15 december 2015
Een relatie gaat uit. Er is een moeilijk afscheid en veel verdriet. Sommigen storten zich pardoes in de armen van een ander. De nieuwe liefde brengt troost, de verse passie verdooft de pijn. Maar voor hoe lang? We fileren voor u de reboundrelatie, een doekje voor het bloeden dat vaak maar een kort leven beschoren is. Een artikel van Annelies A.A. Vanbelle voor Feeling.
Wie het geduld had om de film ‘Eat, Pray, Love' (2010) uit te zitten, het uitgesponnen ontwikkelingsproces van de Amerikaanse schrijfster Elizabeth Gilbert, kon op het einde genieten van de romance tussen Julia Roberts en Javier Bardem, twee Hollywoodtoppers. Maar dáárvoor gebeurt er iets anders opmerkelijks. Roberts zegt haar kwakkelende huwelijk na acht jaar gedag en stort zich halsoverkop in de armen van een knappe en obsessief mediterende jongeman. Van de ene man recht in de armen van de ander. Maar ook dat brengt geen soelaas. Een nieuw evenwicht moet ze helemaal op haar eentje zoeken, en er gaat een reis via Italië, een ashram in India en Indonesië aan vooraf voor ze uiteindelijk zichzelf en de ware liefde vindt.
Els (45) herkent veel van haar eigen verhaal in deze film: "Na een relatie van 21 jaar, die emotioneel heel dramatisch verliep op het einde, leerde ik meteen iemand anders kennen. Ook hij kwam uit een lange relatie. We amuseerden ons goed samen, maar toch was het weinig bevredigend. De relatie kabbelde maar voort, er was geen doel of geen richting. Ook verliefdheid is er niet echt geweest. Het was geen emotionele verbintenis. Het ging erg snel, en nu besef ik dat ik beter de tijd had genomen. De relatie heeft me geholpen om over de ergste klap heen te komen. Het hielp, omdat het me afleidde van het verdriet. Het was ook een vlucht uit de eenzaamheid, die me na de breuk versmachtte. Uiteraard heb ik dit nooit bewust gedaan. Ik had het op dat moment gewoon nodig. Het was eigenlijk alleen maar uitstel: ik moet eerst aan de slag met de issues uit het verleden, met de littekens van mijn vorige relatie. Die heeft me eigenlijk nooit losgelaten. Twee weken geleden hebben we besloten dat we samen geen toekomst hebben. Deze troostrelatie was eigenlijk mijn opstapje naar een nieuw leven. Nu ben ik beter geëquipeerd om het verleden te gaan verwerken."
Elk zijn traject
Een relatie afbreken: het is nooit een pretje. En iedereen gaat hier anders mee om. Sommigen hullen zich in een veilige cocon en trekken zich voor een tijd terug. Ze willen geen mensen zien, niet buitenkomen, en verwerken hun verdriet in stilte. Ze willen vooral niets voelen. Anderen storten zich halsoverkop in een nieuwe relatie. Alleen zijn kunnen en willen ze nu niet, in dat tomeloze verdriet. Ze nemen geen tijd om te rouwen, klampen zich hartstochtelijk vast aan een nieuwe liefde. Een nieuwe liefde die liefst zo weinig mogelijk te maken heeft met de vorige. Dat noemen we een reboundrelatie.
Rika Ponnet, relatiebemiddelingsbureau Duet: "De definitie van een reboundrelatie is: aantrekking gebaseerd op niet ingevulde noden uit een vorige relatie. De troostrelatie of overgangsrelatie, zoals Els hierboven beschrijft, is een vorm van rebound. Vaak houdt het op na twee jaar, dat is de logische herstelperiode na een relatie. De duur van zo'n reboundrelatie loopt dus gelijk met de periode van rouw na een lange relatie. Wanneer je terug jezelf gevonden hebt, weer in evenwicht bent, dan houdt het op. Het is een vorm van een herstelrelatie.
"Oordelen over mensen die kiezen voor een reboundrelatie kun je niet. De verwerkingsprocessen na een relatie zijn heel persoonlijk, individueel. We maken keuzes vanuit onze copingstrategieën: voor de ene is rouwen je terugtrekken in je emotionele grot en je wonden alleen likken, voor de ander is dat steun en verbondenheid zoeken bij anderen, via o.m. intieme relaties. Er is in deze geen goed of fout. En je kunt daar dus niet moralistisch over doen, of adviezen in geven. Als iemand dat wel doet, zegt dat vaak veel over degene die de adviezen geeft.
