Friends with benefits

Voor sommige mensen is het een uitkomst: een bekende met wie je op afspraak het bed in duikt. Alleen zou het meestal in drama eindigen. Klopt dat? Maar waarom kiezen steeds meer mensen dan voor deze soort relatie? En wat kun je doen om het wél te laten slagen? Artikel van Sarina Wijnen voor Psychologies Magazine.

Voor sommige mensen is het een uitkomst: een bekende met wie je op afspraak het bed in duikt. Alleen zou het meestal in drama eindigen. Klopt dat? Maar waarom kiezen steeds meer mensen dan voor deze soort relatie? En wat kun je doen om het wél te laten slagen?

Wel de lusten, maar niet de lasten. Dat is de samenvatting van het friends with benefits-concept. Je hebt wel een seksuele relatie, maar hoeft geen verantwoording aan elkaar af te leggen. Een relatievorm die tegenwoordig in de lift zit. Onderzoeken en cijfers zijn er voorlopig niet, maar we kennen allemaal iemand die ooit een sex buddy had, of we hadden die in een bepaalde fase zelf.

Ook Rika Ponnet, seksuologe en relatiebemiddelaar bij Duet, ziet in haar praktijk steeds vaker mensen die zo"n vrijblijvende relatie hebben. Ze hebben daar verschillende redenen voor, zegt ze. "Vaak komen ze uit een vaste relatie en zijn ze daarin gekwetst, waardoor ze nog niet klaar zijn voor een nieuw engagement. Of de omstandigheden zijn te moeilijk om er een volwaardige relatie van te maken. Denk bijvoorbeeld aan een man van 35 met een kinderwens die zich aangetrokken voelt tot een vrouw van 40 die al drie kinderen heeft."

Ook de tijdsgeest is debet aan de opkomst van friends with benefits. We leven in een geïndividualiseerde maatschappij en zijn in vergelijking met vroeger veel meer bezig met onze eigen behoeften.
Rika Ponnet: "Dat is op zich geen negatieve ontwikkeling. Een blad als Psychologies is bijvoorbeeld ook gericht op mensen bewustmaken van hun behoeften. Maar het maakt wel dat we onszelf meer voorop zijn gaan stellen, wat zich ook weerspiegelt in meer casual relaties waarbij de eigen noden centraal staan." Tel daarbij het groeiende aantal echtscheidingen, met alle verdriet dat daarbij komt en waardoor mensen soms liever een pauze nemen van langdurige relaties. Ook het aantal singles is enorm gestegen de laatste jaren. Sommigen kiezen voor friends with benefits omdat ze de juiste nog niet tegengekomen zijn, maar toch regelmatige seks willen met een veilige en betrouwbare persoon. En ten slotte is er de digitale evolutie: er zijn nu talloze sites en apps om contacten te leggen voor losse relaties, waardoor ze simpelweg ook meer voorkomen.

Justin & Mila
In de film Friends with benefits zijn de hoofdpersonages, gespeeld door Justin Timberlake en Mila Kunis, hippe twintigers. Toch is het niet voornamelijk die leeftijdsgroep die zich aangetrokken voelt tot deze relatievorm, aldus Rika Ponnet. Volgens haar zijn vooral dertigers en veertigers actief als friends with benefits. "Uit onderzoek blijkt dat jongeren van 18 à 19 jaar en jonge twintigers vrij ernstig met relaties bezig zijn. Zij worden verliefd en kiezen daarna meestal voor een engagement. Casual relaties zie je veel vaker naarmate de leeftijd vordert. Mensen hebben dan bijvoorbeeld al kinderen of leiden een drukbezet leven en hebben soms de ruimte en energie niet om een volwaardige verbintenis aan te gaan. Of ze hebben, zoals hier boven gezegd, al de nodige relationele watertjes doorzwommen en zijn er emotioneel niet klaar voor."

Zowel mannen als vrouwen kiezen voor friends with benefits, maar wel liggen hun motieven soms anders, zegt Rika Ponnet. "Ik zie vaak dat een relatie zo begonnen is doordat één van de twee partijen, meestal de man, niet bereid was om er volledig voor te gaan. De andere aanvaardt dat dan in de hoop dat het gaandeweg toch meer wordt. Dat wordt vaak erg pijnlijk, want de ene zit er wel met zijn hart in en de andere niet of veel minder. Meestal wordt de eerste partner dan zo ongelukkig dat die er zelf een punt achter zet. Of diegene gaat zich zo claimend en verstikkend gedragen dat de andere het beëindigt. Daarom: als je instemt met friends with benefits kan het maar beter een oprechte en bewuste keuze zijn, en moet je goed beseffen dat het hoogstwaarschijnlijk geen toekomstperspectief heeft."

