21 februari 2017 Magazine
Je bent nooit te oud om de liefde van je leven tegen het lijf te lopen. Dat is de gedachte achter het nieuwe VIER-programma ‘Hotel Römantiek’, waarin vrijgezellen op leeftijd samen in een Zwitsers hotel verblijven. ‘Een schitterend idee’, zegt seksuologe en relatie-experte Rika Ponnet. ‘Hopelijk wordt daarmee eindelijk het taboe doorbroken dat rust op lust en romantiek voor vijftigplussers.’ Artikel van Dominique Trachet voor Primo.
Eens de vijftig voorbij, hoef je van de liefde niet veel meer te verwachten, is de gangbare gedachte. Meer zelfs, volgens sommigen zou je als vijftigplusser niet meer met romantiek moeten bezig zijn, laat staan nog seksuele verwachtingen moeten koesteren. Te oud, te opgeleefd, te moe, luidt het. En kon dat eventueel nog opgaan voor voorgaande generaties, nu echter hebben vijftigplussers wel andere verwachtingen van het leven. Zij hebben niet het gevoel dat hun leven is geleefd, integendeel, velen zijn zelfs nog bereid om een nieuw leven op te starten.
Ook op relationeel vlak. Dat is trouwens het uitgangspunt van ‘Hotel Römantiek', de nieuwe realityshow op VIER waarbij een groep vrijgezellen van oudere leeftijd naar het Zwitserse hotel Kurkhaus trekt voor een hopelijk onvergetelijke week. Hopelijk doet de pure berglucht hen zo'n deugd dat ze ook de romantiek een kans geven. Seksuologe en relatiebemiddelaar Rika Ponnet, die haar eigen bedrijf Duet Relatiebemiddeling runt, is er helemaal voor gewonnen. ‘Zolang het geen uitlach-tv wordt, kan het meer openheid rond liefde na de vijftig alleen maar ten goede komen', zegt ze.
Ervaar je in je praktijk andere verlangens tussen jongere mensen en vijftigplussers wat relaties betreft?
Rika Ponnet: Niet fundamenteel. Vijftigplussers hebben evenzeer behoefte aan gezelschap, aan een soulmate, een zielsverwant zeg maar, iemand die ze kunnen liefhebben en met wie ze een - nieuw - leven kunnen opbouwen. Er zijn spelen uiteraard wel andere omstandigheden. Mensen ouder dan veertig zijn veelal de fase van de kinderwens al voorbij en al zijn er heel wat die all the way willen gaan, zijn er ook die het liever bij een LAT-relatie willen houden. Puur gevoelsmatig verlangt men wel naar een gezinsleven maar er zijn praktische omstandigheden waardoor het realiseren ervan niet altijd evident is. Men beschikt soms elk al over een eigen huis, dat men niet zomaar bereid is op te geven. Of men wil niet verhuizen, omdat men in de buurt woont van kinderen, eventueel kleinkinderen, bij wiens leven men nog wil betrokken worden. Bovendien heeft men niet meer dezelfde souplesse om zich zomaar aan te passen aan de leefwereld van een ander of om iemand toe te staan in de eigen leefwereld. Men valt sneller over de kleine kantjes van de ander of over de eigen vertrouwde geplogendheden. Vijftigers zitten op de grens om dat soort rigiditeit nog te overstijgen, voor zestigers en ouder ligt dat al een stuk moeilijker. Vijftigers werken veelal nog en dat is een cruciaal gegeven. Nog actieve mensen zijn soepeler, vitaler, zijn het ook beroepshalve gewend om zich aan te passen aan nieuwe omstandigheden en andere verwachtingen. Zestigers of mensen die beroepshalve aan het uitbollen zijn, hebben het daarmee een stuk moeilijker.
Zijn mannelijke vijftigers niet eerder geneigd een jongere partner te zoeken? En geldt dat ook niet in toenemende mate voor vrouwen?