"Het is te vergelijken met de man die zes maanden nadat zijn vrouw gestorven is al een nieuwe liefde vindt. In zijn omgeving zullen veel mensen dat veroordelen. Maar misschien kan dat net doordat die vorige liefde zo goed en zo hecht was? Misschien heeft de overleden partner wel aangedrongen op nieuw liefdesgeluk? Wie zijn wij om te oordelen over anderen? Niemand hoeft je te zeggen hoe je moet omgaan met zo'n zaken. Er zijn gewoon veel mogelijkheden en veel trajecten."
Surinaamse schone en brave bankbediende
Het traject van Carla (51) is heel bijzonder. Haar twee partners die elkaar opvolgden, konden niet meer tegengesteld zijn. Hier is sprake van een exemplarische reboundrelatie, een echte ‘terugkaatsrelatie'. Carla: "Jill was helemaal mijn type. Een bloedmooie, donkere Surinaamse vrouw, met lang krullend haar, half Indisch, half Javaans. We waren 34 toen wel elkaar leerden kennen en zijn 4 jaar samen geweest. Ik ontmoette haar op café. De eerste avond was het al bingo. Ik viel op haar uiterlijk, op haar temperament, op alles. Maar al snel bleek dat ze eigenlijk een heel moeilijk karakter had. Het cultuurverschil werd pijnlijk duidelijk: ze kon zich niet aan afspraken houden, niet met mij en niet met anderen. Haar nonchalante houding was respectloos. Ook had ze, doordat ze in haar jeugd veel armoede had gekend, een gat in haar hand. Ze verdiende goed, als chef-kok in een restaurant, maar ging kwistig met haar geld om. "Praten met haar ging moeilijk, ze begon bij een meningsverschil direct te roepen. Net als veel mensen in de horeca in die tijd, begon ze coke te snuiven om lange uren te kunnen kloppen. Het was een echte avonturier. Ze liep er de kantjes vanaf. Desondanks was ik erg verliefd op haar, en hadden we samen erg veel plezier. Ik denk dat ze na de vrouw waar ik nu mee samen ben, mijn grootste liefde was. We hielden van elkaar maar onze levensstijl was te verschillend. Laat thuiskomen, niet sparen, het druggebruik, de nonchalance in afspraken... Op den duur ging ik vreemd, omdat ik me bij haar niet meer veilig en verbonden voelde.
"Van de weeromstuit ging Jill ook vreemd, als een soort wraakreactie. Wij westerlingen zouden het proberen op te lossen met een goed gesprek, zij deed het zo. De liefde was nog groot, maar onze relatie had geen toekomst meer. Op mijn 38e ging het uit. De vrouw waar ik mee vreemdging, Eva, was al lang een vriendin van me. Ze was totaal het tegenovergestelde: ze werkte al vijftien jaar bij de bank, en maakte daar elk jaar mooi promotie. Ze had haar schaapjes op het droge en al twee huizen in haar bezit. Ze leidde een heel gestructureerd leven. Ze kwam elke avond om zes uur thuis en was altijd beschikbaar voor een goed gesprek. Ze was lief, attent, kon goed delen, praten en luisteren. Ze bood me alles wat ik zo had gemist. Ze regelde ook mijn geldzaken en maakte een financiële planning op. Ik werd ontzettend verliefd. Met haar kon ik echt in verbinding gaan, met Jill ging dat niet."
Een open rug
Rika Ponnet: "Dit is een typische reboundrelatie, gebaseerd op een gemis in de vorige relatie. Je ziet dat mechanisme vaak. Vrouwen die samenleefden met een dominante man, zullen daarna op zoek gaan naar een zachter iemand. Naar iemand die hun grote gemis voor een tijd kan invullen. Kenmerkend ook is dat die relaties direct heel intiem zijn. Je loopt als het ware rond met een open rug, met het diepe verdriet van een scheiding nog in je lijf. Iemand hoeft je maar aan te raken en je zwicht meteen. Je vertoeft in een zeer grote nood. Vaak was je daarvoor samen met iemand die weinig gevoelsmatig verbonden was, en in de plaats daarvan komt: affectie, intimiteit, betrokkenheid. De start van zo'n relatie, die vaak getekend is door rouw, afscheid en verdriet, gaat heel diep. Daarom weet je je zo snel verbonden met die nieuwe partner."
Carla: "Met Eva was ik inderdaad overtuigd dat ik eindelijk de vrouw van mijn leven had gevonden. Dit is ze, dacht ik. Toch begon ik na ongeveer een jaar ook weer een soort gemis te voelen, het leek of onze relatie zich niet verder verdiepte, de liefde kreeg geen diepere laag. Dat is het hele zelfbegoochelingsgedoe van reboundrelaties: eigenlijk wou ik met Jill wat ik met Eva had. Ik stortte me op Eva, omdat ze me alles wat ik bij Jill gemist had op een presenteerblaadje gaf. Ik snakte naar de veiligheid en de rust bij mijn Surinaamse furie, wat natuurlijk onmogelijk was. Ik brak uiteindelijk ook de relatie met Eva af, wat enorm kwetsend was voor haar. Ik heb echt haar hart gebroken."
