26 augustus 2015 Magazine
Hoe praat je met jongeren over seks? Deze vraag was 'vraag van de week' in Knack. Lezers konden over dit onderwerp vragen stellen aan Rika Ponnet. U vraagt, rubriek in Knack door Jef Van Baelen.
Hoe kunnen ouders hun kinderen helpen zodat ze internet en sociale media verantwoordelijk gebruiken en zich niet laten verleiden tot zaken die hun opvoeding de verkeerde richting uitsturen? (Koen Albers, Putte)
Rika Ponnet: Je moet als ouder ook op dit vlak een rol als begeleider opnemen. Ouders die zeggen ‘ik zit niet op Facebook, dat interesseert me niet', vertellen in feite: ‘mij maakt het niet uit met welke vrienden mijn kinderen uithangen'. Wanneer je niet weet waar je kind mee bezig is, dan zal je het nooit kunnen begrijpen of bijstaan. Porno is op het internet alomtegenwoordig en jonge tieners gaan daar onvermijdelijk mee in
contact komen. Dat zal zeker een invloed hebben, maar ik zou me hoeden voor doemgedachten. Uit het laatste grote Vlaamse seksualiteitsonderzoek blijkt dat de leeftijd voor de eerste kus en de eerste seks slechts licht zakte. De realiteit is braver dan gevreesd en het merendeel onze jeugd is over heus verstandig genoeg om niet klakkeloos te kopiëren wat ze op het internet zien. Krijgen ze een denk- en referentiekader aangereikt van thuis uit, dan zal dat veel sterker doorwerken dan boodschappen via het net.
De Vlaamse open aanpak van seksuele opvoeding scoort blijkbaar in het buitenland, leert het succes van Goedele Liekens op de Engelse tv. Wanneer vertrekt u zelf naar Engeland? (Ludo Custers, Bocholt)
Ponnet: Groot-Brittannië, waar basiskennis over voorbehoedsmiddelen vaak ontbreekt en tienerzwangerschappen voorkomen op een schaal die wij ons amper kunnen voorstellen, is een geval apart. Maar de onverbloemde aanpak van Goedele gelijkstellen aan de hele Vlaamse seksuele opvoeding, is evengoed overdreven. Seksuele opvoeding in Vlaanderen houdt vaak op bij: de school nodigt een dokter of een gynaecoloog uit om twee lesuren over de biologische aspecten van seks te praten. De brede, relationele kant van het verhaal blijft vaak onvermeld. Dat zijn gemiste kansen. Ik zou de seksuele opvoeding sowieso niet beperken tot een paar geplande momenten. Laat het thema toe wanneer het ter sprake komt. Daarbij raad ik leerkrachten aan zoveel als kan vanuit de eigen ervaringen te praten.
Uiteraard moeten lesgevers niet gaan zeggen van welke standjes ze houden of zo, maar wel: hoe sta ik daar als mens tegenover? Durf ik daar een open gesprek over aangaan? Nu laat men dit belangrijke onderwerp vaak over aan externen waarmee de leerlingen geen band hebben, waardoor het effect van hun woorden hoe dan ook zwakker is.
Hoe praat je met jongeren over hun eerste keer? (S. De Smet)
Ponnet: Moet je daar wel over praten? Met jonge kinderen over seks en relaties spreken is niet moeilijk: zij zijn nieuwsgierig en ontvankelijk. Probeer hetzelfde gesprek maar eens te houden met een vijftienjarige. Op die leeftijd bestaat er een privaat deel van hun leven dat ze niet meer met jou willen delen. Opvoeden veronderstelt dat je vertrouwen hebt in de beslissingen die je kinderen maken, en dat zij ook voldoende vertrouwen voelen om jou op te zoeken als ze ergens mee zitten. Maar als je denkt dat je elke stap zal begeleiden die je kind in zijn of haar ontwikkeling zet, dan ben je naïef. De basis voor een 'goede' eerste ervaring leg je dus veel vroeger.
Gevoelens uiten en praten over relaties deed de generatie van mijn ouders gewoon niet. Daardoor heeft mijn generatie nooit geleerd om met die onderwerpen om te gaan, een eigenschap die we dreigen door te geven aan onze kinderen. Hoe doorbreken we die spiraal? (Frank Van Campe, Gent)
Ponnet: We hebben de neiging nogal geringschattend te doen over hoe men in het verleden opvoedde, alsof onze aanpak zo perfect is en onze ouders er niks van bakten. Het opvoedingsklimaat is vandaag zeker opener en minder hiërarchisch. Je moet attent zijn, je moet knuffelen en je moet je emoties uiten. Net met dat moeten heb ik een probleem. Het knuffelopvoedingsmodel van nu kan namelijk evengoed erg verstikkend zijn, voor beide partijen trouwens. Ouders die een openheid moeten forceren waar ze zich eigenlijk niet goed bij voelen: zoiets werkt niet.
Ik pleit niet voor taboes, maar mensen die er zich bewust van zijn dat een onderwerp voor hen moeilijk ligt, én dat zo durven benoemen, hebben al een eerste, belangrijkste stap gezet. Niet alles moet op tafel liggen, kies vooral een aanpak waar je jezelf comfortabel in voelt. Dé sleutel is in deze trouwens ook opnieuw communicatie: in staat zijn te reflecteren én met je kinderen te communiceren over emoties en intimiteit, zorgt voor een klimaat waarin dingen kunnen, niet moeten besproken worden.