28 februari 2019 Magazine
Van gesnurk tot een botsend bioritme. De redenen waarom 1 op de 5 Belgische koppels vandaag solo slapen lopen uiteen. Prima voor je nachtrust, juichen slaapexperten de trend toe maar zijn er ook valkuilen aan verbonden? Artikel van Kari Van Hoorick voor Plus Magazine
"Mijn man en ik slapen al jaren apart. We zijn allebei snurkers, onrustige woelwaters en houden er een totaal ander bioritme op na. Alleen op vakantie delen wij nog de lakens. Aan ons seksleven heeft dit niets veranderd. Wij liggen vaak "s avonds samen, soms dommelen we zelfs bij elkaar in maar als een van beide wakker wordt, verhuist die naar de andere kamer. Of we kruipen "s morgens nog een uurtje bij elkaar. Op ons leven heeft deze nachtscheiding wel een grote invloed. Wij beginnen nu allebei uitgerust aan de dag. Toch reppen we hierover geen woord aan de buitenwereld. Mensen koppelen dat automatisch aan relatie- of seksuele problemen", ervaart Elizabeth.
"Dat taboe bestaat jammer genoeg nog. Zeker bij oudere koppels omdat die vaak het gevoel hebben dat samen slapen nu eenmaal hoort", stelt psychologe en slaapexpert Annelies Smolders vast. Zij begeleidt mensen met slaapproblemen via het Starttosleep programma. "Bij deze groep zoeken heel veel mensen "s nachts een eigen stek op, de logeerkamer of een vrijgekomen kinderkamer. Daar is niets abnormaal aan. Iedereen is immers verantwoordelijk voor zijn eigen slaappatroon. De kans is erg klein dat jouw slaapritme naadloos overeenstemt met dat van je partner. Onze slaap bevat immers heel wat stukken lichte slaap waarbij je tussen twee fasen in even ontwaakt. Vlotte slapers merken dat niet, maar slechte slapers kunnen dan gewekt worden, zeker met een bedpartner die draait, hoest of snurkt. Eigenlijk wil iedereen liefst samen slapen met zijn geliefde maar dat moet wel kunnen aansluiten bij beider slaapbehoeften. "
Wat nu vaak als dé romantische norm geldt, is evenmin van alle tijden en culturen. Amper enkele eeuwen geleden zochten mensen hun eigen ‘bedstee" op voor de nachtrust. Die trend veranderde toen mensen naar steden trokken waar ze kleiner behuisd waren en uit noodzaak slaapkamers deelden. Bij de rijkere families was het altijd al gangbaar dat meneer en mevrouw er een eigen slaapvertrek op nahielden en dat er aan het deur geklopt werd voor de ‘bijslaap". De jongste jaren lijken we opnieuw meer te evolueren richting een pragmatische aanpak en staat het slaapcomfort voorop. Doordat ook de wetenschappelijke kennis over slaap toeneemt, groeit de overtuiging dat een ‘nachtscheiding" en een goede relatie best kunnen samengaan.
Veilig nest
Onderzoek heeft onder meer aangetoond dat wie alleen slaapt gemiddeld 3,5 uur per week extra onder zeil is. Je wint met andere woorden aan objectieve slaapkwaliteit. "Dat komt doordat je de nacht kan doorbrengen in de voor jou ideale temperatuur, duisternis en zonder stoorzenders. Maar er is ook een andere kant. Want koppels die samen te liggen, geven ook aan dat ze zich instinctief meer geborgen, veilig en psychologisch bewaakt voelen. Dat dateert nog uit de prehistorische periode toen mensen dichtbij elkaar sliepen uit angst voor wilde dieren en ander onheil. Vooral vrouwen ervaren dat ze beter kunnen loslaten en dus in- en doorslapen, met hun partner naast hen. Bij de keuze voor aparte kamers zijn vrouwen dan ook eerder bekommerd om dat ‘waken" terwijl mannen doorgaans meer vrezen voor de impact op hun seksleven", merkt Annelies Smolders.