Rika Ponnet: "Hierover hoeft Carla zich niet schuldig te voelen. Een relatie afbreken kan hard kwetsen, maar zo zit de liefde nu eenmaal in mekaar. Vaak zit de sleutel hier ook bij degene die steeds de gever is in relaties. De meeste mensen die bij mij aankloppen zijn dan ook niet de rebounders zelf, maar degenen die met hen in een relatie zaten, de overzetboten dan dienst. Vaak komen ze het niet één keer, maar meerdere keren op rij tegen dat zij de reboundpartner zijn, het slachtoffer van de situatie. Mensen zoals Eva zijn heel gevend, verzorgend, ondersteunend van aard, en komen niet voor zichzelf op. Ze zijn lief en attent, en ontlenen hun betekenis aan geven. Het is hun taak om te onderzoeken hoe het komt dat ze telkens weer in deze rol vervallen. Als reboundpartner is het daarom belangrijk om te durven reflecteren over het waarom van je keuze. Waar zat jouw nood? Zorgen voor de ander? Het gevoel hebben van grote betekenis te zijn? Graag 'redden' is een relatiepatroon waarbij je als redder vaak met lege handen achterblijft."
Gedoemd om te mislukken?
En dan de hamvraag: hoe komt het dat de meeste reboundrelaties na onafzienbare tijd misgaan? Rika Ponnet: "Dat komt doordat de relatie enkel geënt is op het gemiste deel, en niet op het geheel van een persoonlijkheid. Het is dus geënt op wat heel lang niet ingevuld is, op wat ontbrak, niet op een totaliteit. Bovendien is men niet zichzelf op het moment dat men voor een reboundrelatie zit, men maakt die keuze middenin een fase van veel verdriet en verwarring.
"Men zoekt na een lange relatie naar een nieuw evenwicht, en de reboundpartner is hier een vehikel voor. Eenmaal dat nieuw evenwicht gevonden is, wordt die partner overbodig. Je ziet zoiets ook gebeuren in vriendschappen. Mensen doen in een moeilijke periode soms beroep op vrienden die lief en beschikbaar zijn, maar zodra ze hersteld zijn, zodra ze zich sterker en completer voelen, verliest die vriendschap zijn functie. Hierdoor kunnen mensen zich in de steek gelaten voelen, of zelfs gebruikt.
"Het komt ook voor dat de rebounder na een reboundrelatie terugkeert naar een partner die exact hetzelfde ineenzit als degene waar hij van wegliep. Eenmaal hersteld, denkt hij of zijn weer alles aan te kunnen. En zo loopt men telkens opnieuw in dezelfde val. Al moet ik wel zeggen dat je hier nu misschien een vertekend beeld krijgt. Het gros van de mensen vindt na een scheiding een nieuwe partner, en blijft daar opnieuw weer heel lang bij. Die echte relatiehoppers maken maar een klein deel uit van het relatieveld, al springen ze natuurlijk meer in het oog."
Soms duurzaam
Dat een reboundrelatie niet altijd gedoemd is te mislukken, bewijst het verhaal van Veerle (34) en Pol (36). Ondertussen zijn ze al tien jaar gelukkig samen en van plan dat nog lang te blijven. Veerle: "Tijdens mijn studententijd was ik samen met Laurent. Het was een mysterieuze man die nooit echt zijn ware gezicht liet zien, en daarom oefende hij zo'n aantrekkingskracht op me uit. Zijn ware gevoel voor mij? Dat sprak hij nooit uit. Ook wou hij niet dat we naar buiten traden als een koppel. Toch hadden we achter de schermen vier jaar een intense emotionele relatie en vaak seks. Hij bleef echter interesse tonen in andere vrouwen, zelfs in mijn vriendinnen. Hij sprak met ze af, soms zonder dat ik ergens van wist. Op een dag betrapte ik hem met één van hen, en met haar is hij ook verdergegaan. Ik was een emotioneel wrak toen ik hem verliet. En toen botste ik op Pol: veel rustiger, de betrouwbaarheid zelve, het ultieme luisterend oor. Ik overviel hem met mijn beklag over Laurent, wat achteraf bekeken erg ongepast van me was. Gaandeweg kreeg ik heel die foute relatie wat verwerkt, en begon ik me echt te hechten aan Pol. Ik ontdekte dat hij helemaal niet zo saai en stabiel was als ik dacht, en dat hij ook zijn ondeugende kantjes had. En ik werd van de weeromstuit wat rustiger. Het hoefde allemaal niet meer zo spannend, zo hartverscheurend intens. Dat had ik nu wel gehad. Onze relatie is begonnen onder een fout gesternte, maar heeft gelukkig wel de kans gekregen om te rijpen. Dankzij de rust en het begrip van Pol. Ik kan nu wel zeggen: hij is de man van mijn leven, zonder twijfel, en ik wil hem nooit meer kwijt."
