05 maart 2015 Dagblad
Onenightstands, dat is toch zeker iets van deze tijd? Denk zoiets niet te vlug. Want hoe onwaarschijnlijk het ook lijkt, als verschillende onderzoeken van de jaren negentig tot vandaag naast elkaar worden gelegd, dan wordt één conclusie al snel duidelijk: "Er lopen evenveel brave jongens en meisjes rond als vroeger", zegt seksuologe Rika Ponnet. Artikel van Remy Amkreutz voor De Morgen.
Ad valvas. Het zijn woorden uit een andere tijd, toen mededelingen nog op een fysiek bord in de faculteit werden geplaatst. Daar, of dankzij gretig uitgedeelde flyers, ontdekten veel jongeren in 1995 waar er die avond, of de avonden daarna, iets te doen was. Een praktijk die ruim een decennium later behoorlijk stoffig overkwam - want feesten deed je pas na een uitnodiging op Facebook - en die twintig jaar later haast prehistorisch lijkt.
Die ene knappe jongen of dat mooie meisje kom je vandaag de dag natuurlijk niet alleen op café of in een club tegen. Liefde en seks in tijden van Tinder - om nog maar eens een boektitel van Gabriel García Márquez te misbruiken - speelt zich ook online af.
Verleiden in levenden lijve
Het zijn grote veranderingen die ervoor zorgen dat studenten sneller en meer met elkaar in contact komen. Het zou daarom niet verbazen als dat een effect zou hebben op het seksleven van jongeren. Aanvankelijk lijkt dat ook het geval te zijn. Uit onderzoek van InSites Consulting blijkt dat 24 procent van de jongeren al een naaktfoto van zichzelf stuurde en dat 26 procent aan online dating doet, vooral via Tinder. Dat medium wordt geprezen vanwege de efficiëntie en de snelheid.
Maar tegelijkertijd lijken het vooral cosmetische veranderingen. Een blik op verschillende studentenbevragingen door de jaren heen leert immers dat de heersende seksuele moraal niet meteen ingrijpend is verruimd. Socioloog Mark Elchardus (Vrije Universiteit Brussel) bevroeg eind jaren negentig 4.722 laatstejaarsscholieren uit het middelbaar onderwijs en 631 eerstejaars van de universiteit. Een duurzame partnerrelatie bleek het allerbelangrijkste en die wens is twee decennia later niet veranderd. Nog altijd gelooft volgens een onderzoek in opdracht van De Morgen 65 procent van de studenten in ware liefde.
De invloed van tv-series, waarin soms zeer expliciete seks te zien is, valt niet te onderschatten
"Er wordt nu gemakkelijker over seks gepraat", zegt seksuologe Rika Ponnet. "Jongeren zijn er ook vroeger mee bezig en zijn daardoor sneller seksueel volwassen. Maar de jeugd van vandaag handelt hetzelfde als hun ouders. De sociale media hebben voor verbreding gezorgd en geven meer mogelijkheden om iemand te leren kennen. Maar het daadwerkelijke verleiden gebeurt nog altijd in levenden lijve."
Dat studenten nog altijd in liefde voor het leven geloven, betekent natuurlijk niet dat zij in de tussentijd de kuisheid bewaren. De invloed van televisieseries als Girls, waarin soms zeer expliciete anale en orale seks te zien is, op de leefwereld van jongeren valt niet te onderschatten. Ook porno speelt, zij het iets minder prominent bij meisjes, een grote rol. Toch lijkt dit geen impact te hebben op het gedrag van de jeugd als er gekeken wordt naar de statistieken.
Gemiddeld kussen de Vlaamse jongeren immers voor de eerste maal op hun veertiende of vijftiende. Met seks wachten ze doorgaans tot hun zeventiende, al is volgens verschillende enquêtes zo'n 20 procent van de studenten nog maagd. Van de anderen heeft 33 procent één partner gehad. Circa 18 procent heeft ervaring met twee personen, 17 procent met drie. Opvallend is wel dat de leeftijd tussen de eerste zoen en de eerste keer tussen de lakens constant blijft.
Onenightstand
Al sinds de oudheid gaan we ervan uit dat de jeugd losbandiger is. Maar het zijn juist hun ouders die conservatiever worden en daardoor een verkeerd beeld krijgen van hun eigen jeugd
Seksuologe Rika Ponnet"De jeugd wordt saaier en saaier", verklaren de experten dan ook in koor. "De seksuele revolutie is voorbij", klinkt het om de paar jaar. Over beide stellingen valt iets te zeggen, al is het eerlijker om toe te geven dat er door de jaren heen weinig is veranderd. In de jaren zestig deed echt niet iedereen aan partnerruil en zat ook niet iedereen in een commune. De vrije liefde bestond, maar was eerder voorbehouden aan een kleine groep in de samenleving. Een groep die, mede door alle aandacht, op termijn (verkeerdelijk) is uitgegroeid tot het boegbeeld van dat decennium.
Het mag dan ook niet verbazen dat de seksuele revolutie in de jaren die volgden niet meer op gang is getrokken. "Het verrast ons telkens opnieuw dat dit niet gebeurt, omdat we er al sinds de oudheid vanuit gaan dat de jeugd losbandiger is", zegt Ponnet. "Maar dat is nooit zo geweest. Het zijn juist hun ouders die conservatiever worden en daardoor een geromantiseerd en verkeerd beeld krijgen van hun eigen jeugd."
