04 juni 2020 Dagblad
Heeft u al van de Onbekende Artiest gehoord? Nee? Prijs u gelukkig. Zijn nummers zijn heftig. En luid. Ik kan het weten, want ik heb wat van zijn muziek zelf opgenomen. In mijn slaapkamer. Dat ging zo: als je een geluidsfragment opneemt met je gsm, dan krijgt de uitvoerder automatisch de naam “Onbekende Artiest”. Toepasselijk, want snurken blijft een gevoelig onderwerp – zeg maar taboe. Hier ga ik, in zeven stappen en drie hoofdstukken, uitleggen hoe ik De Onbekende Artiest Die Me Elke Nacht Wakker Snurkt deed verstommen.
Het Nieuwsblad - Tekst: De vrouw van de onbekende artiest
Met een hardnekkige snurker naast zich in bed zouden zelfs de handen van een slapende Mahatma Gandhi wel eens kunnen gaan jeuken. “Het geluid in de slaapkamer mag, voor een goed comfort, niet boven de 35 decibel gaan”, zegt audioloog Bart Vinck, die door architecten gevraagd wordt voor lezingen over de geluidsisolatienormen in gebouwen, en als professor audiologie verbonden is aan het expertisecentrum On-gehoord. “Een snurker komt makkelijk aan 60 tot 90 decibel, een geluidsniveau dat door de partner als iets bedreigends wordt ervaren. Gevolg: de hartslag gaat omhoog, de bloeddruk stijgt, de adrenaline wordt opgepompt en de hersenactiviteit neemt toe.” Ter vergelijking: 85 decibel staat gelijk aan een drilboor naast je in bed. En waarmee kun je dat beter beantwoorden dan met een voorhamer? Geef er een lap op en ja hoor, het werkt! Voor een minuutje of vijf. Maar dan begint de nachtmerrie opnieuw, en opnieuw. Bart Vinck: “Door je hogere stressniveau word je sneller wakker en als je eenmaal wakker bent, raak je ook moeilijker weer in slaap. Terwijl tijdens je slaap net je immuunsysteem wordt hersteld en je weerbaarheid wordt opgebouwd.”
Een uitputtingsslag, dus. Voor beide partijen. Te weinig slaap en een verzwakte immuniteit, dat is nu wel het laatste waar we op zitten te wachten in coronatijden.
Hoe is dat nu mogelijk dat hij zichzelf niet wakker snurkt? Briljant, dacht ik, we gaan het kwaad met het kwaad bestrijden. Ik neem het snurkgeluid op – hallo, Onbekende Artiest! – en speel het af in het oor van de boosdoener. Helaas. Veel meer effect dan een beetje ontstemd gekreun was er niet. De artiest draaide zich uiteindelijk wel om en zweeg net lang genoeg voor mij om weer in slaap te sukkelen.
“Ons brein schakelt de geluiden die van binnenin komen uit”, zegt audioloog Bart Vinck. “Stel je voor dat ik alle geluiden zou horen die vanbinnen gemaakt worden als ik praat. Mijn tong die klakt, mijn tanden die op elkaar klapperen, mijn bloedstroom die in versnelling gaat door de spieren die ik gebruik: al die geluiden worden onderdrukt en door mijn brein geklasseerd als onbelangrijke, niet-bedreigende signalen. Ook al gaat het naar 100 decibel, met gesnurk gebeurt hetzelfde. Maar bij degene die ernaast ligt, komt het natuurlijk anders binnen.”
Plezier hebben we aan dit experiment wel gehad. Alleen al die keer dat ik met de kinderen in de auto zat en er via de shuffle-knop in mijn playlist plots een nummer van de Onbekende Artiest door de boxen klonk. Maar dat het niet echt zou helpen, stond dus eigenlijk al in de sterren geschreven.
Met een snurk-app als SnoreLab kun je de harde snurkfeiten uitstekend registreren. Je activeert de opnamestand als je gaat slapen en legt hem – in mijn geval stiekem – in de buurt van de snurker. Na nacht één stel ik vast dat ik met 1 uur 7 minuten licht gesnurk, 31 minuten luid gesnurk en 12 minuten “episch” gesnurk te maken gehad heb. Episch! Geweldig! Die erkenning van mijn lijden! Kennis is macht. Aan de andere kant van het bed wordt echter niet over één nacht ijs gegaan en de app belandt ook op de gsm van de Onbekende Artiest. Je kunt er parameters bijhouden zoals je gewicht, alcoholgebruik, de verstoppings-toestand van je neus, je vermoeidheid, eetgedrag, je sportieve activiteiten ... en zo via statistieken inzicht proberen krijgen in je snurkprobleem, maar dat laat mijn artiest liever over aan de wetenschappers. Na nog een paar nachten weten we wat we eigenlijk al lang wisten. Dat er gesnurkt wordt. Luid. En episch.“We hebben hier in onze slaapkliniek de feedback die verschillende van zulke apps geven op basis van de metingen vergeleken met onze eigen slaapanalyses”, zegt slaapexpert Johan Verbraecken (UZA). “De resultaten van de apps bleken erg onbetrouwbaar.” Conclusie: voor het registreren van je snurkactiviteiten komt zo’n app nog van pas, maar wil je een stap verder, dan moet je naar het echte slaaplab.
