Geen seks is een taboe geworden

In het programma 'Alle dagen seks' op Vijf staat de vraag centraal of je daar als koppel gelukkiger van wordt. Wij draaien het om: word je persé ongelukkiger als je alle dagen géén seks hebt? Joanie De Rijke van het Laatste Nieuws vraagt het aan Rika Ponnet.

Seks is de barometer van je relatie, wil het cliché. Voor wie het bijna of helemaal niet meer doet, zou de liefde ten dode zijn opgeschreven. We kunnen ons allemaal iets voorstellen bij de doorsnee Vlaming die een of twee keer per week seks heeft met zijn lief, en na het zien van ‘Alle dagen seks' willen we ook nog wel aannemen dat zoiets best aangenaam kan zijn en het je dichter bij elkaar brengt, zolang het bij één maand blijft. Maar een totaal gebrek aan activiteit in de slaapkamer? Dat klopt niet, vinden we.

"Onzin," weerlegt seksuologe Rika Ponnet. "We hechten veel te veel belang aan ‘de daad', alsof intimiteit en seksualiteit alleen daarover gaan. Terwijl er heel wat variaties en andere invullingen bestaan die mensen ook als heel bevredigend beschouwen en dus even gelukkig zijn in hun relatie als degenen die het bijna alle dagen doen."
"We hechten veel te veel belang aan ‘de daad', alsof intimiteit en seksualiteit alleen daarover gaan." Rika Ponnet De seksfrequentie heeft in veel gevallen te maken met de duur van een relatie. In het begin kunnen koppels niet van elkaar afblijven maar na 5, 10 of 15 jaar komt er vaak onherroepelijk slijt op. Zo heeft een kwart van de koppels na 20 jaar wat ze een seksloos huwelijk noemen: een relatie waarin hooguit 10 keer per jaar sprake is van de geslachtsdaad.

"Als je nog maar net samen bent, speelt onzekerheid een belangrijke rol," weet Ponnet. "Je vraagt je af of je partner je echt aantrekkelijk vindt, of je hem of haar aan je kan binden. Seks is een manier om dat te realiseren. Het gaat er niet alleen om de ander te behagen, het is ook een bevestiging van de betrokkenheid van de ander. Na een aantal jaren ben je wat zekerder van elkaar en neemt de nood voor die constante bevestiging af. Seksualiteit is dan vooral een manier om verbondenheid en intimiteit te voelen, het krijgt een veel bredere invulling. Mensen die langer samen zijn, hebben veel meer redenen om seks te hebben: goed-maak-seks na een ruzie, wat weer op de bevestiging neerkomt dat de ander je graag ziet, maar evengoed ontspanning, ontlading, gewoonteseks. Zo veel mensen, zo veel redenen. En even zo veel verschillen. Sommigen hebben inderdaad geen of bijna geen seks meer. Maar er zijn genoeg koppels die daar perfect vrede mee hebben. De maatschappij denkt daar dus anders over. Te weinig of geen seks is een taboe geworden. Er wordt constant over seks gesproken, het tegenovergestelde is bijna ondenkbaar. Geen seks kan niet."

Wat anders aan het hoofd
"Terwijl het veel meer voorkomt dan we willen doen uitschijnen. Het is toch ook logisch; als je bijvoorbeeld met 2 kleine kinderen zit, ga je als koppel anders met seks om dan wanneer je elkaar net kent. Je bent moe, hebt duizend andere dingen aan je hoofd. Seks is het laatste waar je aan denkt. Helemaal niets mis mee. Het wordt alleen een probleem als een koppel het er zelf moeilijk mee heeft. En soms is dat nu net te wijten aan die sterke maatschappelijke norm. We móeten het zo nodig 1,5 keer per week doen, anders zijn we niet normaal. Programma's als ‘Alle dagen seks' werken daar aan mee. Ik heb er op zich niets tegen, ze doen maar wat ze niet laten kunnen, maar ze brengen wel de oordelende boodschap naar buiten dat mensen in een goede relatie het heel vaak doen. Gevolg is dat we ons schuldig gaan voelen als we daar niet in mee kunnen. Dat geldt evenzeer voor mannen. Want ook dat is een taboe. Maar mannen kennen evengoed periodes waarin ze geen of weinig zin hebben in seks. Het is normaal dat zoiets in de loop van iemands leven fluctueert."