"Er lopen nog steeds veel brave jongens en meisjes rond en het zou me verrassen als zij vandaag minder talrijk zijn dan vroeger. Zij maken klassieke keuzes, net als de generaties voor hen." Losbandigheid is met andere woorden niet meteen de tweede natuur van onze jongeren. Toch alvast niet wat betreft hun gedrag want in gedachten is hun seksleven een stuk liederlijker. De al eerder genoemde series als Girls, maar ook de opkomst van gratis internetporno hebben ervoor gezorgd dat vele taboes zijn gesloopt.
Er lopen nog steeds veel brave jongens en meisjes rond en het zou me verrassen als zij vandaag minder talrijk zijn dan vroeger
Seksuologe Rika Ponnet
In het onderzoek voor deze krant werden jongeren gevraagd hoe normaal of bespreekbaar zij verschillende aspecten van het seksleven vinden. Sommige resultaten lijken bijzonder logisch. Uit de vragenlijst komt naar voren dat er eigenlijk nog slechts drie taboes bestaan: SM (30 procent keurt dit af), partnerruil (49 procent) en polygamie (51 procent). Daartegenover staat dat 73 procent een interraciale relatie bespreekbaar of de normaalste zaak van de wereld vindt. 80 procent vindt een onenightstand prima, terwijl 75 procent hetzelfde denkt over seks voor het huwelijk en 77 procent geen graten ziet in onbeschermde seks.
"Maar het is niet omdat we het moreel aanvaardbaar vinden dat we het ook zelf in de praktijk brengen", zegt Ponnet. "Een man die graag porno kijkt, verwacht niet noodzakelijk hetzelfde in de slaapkamer. Het verlangen om te leven zonder regels is groot, maar het merendeel van de jongeren schrikt daarvoor terug omdat ze zo niet zijn opgevoed. Het strookt ook niet met het zelfbeeld dat ze hebben."
Het homohuwelijk was een immense stap vooruit en daardoor werd de holebi-relatie een deel van ons menszijn
Seksuologe Rika PonnetWat wel sterk is gewijzigd door de jaren heen is de acceptatie van holebi's. In 1999 vond twintig procent van de middelbare scholieren en eerstejaarsstudenten dat homoseksualiteit eigenlijk niet te rechtvaardigen is. Dat percentage is in de loop der jaren gestaag gedaald. Vandaag vindt nog 'slechts' 7 procent een homoseksuele relatie taboe.
"Gelukkig maar, zou ik zeggen", meent Ponnet. "Die afname is ook een werk van lange adem geweest. Het is gelukt omdat er vandaag rolmodellen zijn, bijvoorbeeld in de media, maar vooral ook dankzij de invoering van het homohuwelijk. Dat was een immense stap vooruit en daardoor werd de holebi-relatie een deel van ons menszijn."
Huisje-boompje-beestje
Geaardheid heeft weinig invloed op de toekomstplannen. In alle onderzoeken, van de jaren negentig tot vorig jaar, blijft de drievuldigheid van het volwassen leven, huisje-boompje-beestje, overeind. De zogeheten generatie Y gelooft nog altijd in ware liefde. Een kwart wil zeker trouwen en bijna de helft is rotsvast van plan om kinderen te krijgen, zo blijkt uit het InSites-onderzoek. Een studie van De Morgen bevestigt deze resultaten: zo'n 65 procent gelooft in een relatie voor het leven.
Romantisch idealisme is dus ook generatie Y niet vreemd, al is de onzekerheid wel toegenomen. Een derde van de jongeren tast af en date zonder meteen een relatie te willen hebben. Ze willen koste wat kost de juiste keuze maken. Die vastberadenheid komt voort uit een angst om later te moeten scheiden. 63 procent van de studenten vindt zo'n gebeurtenis (bijzonder) erg, terwijl slechts 14 procent het 'niet erg' zou vinden om te scheiden. Het toont dat de jongeren niet alleen in hun seksueel gedrag, maar ook in de daaraan vastgeklonken toekomstdromen de kinderen zijn van hun ouders.
"Velen onder hen hebben de impact van een scheiding ondervonden", zegt Ponnet. "Ongeveer de helft van de huwelijken haalt het niet. Daarbij hebben deze jongeren echte vechtscheidingen meegemaakt, die tegenwoordig minder vaak voorkomen. Dat beïnvloedt de diepmenselijke behoefte om een duurzame relatie te hebben niet, maar zorgt er wel voor dat ze een minder realistisch beeld van de liefde hebben. Zij baseren zich immers op wat ze zien op televisie of lezen in magazines, omdat er thuis geen rolmodel meer is. Spijtig genoeg lopen zij daardoor later zelf meer risico om uiteindelijk te scheiden."
Wat jongeren willen
• 49 procent van de jongeren wil voor zijn of haar dertigste kinderen, 24 procent wil dat absoluut niet.
• 53 procent van de jongeren wil de komende jaren zijn/haar ware liefde leren kennen.
• Onbeschermde seks: 19% vindt het taboe, 55% bespreekbaar, 22% vindt het de normaalste zaak van de wereld.
• Trio: 25% taboe, 54% bespreekbaar, 16% doodnormaal
Wat is volgens studenten de ideale leeftijd om ...?
• Je eerste kus te krijgen: 15
• De eerste keer seks te hebben: 17
• Op vakantie te gaan met je partner: 19
• Samen te gaan wonen: 23
• Te trouwen: 27
• Een eigen huis te kopen: 27
• Aan kinderen te beginnen: 26
(Bron: Generatie NU in De Morgen, onderzoek bij 1.000 respondenten waaronder 29% studenten, 2014)