Het is niet uw schuld
“Jaja, ik heb de ganse nacht met opzet heel hard liggen snurken. Ik doe dat namelijk expres.” Episch gesnurk mag dan wel grappig klinken, als je het zelf nacht na nacht produceert en dat ook in geluidscurves, opnames en statistieken weerspiegeld ziet, wordt het net iets minder grappig. “Confronterend”, zo noemt de Onbekende Artiest het bewijsmateriaal. En hij is niet alleen. Naar schatting zes op de tien mensen snurkt, het merendeel mannen. In Vlaanderen lijden 800.000 mensen aan slaapapneu: bij vermoeden van die aandoening is verder onderzoek zeker aangewezen. “Voor de snurker zelf is het snurken een indicatie dat er iets mis is met zijn neus-keelsysteem”, zegt audioloog Bart Vinck. “Daarnaast is er dus de collateral damage bij de partner. Onderzoek heeft uitgewezen dat een snurkende partner je in een mensenleven gemiddeld twee jaar slaap kost. Ik heb daar ooit een slimme uitspraak over gelezen: liefde is misschien blind, maar niet doof.”
In relatietherapie komt snurken wel degelijk aan bod. Relatiedeskundige Rika Ponnet: “Het is een onderdeel van de slaaprituelen en die zijn erg belangrijk. Als een van beiden snurkt en de andere daar vaak wakker van wordt, dan kun je daar een discussiepunt van maken. Maar het probleem wordt zo groot als je het zelf maakt. Met snurken gaat het eigenlijk een beetje hetzelfde als met seksuele disfuncties. Ik geef erectiestoornissen als voorbeeld. Er zijn twee manieren om dat te bekijken. Als een onomkeerbaar verlies, omdat je niet meer kunt vrijen zoals vroeger. Maar je kunt er ook op een milde, creatieve manier mee omgaan. Je kunt met de uroloog de oorzaken onderzoeken en de mogelijke oplossingen bekijken, de nieuwe situatie integreren in je seksleven en dat toch nog bevredigend houden. Ondanks het verlies. Hoe je ermee omgaat, heeft te maken met de kwaliteit van je emotionele verbinding. Het is niet een probleem van een van beiden, het is niet zoiets van: dit is jóúw schuld, los jij het nu maar op. Als koppel moet je het snurkprobleem aanpakken als een gezamenlijk probleem. Iets wat je samen gaat oplossen.”
Welaan dan. Maar hoe gaan we dat doen? Wat te denken van reculer pour mieux sauter?
Apart slapen. Hoe heerlijk is dat als je uitgerust wakker wordt! Bijna had ik een echt bed besteld voor in onze logeerkamer. Maar er is weerstand. En daar bestaat een verklaring voor ook.
“Samen slapen heeft een grote betekenis”, zegt relatiedeskundige Rika Ponnet. “Onderzoek heeft uitgewezen dat de slaaptevredenheid van koppels in het algemeen groter is als ze samen slapen, zelfs al is de slaapkwaliteit, technisch gezien, zwakker. Dat is logisch. Het is evolutionair bepaald en het blijft een neurologisch gegeven. Mensen zijn op hun kwetsbaarst als ze slapen. Samen slapen geeft een gevoel van veiligheid, de aanwezigheid van de andere haalt het stressniveau naar beneden. Ook al moeten we geen schrik meer hebben dat wilde dieren ons in onze slaapkamer komen oppeuzelen, samen slapen geeft een gevoel van geborgenheid. Maar pas op, dat is ook nog altijd zo als die andere in de kamer ernaast ligt.”
“Belangrijk is hoe je samen als koppel creatief met je slaaprituelen omgaat. Je kunt bijvoorbeeld wel samen naar bed gaan, maar even later kan een van de twee zich in een andere kamer gaan leggen. Of je kunt afwisselen. Bijvoorbeeld tijdens de werkweek als je vroeg op moet, slaap je apart, omdat je die uren slaap dan echt wel nodig hebt. Maar in het weekend, als het niet zo nauw steekt wanneer je opstaat, slaap je samen.”