Gevaar: emoties
Als je bewust kiest voor een friends with benefits-constructie is het zaak om de mogelijke valkuilen goed te kennen. Behalve uiteenlopende motieven, zijn er nog een paar. Rika Ponnet benadrukt dat mensen vaak de verbinding onderschatten die regelmatige seks oplevert. "Omdat je de knop makkelijk aan kunt zetten, denken veel mensen dat ze hem even eenvoudig weer uit kunnen zetten. Sommigen zijn daar inderdaad tot in staat, maar de meerderheid kan dat niet. Bij lichamelijk contact maakt je brein oxytocine oftewel bindingshormoon aan, waardoor hechting ontstaat. Dat geldt voor mannen én vrouwen. In tegenstelling tot wat mensen soms denken, kun je dat niet controleren. En tegen dat je beseft dat je gekwetst kunt worden, zit je er emotioneel al te diep in. Als zo"n casual relatie dan verbroken wordt, leidt het vaak tot verrassend veel verdriet."

Een ander aspect is dat je door zo"n losse flodder vaak niet echt vrij meer bent. Want ondanks het casual karakter kruipt er toch aardig wat tijd en energie in zo"n friend with benefit, waardoor je je minder openstelt voor een volwaardige relatie. Wat ook kan gebeuren is dat je er een vriendschap door verliest. Sommige mensen vinden hun sex buddy namelijk in hun vriendenkring, de letterlijke invulling van ‘friends with benefits". Deze formule zie je volgens Rika Ponnet soms bij mensen die elkaar al ruime tijd kennen, altijd al een bepaalde seksuele aantrekking voeleden en opeens tegelijkertijd single worden. Het gevaar is hier dat als het fout loopt, je ook een dierbare vriend kunt kwijtraken.

Eerlijkheid is alles
Omdat je vooral negatieve dingen hoort over de afloop van friends with benefits-formules, is de vraag ook: heeft het echt zelden een toekomst? Kunnen casual relaties vrijwel nooit uitgroeien tot iets serieuzers? Rika Ponnet:"Natuurlijk kan het, maar het gebeurt niet zo vaak. De start van een relatie is namelijk een momentum dat je als koppel samen neemt. Je begint dan met een bepaalde overgave, ook in de seksualiteit. Zo bouw je een band op. Daarbij stap je ook met je nieuwe partner de buitenwereld in: jullie gaan samen uit en je stelt hem of haar aan je vrienden en familie voor. Bij friends with benefits ontbreekt die basis van overgave en vertrouwen, en zo"n relatie beleef je meestal binnenkamers. Het blijkt dan vaak moeilijk om na een paar maanden toch nog in die flow van een volwaardige relatie te stappen en iets uit te bouwen."

Ondanks de mogelijke problemen kan friends with benefits in bepaalde fases van je leven toch een uitkomst zijn. Om ervoor te zorgen dat het leuk bijft, heeft Rika Ponnet enkele tips. De eerste en belangrijkste is: wees open en eerlijk. "Vertel de andere meteen bij het begin hoe jij het wilt vormgeven en hoe je de toekomst ziet, en vraag de andere naar zijn ideeën daarover. Besef ook dat je een blijvende verantwoordelijkheid draagt voor elkaar, ook al zijn er van tevoren afspraken gemaakt. Blijf dus alert voor wat zich aan de overkant afspeelt. Daarnaast is het ook essentieel om jezelf te durven bevragen: waar ben ik mee bezig, waarom doe ik dit, wat haal ik er voor mezelf uit? En veroordeel jezelf of de andere niet als er na een tijd toch emoties komen. Mensen hebben namelijk meestal geen goed zicht op hun gevoelens in de toekomst, laat staan dat ze kunnen inschatten wat er bij iemand anders zal gebeuren. Vergeet ook niet dat er bij seks lichamelijk en zintuiglijk heel wat gebeurt. Het is een illusie dat je dat met je ratio allemaal kunt managen. Voor veel mensen komt er uiteindelijk toch een gevoel bij. Dat is ook deel van de rijkdom van mens-zijn en van relaties."

