haar T-shirt passen. Op zich doet dat er niet toe. Je bent geen betere ouder als de outfits van je kind beter matchen.
Vrouwen die niet meer in die val willen trappen, zullen een oefening moeten doen in het loslaten van controle. Probeer af en toe de ander te laten doen en je commentaar in te slikken. Na een tijdje zal je merken dat - ook al pakt hij het anders aan dan jij zou doen - een ander resultaat ook een goed resultaat kan zijn. Dat besef alleen al, werkt echt bevrijdend. Door dingen uit handen te geven, krijg je ineens meer tijd en ruimte én je wordt er meer ontspannen van.
Langs de mannenkant is het een kwestie van timing. Als je zoals Carl in de auto zit met de kaart op de schoot, en je zegt dán dat je vrouw zich te veel bemoeit, dan krijg je ruzie. Gegarandeerd. Wacht op een moment waarop jullie in een ontspannen sfeer samenzijn en vertel wat je stoort. Spreek af: "Ofwel doe jij het ofwel doe ik het. En als ik het doe, heb ik graag dat je je niet bemoeit. En rij ik dan eens fout, dan is dat maar zo." Blijkt achteraf dat je vrouw het inmengen echt niet kan loslaten, dan kun je dieper graven. Wat maakt dat ze steeds de behoefte heeft om je onderuit te halen? Vaak vertrekt zoiets vanuit andere frustraties en helpt het om na te gaan of er op andere vlakken in de relatie onevenwichten zijn."
Paul (58): "Mijn vrouw en ik zijn na een huwelijk van dertig jaar nog maar net gescheiden. Ik mis haar niet als persoon, maar ik mis wel een partner. Kan dat, dat je gewoon niet gemaakt bent om alleen te zijn?"
Rika Ponnet: "Uit onderzoek blijkt dat mannen vaker moeite hebben met alleen zijn, maar deels is dat omdat ze ook meer alleen zijn. Mannen hebben doorheen de jaren meer tijd in hun werk geïnvesteerd, terwijl vrouwen doorgaans een groter sociaal netwerk hebben opgebouwd. Bovendien hebben ze vaak een nauwer contact met de kinderen. Hun vangnet, de personen met wie ze toch nog dingen kunnen delen als ze alleen komen te staan, is groter. Dat maakt dat mannen meer gemotiveerd zijn om een nieuwe levenspartner te vinden en om daar ook een volwaardige relatie mee uit te bouwen: eentje waarbij je gaat samenwonen en zoveel mogelijk samen onderneemt. Vrouwen die op latere leeftijd scheiden, hebben vaker een ‘losser" idee van een relatie. "Samenwonen moet voor mij niet meer," "Op woensdag komen mijn kleinkinderen en daar wil ik niet op inboeten." Dat een volwaardige relatie zoals men die vroeger heeft gekend niet vanzelfsprekend is, is voor veel mannen confronterend.
Tegelijk zie ik keer op keer hoe snel mensen zich kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Dat mannen de klik maken en beseffen: ‘Dit is niet helemaal wat ik droomde, maar het is wel goed". Doorheen de jaren is dat ook geëvolueerd; vandaag zijn er veel gescheiden mannen die hebben geleerd om perfect voor zichzelf te zorgen. Onlangs kwamen er op een lezing twee mannen naar me toe die trots vertelden dat ze geen vrouw meer nodig hadden om het hoofd boven water te houden. Het gaf hen een gevoel van kracht en vrijheid, en het is fijn dat ze van daaruit niet meer een nieuwe relatie moéten, maar kúnnen aangaan."
Jeroen (39): "Als ik mijn vrouw naakt zie, zet dat bij mij automatisch fysiek vanalles in gang. Zij heeft dat omgekeerd totaal niet. Volgens haar ligt dat niet aan hoe ik er uitzie, maar aan hoe vrouwen in elkaar zitten. Is dat zo?"