“Alleen slapen kan ook heel aangenaam zijn. In een relatie heb je er nood aan om dingen alleen te mogen doen. Om alleen een boek te lezen zolang je het zelf wilt en het licht uit te doen wanneer jij dat wilt. Het is een vorm van zelftroost. Het gaat om de combinatie van verbinding en autonomie.”
Grommelen, duwen, trekken, naar een andere kamer vluchten, verwijten, klagen, meten, weten, en ook wel heel hard lachen: na verloop van tijd is het snurkprobleem geen olifant meer in de kamer, maar een oude, zij het niet zo populaire bekende. En dan zie ik plots de bestrijdingsmiddelen opduiken. De tennisbal in het T-shirt die je zogezegd van het rugslapen zal weerhouden. Het volgepropte rugzakje dat je in bed aan moet, met hetzelfde doel. Eerlijk: ik word er een beetje triestig van. Die spullen horen niet thuis in de slaapkamer, laat staan in bed. En ze halen bovendien ook helemaal niks uit. Nochtans … “Wij kunnen eigenlijk alle mensen helpen”, zegt slaapexpert Johan Verbraecken (UZA). “Maar ze moeten het wel willen. Als je niet aan slaapapneu lijdt, dan zijn er eenvoudige oplossingen die echt werken. Afvallen, alcohol vermijden en meer bewegen. Als je dat doet, zal het snurken zeker verminderen. Maar mensen zijn gewoontedieren en gedrag is niet zo makkelijk te veranderen. Want de excuses zijn even eenvoudig als de oplossingen. Na het werken zijn we veel te moe en hebben we geen energie meer om te sporten, of die knie, die hapert! En dat pintje willen we ook echt niet graag laten.” Inderdaad. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen. Sporten doe ik zelf wel, maar dat laatste kan ik alleen maar beamen. En ik mag de kwaliteit van onze emotionele verbinding ook niet veronachtzamen, zo heeft de relatie-experte toch gezegd?
“Een mens wordt niet geboren met gehoorbeschermers, hè?” Audioloog Bart Vinck slaat de nagel op de kop. Het is een horde die genomen moet worden, die oordoppen, maar op een bepaald moment was ik er helemaal klaar voor. Het wervende praatje: “U schermt uw oren af van het gesnurk van uw partner!” Ik moest er een week of drie vol ongeduld op wachten zodra de beslissing genomen was en ik ze op maat gemaakt bij Lapperre besteld had. De eerste week was het elke ochtend pijnlijk ontwaken, met dat zonevreemde siliconen ding in je oor waar je op gelegen hebt. Maar die stilte ... Zo zalig. De mirakeloplossing? Bart Vinck nuanceert. “Dankzij een oordop die het snurkgeluid met 25 tot 30 decibel dempt, kun je als partner het geluid in je slaapkamer richting comfortgrens van 35 decibel krijgen. En dat is natuurlijk een goede zaak. Alleen moet je zien te vermijden dat je altijd met oordoppen slaapt omdat je brein veel gevoeliger zal worden voor geluid. Het langdurig en overmatig afsluiten van de gehoorgang induceert hyperacusis: een overgevoeligheid aan geluid.”Met de antisnurkclaims van oordoppen hoeven we niet al te hoog op te lopen. “Er bestaan twee soorten van gehoorbeschermers. Je hebt de actieve, die uitgerust zijn met een batterij en die de omgekeerde werking hebben van een hoorapparaat. In plaats van decibels te versterken, gaan ze op bepaalde frequenties de decibels net dempen. Ze kosten 1.500 euro voor een set en worden bijvoorbeeld gebruikt in militaire context.”“De tweede soort zijn de passieve gehoorbeschermers die, op basis van een filter waardoor het geluid geperst wordt, het geluid blokkeren. Dan komt de fysica om de hoek kijken. Zacht materiaal dempt vooral de lage tonen, hard materiaal dempt de hoge tonen. Dat de meeste mensen liever een dopje van zacht materiaal in hun oor stoppen, is voor het dempen van snurkgeluiden mooi meegenomen, maar: de oorbeschermer moet de gehoorgang wel perfect afsluiten. De op maat gemaakte siliconen dopjes doen dat het best.”Daar heb ik dan toch alvast de juiste keuze gemaakt. “Maar”, besluit Bart Vinck, “in de eerste plaats moet er iets gedaan worden aan de bron van het geluid. En daarmee bedoel ik niet dat je je partner moet doodmaken.” Hij lacht. En ik zit weer vooraan, bij puntje 1 … Het zal een kwestie van combineren en compromissen worden.