Sara (37) 
"Na twee falikant afgelopen friends with benefits-avonturen, kan ik niet anders dan concluderen dat het mijn ding niet is. Mijn eerste friend with benefits leerde ik bij het uitgaan kennen. Het begon met een one night stand die leuk en gezellig was en waarna we bleven afspreken. Qua persoonlijkheid pasten we niet bij elkaar, hij was een twaalf-stielen-dertien-ongelukken-type en een echte kroegtijger terwijl ik carrièregericht en een stuk huiselijker was. Maar de seks was fantastisch, zeker in vergelijking met mijn ex, en ik wilde dat niet zomaar opgeven. En hij ook niet. Maar na een tijdje werd het raar. Ik herinner me hoe ik een keer ‘s ochtends huilde nadat hij was vertrokken. Ik kon het niet goed plaatsen, dat heel intiem zijn, inclusief diepe gesprekken na de seks, en dat het toch nergens naartoe gaat. Uiteindelijk zijn we een relatie begonnen. Hij was ook van mij gaan houden, zei hij. Maar doordat we zo verschillend waren, kregen we steeds vaker woorden. En na een paar maanden maakten we er samen een einde aan. De juiste beslissing, maar toch heb ik er best verdriet van gehad. 
De tweede friend with benefits was een knappe jongen van 26. Een gelijkaardig verhaal: een one night stand die zo leuk was dat we hem bleven herhalen. Door zijn leeftijd zag ik hem sowieso niet als relatiemateriaal, dus kon dit wel lukken, dacht ik. Tot ik hem op een avond tegenkwam op een feestje en hij overduidelijk een jong meisje aan het versieren was. Ik was jaloers en dat verraste me. Kennelijk was ik me toch aan hem gaan hechten. Ik ben op dat feestje boos op hem geworden, wat hij achteloos afdeed met: ‘Wij hebben elkaar nooit iets beloofd, Sara." Dat was waar, maar toch deed het pijn. Er volgden nog enkele onprettige e-mails heen en weer, en daarna heb ik hem nooit meer gezien. Het was meteen mijn laatste ervaring met friends with benefits, ik ben er gewoon te gevoelig voor."

Kaat (40)
"Twee jaar lang duurde mijn no strings attached-relatie met Jeroen. Ik leerde hem kennen op een feestje van de benedenbuurman in mijn flatgebouw en we zijn diezelfde avond in mijn bed beland. Voor mij was het een one night stand, maar hij vroeg mijn telefoonnummer en we zijn blijven afspreken. Wel wisten we allebei vrij snel dat we voor een echte relatie te weinig gemeenschappelijk hadden, daar werd heel open over gepraat. Zo was hij sinds een reis naar India behoorlijk spiritueel terwijl ik heel nuchter en meer materialistisch ben. Als hij over zijn klankschaalmeditaties praatte, kon ik daar wel even naar luisteren, maar nam al gauw het initiatief tot andere, leukere dingen. (lacht) En zo werden we dus sex buddies of friends with benefits, hoe het ook heet. 
Na anderhalf jaar vertelde hij me dat hij iemand ontmoet had en met ons ging stoppen. Ik voelde me aan de kant gezet en verdrietig, en daar schrok ik van, want ik dacht dat ik geen gevoels voor hem had. Wat later stond hij weer op mijn stoep: het was niets geworden met dat meisje. En kennelijk had ik intussen emotioneel afstand genomen, want ik vond het prima om weer een seksrelatie met hem te beginnen. Ik denk dat ik er emotioneel niet zo bij betrokken was doordat wij nooit bij elkaar bleven slapen. Hij vertrok midden in de nacht uit mijn bed en ik deed hetzelfde bij hem. 
Het is finaal gestopt toen hij opnieuw iemand leerde kennen. Zij zijn nog altijd samen. Ik zie soms op Facebook foto"s langskomen waarop ze er heel gelukkig uitzien en dat gun ik hem. Of ik kom hem tegen in de stad en dan doen we heel normaal tegen elkaar. Waarom ook niet? Het is mooi en respectvol tussen ons geëindigd. Wel denk ik dat het me verhinderd heeft om open te staan voor iets anders. Wat wellicht niet zo slim is als je een kinderwens hebt. Maar het was fun en ik heb er geen spijt van."