Vraag het aan Rika: “Ik heb geen hechte band met mijn vader, hoe kunnen we het toch over delicate kwesties hebben?”

De vraag van Lies: “Hoe praat ik met mijn vader over zijn begrafenis zonder hem te kwetsen?”

Lies (37) is samen met Tom en mama van 2 dochters. “Mijn ouders zijn gescheiden toen ik 7 was. Papa is een kunstenaar en nogal van het fladderende type. Ik heb een heel sterke band met mijn moeder en mijn zus, aan wie ik alles kwijt kan. Maar omdat papa maar af en toe aanwezig was, is onze band oppervlakkiger.”

“Nu ik volwassen ben, komt hij regelmatig op bezoek op zondag. We kunnen het goed vinden met elkaar, maar erg diepgaand zijn onze gesprekken niet. Vooral langs zijn kant wordt er nooit veel informatie gedeeld.”

“Ondertussen komt zijn oude dag in beeld. Hij is 67, een verstokte roker en drinkt graag een glas. Stel dat hij bijvoorbeeld een hartaanval krijgt en zorgbehoevend wordt, wat doen we dan? Of sterker: wat als hij komt te overlijden? Wie moet ik uitnodigen op zijn begrafenis? Want ik ken zijn vrienden niet. En hoe staat hij er financieel voor?”

“Bij een vriendin was het een absolute lijdensweg om dat allemaal uit te pluizen toen haar vader stierf. Hoe kaart ik zulke zaken aan zonder hem te kwetsen?”

Het antwoord van Rika: “Praat eerst met je zus, daarna met je vader”

“Elk kind wil een band met zijn ouders, dat is een primaire levensband”, zegt Rika Ponnet. “Bij Lies is dat duidelijk niet zo simpel geweest. Ze is blij met het feit dat er nu wel een band is en dat hij langskomt. Maar hun relatie is oppervlakkig, en ik hoor een groot gemis.”

“Ik denk ook dat er onder de vraag van Lies nog een andere belangrijke vraag zit. Namelijk: wil en kan ze voor haar vader zorgen op het moment dat hij hulpbehoevend wordt? Zeker gezien hij er zelf nooit was.”

“Meestal is het contact dat je op volwassen leeftijd hebt met je ouders een spiegel voor de wijze waarop jij je gevoeld hebt toen je kind was. Voor Lies is dus de grote vraag of ze het gaat kunnen opbrengen om voor haar vader te zorgen als het zover is.”

“Dit gaat over een loyaliteitsconflict”

“We hebben allemaal op volwassen leeftijd het gevoel dat we de plicht hebben om er voor onze ouders te zijn”, zegt Rika. “Als je ouders je een liefdevolle thuis hebben gegeven, wil je ook graag iets voor hen doen. Dat is een hele mooie wederkerigheid: op jouw beurt zorg dragen voor hen.”

“Als je ouders er destijds zelf niet waren, is dit moeilijker. Dan komt er ook een aspect van onrechtvaardigheid bij kijken: kan je dit wel doen als je het zelf niet gekregen hebt? Het gaat hier om een loyaliteitsconflict. Dat klinkt misschien heel egoïstisch, maar dat is helemaal niet zo.”

“Ik word ook een beetje verdrietig van dit verhaal”, zegt Rika. “Lies worstelt heel hard met iets, terwijl hij er nooit zoveel mee bezig geweest is.” 

“Ze wil duidelijk nog altijd het geliefde kind worden. Ze wil de erkenning krijgen die ze nooit gekregen heeft, en bevestigd worden dat ze wel de moeite waard is. Dat is een deel van dit loyaliteitsconflict.”

Wat moet Lies doen?

“Lies bespreekt dit in eerste instantie best met haar zus”, raadt Rika aan. “Als het ooit zover komt, nemen ze best samen een standpunt in.”

“Lies moet ook eens nadenken wat ze voor haar vader wil doen op het moment dat hij hulpbehoevend wordt. Wat kan ze dan voor hem opbrengen? Dat gaat niet per se over mantelzorger worden, maar bijvoorbeeld wel over uitkijken naar de best mogelijke zorgen.” 

“Als ze daarna voor zichzelf een vorm van duidelijkheid heeft, moet ze het gesprek ook met haar vader durven aangaan. Ze kan gerust aangeven dat ze blij is met het contact dat er nu is, maar ook vertellen dat ze met dingen worstelt omwille van het verleden.”

“Zo’n gesprek met haar vader is waarschijnlijk nooit gebeurd. Ze moet durven benoemen wat ze toen gemist heeft, en ook vragen hoe hij de toekomst ziet als hij ouder wordt. Op een rustige niet aanvallende manier.” 

“Een gesprek kan een absolute kans zijn”

Rika ziet zo’n gesprek als een absolute kans voor Lies om dichter bij haar vader te komen. Hopelijk grijpt hij die kans ook. “De vader was in het verleden duidelijk niet in staat om de vader te zijn die elk kind verdient. Dat komt waarschijnlijk ook door zijn achtergrond. Ook hij zal zijn geschiedenis hebben.” 

Wat als hij de deuren dichttrekt en wegvlucht? “Dan is dat wat het is”, zegt Rika. “En dan weet je het ook.”

“Het belangrijkste is dat Lies niet blijft vastzitten in het idee dat ze een vorm van waardering moet krijgen die ze als kind niet kreeg. Als ze voor haar vader zou zorgen omwille van die gedachte, kan het heel pijnlijk worden. ” 

Luister naar deze aflevering van 'Vraag het aan Rika' via Radio 1 Select.
Zin in meer? Ga dan naar het overzicht met alle afleveringen van 'Vraag het aan Rika'.