Rika Ponnet: "Nee. Het heeft niets te maken met man-vrouw-verschillen, maar met individuele verschillen. Wat prikkelt je seksueel? Hoe zit het met je libido? Komt die goesting meteen of al doende? Er zijn genoeg vrouwen die wel meteen opgewonden raken bij het zien van een naakte man. Bovendien krijg ik ook omgekeerd regelmatig mannen over de vloer die zichzelf niet herkennen in dat beeld dat mannen visueler zijn ingesteld dan vrouwen. Ze voelen vooral druk: "Als man moet je direct goesting hebben als je een naakte vrouw ziet, maar bij mij werkt dat zo niet. Ik moet ook iets voor haar voelen en anders werkt het gewoon niet bij mij."
Moet Jeroen ongerust zijn? Zeker niet. Zijn vrouw heeft bevestigd dat hun verschil in prikkeling geen probleem vormt. Of het effectief niets te maken heeft met hoe ze naar hem kijkt, is een ander verhaal. Misschien víndt ze hem niet meer zo aantrekkelijk als toen ze pas bij elkaar waren. Misschien geraakt ze niet meer zo snel opgewonden als ze hem ziet, maar houdt ze dat voor zichzelf om hem te beschermen. Wel, zelfs dat hoeft geen probleem te zijn. Niet alles in een relatie moet worden uitgesproken. Zolang zijn vrouw er geen probleem in ziet, moeten we er ook geen probleem van maken."
Gilles (36): "Ondanks dat ik me aan de feiten hou en erop let om geen verwijten te maken, eindigt elke belangrijke discussie met mijn vrouw in een tranenwaterval. Dit zet dan ook meteen een punt achter iets wat in principe een constructieve babbel had kunnen zijn. Wat kunnen we daaraan doen?"
Rika Ponnet: "Waarom zou een huilbui een constructief gesprek verhinderen? Dat Gilles" vrouw in tranen uitbarst, is niet meer dan een uiting van een emotie: een blijk dat ze zich gekwetst voelt of dat het spanningsveld haar even te groot wordt. Maar dat doet de deur voor een gesprek niet dicht. Integendeel. Iets heeft haar geraakt, dus misschien zijn ze net bij de essentie van het gesprek gekomen. Een reden te meer om daar, als de hevigste emotie is weggeëbd, net verder op in te gaan.
Wat ik interessanter vind, is dat Gilles het gevoel heeft dat de discussie niet kan verdergaan als zijn vrouw begint te huilen. De centrale vraag is hier: waarom heeft hij zo"n moeite met tranen? Hoe we met emoties omgaan, heeft namelijk veel te maken met hoe we zijn opgevoed. Jarenlang kregen vrouwen de boodschap dat ‘boos worden" niet kon als meisje. Bij mannen was wenen dan weer not done. En als je zelf niet hebt leren omgaan met tranen, dan is het ook moeilijk als iemand weent in jouw bijzijn. Ik denk dat een relativering van die tranen daarom belangrijk is: of Gilles" vrouw nu boos was geworden, in haar schulp was gekropen of was beginnen huilen, het kunnen perfect verschillende uitingen zijn van exact dezelfde emotie. Niet meer dan dat."
Jurgen (51): "Soms hoor je dat vrouwen bij hun partner blijven tot de kinderen het huis uit gaan. Moeten mannen zich zorgen maken als de kinderen het nest gaan verlaten?"
Rika Ponnet: "Bij de vorige generatie heeft dat inderdaad gespeeld. Bij de zestigers van vandaag zijn er zeker vrouwen die gewacht hebben met scheiden tot de kinderen op eigen benen stonden. Een kleine kanttekening: die beslissing is nooit zuiver ‘voor de kinderen". Vaak blijven mensen - zowel mannen als vrouwen trouwens - langer bij hun partner omdat ze de prijs van gedeeld ouderschap niet willen betalen. Ze zitten de rit liever uit omdat ze het alternatief emotioneel of praktisch zelf ook niet haalbaar vinden. 100% altruïstisch is dat dus nooit. Maar ‘bij je partner blijven voor de kinderen" komt tegenwoordig volgens mij niet meer voor. Nog steeds zetten vrouwen vaker dan mannen de eerste stap om uit elkaar te gaan - bij 70% van de breuken is de vrouw de initiatiefnemer - maar individueel geluk en gezinsgeluk zijn meer op dezelfde hoogte komen te staan. Het ene sluit het andere niet uit.