"We móeten het zo nodig 1,5 keer per week doen, anders zijn we niet normaal. Programma's als ‘Alle dagen seks' werken daar aan mee." Rika PonnetVerbondenheid
Kinderen, drukke banen, veranderingen van het lichaam, dalende hormoonspiegels, ziekte, sleur... In veel slaapkamers zijn koppels stiekem blij als ze elkaar na een nachtzoen vredig de rug toedraaien en rustig kunnen slapen. Maar even stiekem dromen ze toch ook wel van vlammende erotische escapades. Alleen weten ze op den duur bijna niet meer hoe daar - opnieuw - aan te beginnen.

Rika Ponnet: "Vaak blijken mensen niet te moe voor een heleboel andere dingen maar net wel voor de seks. Maar onder hun vraag om meer seks, zit eigenlijk de vraag naar meer onderlinge verbinding. Dat los je niet op door mensen in een schema te duwen waarin ze het wekelijks moeten doen. De vrouw zegt bijvoorbeeld dat ze maar seks kan hebben als ze zich heel dicht bij haar partner voelt terwijl de man seks juist ziet als de manier om die verbondenheid tot stand te brengen of te versterken. Zij vindt bijvoorbeeld - en dit is een klassieker - dat hij de hele dag niet haar haar heeft omgekeken. Hij heeft niet geholpen met het huishouden en 's avonds moet ze dan ineens wel voor hem klaarstaan. Zo voelt zij het. Terwijl de man dat juist als een poging ziet om verbondenheid te creëren. Let op, het gebeurt ook omgekeerd. Mannen zeggen me vaak dat ze zich pas aan seks kunnen overgeven als ze zich met een vrouw verbonden voelen. Het is niet gender gerelateerd. Maar deze twee posities spelen meestal een rol bij seksuele problemen. Als een koppel die verschillende opvattingen over verbinding en seks van elkaar door begint te krijgen, wordt het niet meer zo'n machtsstrijd waardoor hun seksleven op den duur zal verbeteren."

Spetterende seks
Al goed, eind goed dus. Maar zo eenvoudig is het niet. Want ook bij koppels die al lang samen zijn en nog altijd geweldig blij met elkaar, blijkt de seks juist dan ten dode opgeschreven. Volgens de Belgisch-Amerikaanseseksdeskundige Esther Perel, auteur van het boek ‘Erotische intelligentie', is het heel moeilijk om in een langdurige relatie de seksuele spanning te behouden. Want verbondenheid, geborgenheid en veiligheid gaan niet samen met erotiek, stelt Perel. Erotiek wordt aangewakkerd door het tegenovergestelde: afstand, verschil, avontuur.

Ponnet: "Ik ben het daar niet mee eens. Het is niet zo dat mensen in een verbonden, geborgen relatie een lusteloos seksleven hebben. Absoluut niet. Vertrouwen verbetert juist het seksleven. Als mensen elkaar volledig vertrouwen, durven ze zichzelf te zijn en hun wensen en verlangens met de ander te delen. Ze worden creatiever en staan meer open voor elkaar. Omdat ze weten dat de ander hen niet zal afwijzen, met wat voor idee ze ook aankomen. En als de ander het even niet ziet zitten, is dat omdat hij er toevallig net geen zin in heeft, niet omdat hij of zij de ander niet graag ziet. Ik werk vaak met singles en die bevestigen dit alleen maar. Volgens de theorie van Perel zouden die singles heel vaak spetterende seks moeten hebben. Het tegendeel is waar. In mijn praktijk hoor ik dikwijls dat ze er niets aan vinden. Ze ervaren het min of meer hetzelfde als bijvoorbeeld een avondje flink beschonken raken. Een ontlading, een kortstondige invulling van een behoefte, meer niet. Mijn overtuiging is dat hoe beter de emotionele band tussen twee mensen, hoe beter hun seksleven. Dat heeft niets te maken met de duur van je relatie. Het wordt vaak anders als je ouder wordt, dat is een feit. Maar ook dan blijkt dat mensen daar creatieve oplossingen voor vinden. En als ze er zelf geen moeite mee hebben dat het nog maar een paar keer per jaar gebeurt, wat is dan het probleem? Vroeger was het de kerk die ons voorschotelde wat wel en niet kon, nu is het alsof er een nieuwe seksuele moraal is waaraan iedereen moet voldoen. Een die voorbij gaat aan de enorme variatie van mensen op vlak van verlangen en seksualiteit."