Rika Ponnet: "Soms gaat het inderdaad goed en blijft het duren. Omdat mensen groeien en merken dat die nieuwe partner gevoelsmatig beter bij hen past. Het kan een betere optie zijn, beter tegemoet komen aan je noden. Ze willen dan de prijs van de passie niet meer betalen, de passie die hun trigger was. Keuzepatronen kunnen dus evolueren. Je kunt elkaar leren kennen in een reboundfase, maar daarna kan het duurzamer worden.
"Eigenlijk kun je elk levenstraject zien als een in elkaar haken van relaties en relationele ervaringen, en de ene is altijd onlosmakelijk verbonden met de vorige en de volgende. Op die manier is elke volgende relatie wel een beetje een reboundrelatie. Elke nieuwe partner vormt ons, en bepaalt dus mee wie de volgende wordt."
Signalen dat jij of je (ex-)partner in een reboundrelatie zitten:
Hoe kun je nu weten dat je in een reboundrelatie zit? Of vermoed je dat je als welmenende partner meegezogen wordt de een reboundrelatie van een ander? En hoe kun je weten dat die nieuwe vlam van je ex-partner eigenlijk gewoon een geval van rebound is? Dit zijn mogelijke signalen:
- Meestal ga je een reboundrelatie aan nog tijdens het afbreken van je relatie of heel snel daarna. Als er maar heel weinig tijd zit tussen je huidige en vorige relatie, is dat een duidelijke indicatie voor rebound. De vuistregel die men hiervoor gebruikt: een maand per jaar dat je relatie duurde. Dus had je een relatie van tien jaar, dan zou je eigenlijk minstens tien maanden moeten herstellen voor je een nieuwe relatie aangaat.
- Denk je nog heel vaak na over je vorige relatie? Zit je ex-partner eigenlijk nog meer in je hoofd dan je huidige partner? Verlang je nog naar hem of haar, of probeer je een ontmoeting te forceren? Check je zijn of haar Facebookprofiel wel erg vaak? Praat je over je ex met je nieuwe partner? Dit zijn allemaal tekens aan de wand dat je nog niet klaar bent voor een nieuwe relatie.
- Heb je het gevoel dat deze relatie nergens naartoe gaat, geen toekomst heeft? Maak je samen plannen voor later, of beangstigt je dat? Groeit jullie liefde steeds dieper of niet? Ook de tijdsduur is belangrijk: heb je de kaap van de twee jaar overschreden, dan maakt deze nieuwe relatie een reële kans.
- Let ook op de signalen van je omgeving. Het kan zijn dat je door je liefdesverdriet een vertroebeld beeld hebt, en omgaat met iemand die totaal niet bij je past. Je omgeving kan je hier al dan niet subtiel op trachten te wijzen. Uiteraard beslis je zelf of je hier rekening mee houdt.
Tips bij reboundrelaties
- Heb je inderdaad het idee dat jouw relatie wel eens een reboundrelatie zou kunnen zijn? Ga dan niet overhaast te werk. Neem geen grote beslissingen zoals samen een huis kopen of aan kinderen beginnen, tot je heel zeker bent dat dit meer is dan een reboundrelatie.
- Wees eerlijk met jezelf. Zou het niet kunnen dat deze relatie dient om de pijn van de vorige relatie te vergeten? Analyseer je eigen gevoelens en probeer hierbij streng te zijn voor jezelf. Je bent het verplicht aan de partner die mogelijk ongewild in een reboundrelatie is verzeild geraakt.
- Loopt de reboundrelatie af? Neem dan heel veel tijd voor jezelf, probeer rustig je verleden te verwerken en een nieuw evenwicht te vinden. Uiteindelijk is dit toch een keiharde job waar je op een dag tegenaan kijkt. De littekens uit het verleden halen je uiteindelijk altijd in.
- Heb je het vermoeden dat jij de reboundpartner bent van dienst, en dat je uiteindelijk aan de kant zal worden gezet? Wees op je hoede en stort je niet al te diep in deze relatie. Wacht hiermee tot je zeker bent dat je partner het echt meent, zichzelf heeft teruggevonden en hersteld is van zijn of haar vorige relatie.