Volgens de statistieken is dat niet standaard, anderzijds wijzen diezelfde cijfers wel uit dat bij nieuwe koppels tussen de veertig en de zestig de mannelijke partner meestal rond de zeven jaar ouder is. Dat mannen de voorkeur zouden geven aan veel jongere partners, pakweg vrouwen die vijftien jaar jonger zijn, is een sprookje. Dat is ook begrijpelijk, want als je zo'n zoveel jongere partner hebt, kan een gegeven als een kinderwens, die voor vijftigers niet meer evident is, wel nog meespelen. Vrouwen die bij ons aankloppen geven doorgaans echter wel aan dat ze zoeken naar een partner van ofwel dezelfde leeftijd, of enkele jaren maar niet aanzienlijk ouder. Een vrouwelijke veertiger kan zich wel nog verzoenen met een vijftiger, maar verder zal dat doorgaans toch niet gaan. Eens de zestig voorbij wordt het leeftijdsverschil dan toch weer té voelbaar en kan dat tot een spanningsveld leiden. Vrouwen die een aanzienlijk jongere partner zoeken, vormen in de statistieken een kleine minderheid. Uiteraard heeft dat tendele te maken met een sociaal dictaat. Een man die uitpakt met een vijftien jaar jongere vriendin wordt gefeliciteerd, wellicht ook benijd door leeftijdgenoten, terwijl een vrouw in dezelfde positie nog altijd een beetje meewarig wordt bekeken. Ook een andere gevoelsverhouding speelt mee. Vrouwen willen met hun partner op dezelfde voet staan en goed kunnen communiceren. Ze verwachten dezelfde maturiteit. Als het leeftijdsverschil te groot is, kan dat een probleem zijn. Bij mannen streelt het leeftijdsverschil eerder het ego en het mannelijk ego is, ook dat is een gevolg van opvoeding, doorgaans nog altijd groter dan het vrouwelijke. Vrouwen voelen zich dikwijls niet goed bij een veel jongere partner omdat ze het gevoel krijgen de concurrentie aan te moeten gaan met jongere vrouwen. Mannen puren uit dat competitiegevoel veeleer energie. Net zoals mannelijke vijftigers ook op andere vlakken geneigd zijn de competitie aan te gaan met net iets jongere seksegenoten. Uit therapie-ervaring blijkt dat oudere mannen, eens ze bijvoorbeeld op beroeps- of gezondheidsvlak problemen krijgen en vrezen hun jongere vrouw aan een andere man te verliezen, het daar erg moeilijk mee krijgen. Dan kan de energie die ze eerder uit de competitiedrift puurden, omslaan in extreme jaloersheid en claimend gedrag. Nu, de ene relatie is de andere niet, hé, er zijn mensen bij wie het leeftijdsverschil echt geen rol speelt.
Sommigen vinden vijftigers die verliefd worden en dat laten blijken, een beetje pathetisch.
Reken mij daar niet bij, want ik vind de liefde mooi op elke leeftijd. Vroeger waren er weinig alternatieven. Men trouwde in zijn jeugd en zat de rit uit. Misschien werd men ooit wel eens verliefd op een ander, maar dan werd dat onderdrukt en geheim gehouden. Nu is daaraan minder behoefte. Is men bereid ook op rijpere leeftijd nog aan een nieuw leven te beginnen. De gevoelens die met verliefdheid en een nieuwe relatie gepaard gaan, kunnen op elke leeftijd even intens beleefd worden. Daarom is het goed dat het taboe rond fysieke aantrekkingskracht tussen mensen op rijpere leeftijd, rond lust op die leeftijd, stilaan wordt doorbroken. Net zoals men begint te accepteren dat de mens een seksueel wezen is en die seksuele gevoelens het hele leven lang spelen. Seksualiteit kaderde vroeger exclusief binnen het huwelijk en de voortplanting, maar daar zijn we toch onderhand uitgegroeid, neen? Een ander graag kunnen zien is een universeel menselijk gegeven en we verliezen dat vermogen nooit. Er kunnen wel zaken zijn die dat afremmen. Zoals een verlieservaring. Mensen die een geliefde zijn verloren, een partner, een kind, kunnen geneigd zijn om zich af te sluiten voor een nieuwe bintenis, al was het maar uit angst om opnieuw ooit zo'n verliespijn te moeten ervaren. De aversie voor liefde, laat staan seks op rijpere leeftijd, heeft ook veel te maken met de beeldvorming daarrond in onze media. Toont men beelden van mensen die kussen of de liefde bedrijven, dan zijn het die van jonge mensen met perfecte lichamen. Dat is niet realistisch. Vandaar dat zo'n televisieprogramma rond relatievorming tussen rijpere mensen, mij wel een goed idee lijkt. Het kan ons denken daarrond alleen maar verruimen.