Intimiteit op de schop?
"Maar als een van de twee continu slecht slaapt, daalt het libido net en is seks het eerste wat geschrapt zal worden. De kans op een vrijpartij is wat groter in hetzelfde bed, waardoor er makkelijker aanrakingen komen, zeker bij mensen die naakt slapen. Bij vrouwen triggeren deze huidaanrakingen het knuffelhormoon oxytocine zelfs extra. Maar dat kan je oplossen door er afspraken over te maken. In de praktijk hebben de meeste koppels vaak onbewust bepaalde regelingen over wanneer er gevreëen wordt. Intimiteit hoeft ook niet te gebeuren bij het slapen gaan. Je kan net zo goed de volgorde eens omdraaien en bij het begin van de avond vrijen. Een relatie die goed zit en waar hierover kan gecommuniceerd worden, zal hierop niet stuklopen", weet Annelies Smolders.
Hoe rationeel we slapen ook benaderen, toch komt het vaak als een shock wanneer je partner zijn ‘nachtboeltje" wil pakken. Dat getuigt Ingrid, wiens man na 40 jaar dit initiatief nam. "Ik vond het hoegenaamd niet leuk en had het gevoel dat hij me niet meer kon verdragen. Het ging gepaard met verwijten dat ik teveel woelde waardoor hij het koud kreeg. Intussen hebben we onze draai hierin gevonden en ervaar ik nu zelf de vele voordelen van slapen in mijn eigen frisse kamer. Dit werkt voor ons, en regelmatig verrassen we elkaar."
"Als de vraag van één kant komt, is het erg belangrijk om daar goed over te communiceren en rekening te houden met de ander. Samen slapen is iets kwetsbaars en je mag de betekenis ervan in je relatie ook niet onderschatten. Degene die ‘verlaten" wordt, kan dat daarom als een soort afwijzing voelen ", benadrukt relatiedeskundige en seksuologe Rika Ponnet. "Koppels bij wie het goed zit maar die af en toe apart de nacht doorbrengen om praktische , werk -of gezondheidsredenen, hanteren doorgaans een strikte regeling om van zodra het kan, het bed weer te delen. Als het uitgroeit tot een permanente situatie, kan het soms wel een teken aan de wand zijn of erop wijzen dat een van de twee nood heeft aan meer eigen ruimte. Elk koppel moet uitmaken wat voor hen best werkt maar voor je die stap definitief zet, weeg je toch best de mogelijke gevolgen af. Wie nooit meer samen slaapt, verliest toch wat aan intimiteit. Het bed is voor veel koppels vaak de enige plek waar ze elkaar nog fysiek dichtbij ervaren en zich verbonden voelen na een drukke dag. Het bed delen betekent ook veel meer dan louter slapen en vrijen. Er wordt ook gelachen, gestreeld, geknuffeld. Vaak kunnen moeilijke onderwerpen alleen daar in het duister besproken worden."
Dit kan ook helpen om beter samen te slapen
*Met de leeftijd neemt de hoeveelheid lichte slaap toe, waardoor je makkelijker tussendoor ontwaakt van geluid, gesnurk of beweging. Oordoppen helpen daarbij om je helemaal af te sluiten.
*Lezen zonder de ander te storen, lukt beter met een e-reader, een slaapmasker of kleine leeslampjes.
*Alsmaar meer koppels opteren ook voor aparte dekbedden en matrassen omdat ieder lichaam andere behoeften heeft. Matraswiggen brengen redding om hoogteverschillen- wanneer de ene een dikkere matras dan de ander nodig heeft- op elkaar af te stemmen. Er bestaan zelfs slaapsystemen waarbij de twee matrassen via een druk op de knop uit en tegen elkaar kunnen geschoven.(Sleeping apart together bed) maar deze waren tot nu toe geen groot succes.