05 april 2020 Column
Online tot een dieper contact komen, het kan. En misschien kunnen volgende tips, dingen die ik zelf ervaren heb, je daarbij helpen.
Ben je er in geslaagd om technisch te connecteren? Fijn, dan kan je over gaan naar het echte werk. Zo is dat ook bij een contact in levende lijve. Je zit eindelijk allebei aan dat tafeltje in het afgesproken café. En nu. Wanneer mensen elkaar voor het eerst zien, ervaren, taxeren, gebruiken ze daarvoor de totaliteit van hun zintuigen. De andere is een totaalervaring, waarbij zien, ruiken, horen, voelen centraal staat. Soms omschrijven we het als chemie, de saus die pakt, het deeg dat bindt. Ik noem het ook al eens een energetische match, alles wat die andere uitstraalt en overbrengt via haar of zijn lichaamstaal, geeft je een gevoel. Dat gevoel bepaalt of je je veilig voelt bij die andere, of je de andere kan toelaten, bereid bent te verkennen of verkend te worden. Online beschik je over minder zintuigen om die ervaring waar te maken. Je ziet, maar niet alles en niet altijd even scherp. Je hoort, maar soms vertraagd of vervormd. Je ruikt niet. Dat maakt dat het gevoel dat je ontwikkelt op een net wat andere manier tot stand komt.
Ik ervaar onlinegesprekken als vermoeiender. Dat kan te maken hebben met mijn ongemak, mijn onervarenheid, waardoor het vanzelfsprekende van een gesprek er in mindere mate is. Toch gaat het verder. Omdat ik online niet van hetzelfde zintuigelijk arsenaal gebruik kan maken en ik automatisch streef naar een gelijkaardige contactkwaliteit, gedraag ik me, onbewust, compenserend. Vergelijk het met iemand die blind is en daardoor een beter ontwikkeld gehoor of een sterke ruik- en tastzin heeft. Ik kijk online met meer aandacht voor alles wat ik kan zien, ik luister met meer inspanning, vraag ook vaker om verduidelijking. Naast of over elkaar heen praten lukt er slecht, waardoor ik zelf vaker herhaal, om herhaling vraag of we allebei temporiseren. Op die manier bereiken we toch een kwaliteit van contact die vergelijkbaar is met een echt fysiek contact. Het maakt me ook nog bewuster van het belang van ‘goed en aandachtig luisteren’, van de wijze waarop ik dingen zeg, van de kleine details in de lichaamstaal van de andere.
Ik leerde ondertussen ook een aantal dingen. Dat ik vaak te dicht bij mijn scherm ga zitten, waardoor het contact wat te intens aanvoelt en ik weg kijk, wat dan aan de andere kant weer het gevoel geeft dat ik er niet bij ben. Oogcontact houden is heel belangrijk, elkaar aankijken is heel belangrijk. Dat hou je het makkelijkst vol als je makkelijk zit, met wat afstand tot je scherm. Ik leerde nog explicieter te zijn. Ik weet uit mijn lange gesprekservaring dat zeggen wat je ziet bij de ander, heel verbindend werkt in een gesprek. We doen dat sowieso te weinig, in het hier en nu onze ervaringen, onze indrukken delen en aftoetsen. Al te vaak interpreteren we wat we zien, maar zegt die interpretatie vooral alles over onszelf, over onze angsten. Misschien kijkt de andere weg, denk je dat er geen interesse is, maar is dat voor de andere een manier van zich te concentreren op het gesprek, leeft er bij de andere een ongemak of gêne. Zelf doe ik dat ook, het is een vorm van opperste concentratie, en als ik het een ander zie doen, zeg ik dat, doe jij dat ook om je te kunnen concentreren? Dat komt niet aanvallend over, maar geeft wel de mogelijkheid om het in het hier en nu vanuit lichaamstaal over jullie beider gevoel bij het contact te hebben. Merk ook op wat je verder ziet via je beeldscherm. Een schilderij, een leuke kleur op de muur of gewoon niets, het zijn allemaal gespreksopeners. Door de dingen meer te benoemen, ondersteun je je zintuigen die je wel kan inzetten bij een onlinecontact, compenseer je voor de zintuigen waarvan je geen gebruik kan maken en kom je alsnog tot een ‘goed’ contact.
Ik vind het altijd een eyeopener, mensen zien die je voorheen alleen maar hoorde. Een klant of leverancier die je al vaak aan de lijn had en waarmee het contact fijn en persoonlijk is. Maar ook: een radiostem die plots op TV een gezicht krijgt. Vaak stel je je mensen helemaal anders voor, maar voelen ze toch heel vertrouwd aan. Intensief luisteren, intonaties vatten, stemkleur, emotie in een stem of gesprek waarbij je alleen maar kan afgaan op je gehoor, het zorgt voor een soort van absolute intimiteit. Ik heb dat gevoel ook altijd in mijn wagen, als ik alleen aan het rijden ben en er bijvoorbeeld ’s avonds laat een warme stem presenteert. Het is een gevoel dat je nooit op dezelfde intense wijze hebt als je iemand ziet of in levende lijve met iemand praat. Omdat al je andere zintuigelijke ervaringen je totaalervaring mee bepalen. Ik ontdekte de afgelopen weken meer dan ooit hoe intens een simpel telefonisch contact kan zijn, als je er de tijd voor neemt. Leg je smartphone voor je, zet hem op speaker, luister en spreek en neem er ruim je tijd voor, het kan een onwaarschijnlijk intense ervaring worden.
Hoe je iemand ontmoet, via welk kanaal, het doet er in wezen niet zoveel toe. Uiteraard moet je elkaar uiteindelijk in het echt gaan zien, maar eerst kennis maken via andere wegen, is een perfecte prelude met een erg waardevol karakter. Alles hangt af van de mate dat jij bereid bent je over te geven, je open op te stellen in het contact. Aandacht en focus gaan vooraf aan die overgave. Die kunnen er maar zijn in een verder prikkelarme omgeving. Installeer je met andere woorden op een veilige plek, waar je gewoon jezelf kan zijn, er niet al te veel achtergrondgeluid is, je niet afgeleid wordt. Niet alleen is de andere die aandacht altijd waard, je gunt je hierdoor zelf de ervaring van echt verbonden te zijn. En dat is uiteindelijk toch waarom draait.