Alleenstaanden op rijpere leeftijd hebben doorgaans al een partner gehad. Zal men niet geneigd zijn de vergelijking te maken met nieuwe kandidaten?
Soms wel, want elke relatie bereid je in zekere zin voor op de volgende. Zelfs als men er echt wil voor gaan en men oprecht behoefte heeft aan een nieuwe liefdesrelatie, kan men geneigd zijn dat onbewust af te blokken. Omdat men eigenlijk nog in een rouwproces zit, omdat men wel het verlangen voelt maar niet het vermogen heeft en de energie kan opbrengen om een nieuwe relatie op te bouwen. Eigenlijk zoekt men dan iemand die de leegte moet invullen die de vorige partner heeft achtergelaten. Maar zo werkt het niet. Je kunt niet verwachten dat een ander zich relationeel helemaal geeft zonder daar zelf in mee te gaan. Een relatie, een gedeeld leven vereist levensenergie en -kracht van beide kanten, de bereidheid van beide kanten om zich aan die relatie over te geven, en zeker op rijpere leeftijd kan dat een hele uitdaging zijn. Bovendien speelt soms ook de reactie van de sociale omgeving. De eigen familie, eventuele kinderen die al oud genoeg zijn om een mening te hebben. In deze heelt de tijd heus niet alle wonden en als het verlies als te zwaar wordt ervaren, kan dat toekomstige relaties serieus hypotheceren.
Daten gebeurt nu ook via het internet, maar veel vrouwen klagen dat mannen daarop vaak enkel uit zijn op seks. Terecht?
Je moet een onderscheid maken tussen de relatiemarkt, waarop onder meer ikzelf en andere ernstige collega's actief zijn, en de datingmarkt op het internet, die dikwijls vooral een seksuele markt is. Meer mannen zoeken op dat laatste medium vooral sekspartners, geen menselijke verbondenheid of iemand met wie ze een liefdevolle relatie kunnen uitbouwen. Dat vrouwen op dergelijke netwerken geconfronteerd worden met vooral dat soort mannen, lijkt me evident. Maar dat maakt niet echt deel uit van de echte relatiemarkt en dekt dus niet de lading. Relevant gegeven is echter wel dat het aanbod van vrouwen op de relatiemarkt dat van mannen tot in het drievoud overschrijdt, zeker in de leeftijdsgroep van veertigers en vijftigers. Is dat omdat vrouwen moeilijker aan een partner geraken? Niet echt, denk ik. Het heeft er vooral mee te maken dat hoog opgeleide vrouwen niet geneigd zijn om een relatie aan te gaan met mannen die lager zijn opgeleid en de hoog opgeleide mannen geen probleem hebben met vrouwen die een lagere opleiding hebben, al helemaal niet als ze wat jonger zijn. Er is nog steeds een grote groep hoogopgeleide vrouwen die niet bereid is daar aan toe te geven en dat is dom, want je kunt ook met iemand die niet op eenzelfde opleidingsniveau staat, liefde, humor, intimiteit delen. Een hoge opleiding is bovendien geen garantie voor intelligentie, als het je daar is om te doen. Maar ga naar datingsites en kijkt naar de eisen die vrouwen inzake opleiding dikwijls stellen en dan weet je: dit lukt nooit of heel moeilijk. Hoogopgeleide vrouwen zouden wat dat betreft hun visie wat moeten bijstellen en verbreden.
Het verwondert me een beetje dat je zo enthousiast bent over een realityshow rond relatievorming bij vijftigplussers.
(lacht) O ja? Ach, tegenwoordig nodigt men filmploegen uit in bevallingskamers en trouwt men iemand die men amper kent voor het oog van de camera. Samen op reis gaan in de hoop opnieuw de liefde te ervaren, lijkt me dan ook heel acceptabel. Zolang dat gebeurt met respect, kan het warme televisie opleveren. Andere relatie- of datingprogramma's kiezen onveranderlijk voor jonge deelnemers, dat uitgerekend een commerciële zender de stap heeft gezet naar een ouder en rijper deelnemersveld, daar kan ik alleen maar honderd procent achterstaan. Hopelijk zullen daardoor ook andere media inzien dat het leven niet stopt op veertig of vijftig of zestig, en dat mensen ook op latere leeftijd nog behoefte hebben aan liefde, verbondenheid en intimiteit. Ik ben helemààl voor!