Of er dan andere periodes zijn waarbij mannen ‘zich zorgen moeten maken", zoals Jurgen vraagt? Wel, we merken dat als de kinderen groter worden - als ze een jaar of tien zijn en die primaire zorg voor hen wegvalt - veel mensen hun leven toch gaan herevalueren. Jarenlang is daar geen tijd of energie voor geweest en pas als er iets meer ademruimte komt, duikt die vraag op: is dit het leven dat ik wil? Vooral voor vrouwen is dat een kantelmoment. Want ook al nemen mannen meer dan ooit taken op in het gezin, nog steeds ligt de grootste workload op dat vlak bij vrouwen en die apenjaren hebben enorm veel van hen gevraagd. Pas bij zo"n evaluatiemoment voelen veel vrouwen hoe ontgoocheld ze zijn. Ze hebben het gevoel dat ze te lang te veel hebben gegeven en ervaren plots een soort leegte. Vaak is dat een verhaal van veel frustraties. In de eerste plaats kan ik alleen maar aanraden - en dat is vooral een boodschap aan de vrouwen - om het zover niet te laten komen. Om de emmer niet zo vol te laten lopen en sneller elkaars en andermans hulp in te schakelen. Daarnaast is net díe kritieke periode een moment bij uitstek om als partners opnieuw op zoek te gaan naar meer verbondenheid. Om opnieuw dingen te ondernemen, niet als papa en mama, maar als man en vrouw. Hoe je dat best invult, is voor ieder koppel anders."
Luc (60): "Na een stukgelopen huwelijk en enkele mislukte ‘pogingen tot" weet ik het gewoon niet meer. Wat wíllen vrouwen nu van een man?"
Rika Ponnet: "Jarenlang zijn mannen bang gemaakt: vrouwen zijn mysterieuze wezens, onvoorspelbaar door hun hormonen en moeilijk te interpreteren. Onzin natuurlijk. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen en diep vanbinnen willen vrouwen en mannen exact hetzelfde in een relatie, zo blijkt ook uit onderzoek naar partnerwensen: we willen ons veilig voelen, graag gezien worden, verbondenheid ervaren, kunnen praten en onszelf zijn. Ook op een slechtere dag of als we er eens wat minder goed uitzien. We willen voelen dat de ander er voor ons is. Hoe dat geuit wordt, kan natuurlijk verschillen tussen mannen en vrouwen, maar dat doet er op zich niet toe.
Bovendien is iedereen - zowel man als vrouw - gevoelig voor een blijk van waardering. Dat kan oppervlakkig, met een simpel complimentje, maar evengoed via lichaamstaal. Bijvoorbeeld als je lekker hebt gekookt en je de ander het met smaak ziet opeten. Als partner komt het erop aan dat je de liefde die je vanbinnen voelt, regelmatig ook toont. Ooit gaf ik de raad: ‘behandel je partner zoals je je hond of je kat behandelt". Die liefkozingen en affectiviteit die je in het begin wellicht spontaan toont, verleren we veel te snel, maar iedereen is daar gevoelig voor."
Tim (33): "Met drie kleine kinderen is ons leven momenteel druk en zwaar. In de plaats van het te wijten aan onze situatie, verwijt mijn vrouw steeds vaker mij. Hoe zwaar zij het heeft, lijkt altijd afgewogen te moeten worden ten opzichte van hoe makkelijk ik het zou hebben. Waarom doet ze dat?"
Rika Ponnet: "Omdat haar emmer vol zit. Het heeft zelfs geen zin dat Tim de discussie met zijn vrouw aangaat om haar van het tegendeel te overtuigen. Het is duidelijk dat het voor haar momenteel te zwaar is en dat ze niet meer in staat is redelijk na te denken. Als Tim ervan overtuigd is dat hij zijn steentje bijdraagt en doet wat hij kan, dan is misschien het moment gekomen om te kijken wat er in hun leven veranderd kan worden. Zijn er taken die kunnen uitbesteed worden? Zijn de jobs die ze doen of de to do"s in hun agenda nog haalbaar? Mensen doen die denkoefening te weinig. Meestal blijven we hangen in ‘ons vertrouwde systeem". Durf stil te staan zijn bij hoe je leven er vandaag uitziet en welke ingrepen er mogelijk zijn om het kwalitatiever te maken."