Wat als je een relatie hebt met iemand die hoge en onrealistische verwachtingen heeft?

Rika Ponnet, relatiebemiddelaar en seksuologe bij Duet Relatiebemiddeling, legt uit hoe dit komt: ‘Binnen de context van relaties heeft het nastreven van de zogenaamde perfectie te maken met het feit dat we ons – mede door de maakbaarheid van sociale media – voortdurend in competitie met anderen voelen. Dit verklaart waarom we in een intieme relatie de lat heel hoog leggen, met als gevolg dat we het gevoel kunnen hebben dat we niet voldoen. We spreken van ongezonde en onrealistische verwachtingen als deze je leven (bijna) volledig beheersen en er sprake is van een (totale) afwezigheid van zelfacceptatie en zelfliefde, waardoor je – in eerste instantie – vooral jezelf afwijst en denkt: ik ben een work in progress en moet mezelf verbeteren. Ik moet aan mezelf sleutelen. Dit zijn absurde gedachtes, die voor een bijna permanent onbehagen tegenover onszelf zorgen. Bovendien is het belangrijk om te beseffen dat hoe we met onszelf omgaan ook de manier zal zijn hoe we anderen behandelen. Als er geen enkele vorm van zelfacceptatie is, draag en straal je dat ook uit.’

Waarom hebben sommige mensen zulke verwachtingen ten opzichte van hun partner?

‘Meestal is dit een mechanisme, dat hand in hand gaat met bindingsangst. Wie schrik of moeite heeft om tot een echte verbinding over te gaan, projecteert angst op anderen door hen op afstand te houden. Dat doen ze onder andere door heel kritisch te zijn. Doordat de ene partner door de andere wordt afgewezen en bekritiseert, heeft die de neiging om harder zijn of haar best te doen en zal deze meer in deze verbinding investeren, wat diegene met hoge verwachtingen dan niet (meer) hoeft te doen. Het is een ontkoppelingsstrategie die er in feite voor zorgt dat men – in geval van een breuk – kan zeggen: het ligt niet aan mij. Het is een vorm van blokkeren. Als je bijvoorbeeld enkele maanden een relatie hebt, groei je normaal dichter naar elkaar toe en ontstaat er een duurzame band. Diegene met bindingangst heeft geen angst voor de verbinding vandaag, wel voor wat die verbinding mogelijk in de toekomst met zich meebrengt. Hoe kan je die connectie kapotmaken? Door de andere af te wijzen en te bekritiseren. Soms gaat dit heel ver, zelfs op een manier die narcistische trekken vertoont: het echt kleineren van, enkel en alleen om zichzelf beter te voelen en het probleem volledig bij de andere partner te leggen. Denk aan iemand die tegen zijn vriendin zegt: ‘Jij bent echt mooi’, om vervolgens in haar buik te prikken, gevolgd door de opmerking: ‘Maar toch spijtig van je buik’. Zoiets wijst op een totaal gebrek aan respect en heeft ook niets meer met liefde te maken. Wie ooit iets gelijkaardigs meemaakt, moet zich ervan bewust zijn dat dit een absolute rode lamp is. Dat krijg je niet meer hersteld en als dit één keer gebeurt, is de kans heel groot dat dit gedrag wordt herhaald. Dat zijn mensen die bijvoorbeeld verwachten dat hun partner altijd sexy gekleed is of na een zwangerschap meteen weer slank is. Kortom: die hun partner voortdurend in de positie plaatsen van behagen en pleasen.’

Wat zijn de signalen dat je in zo’n relatie zit?

‘Meestal gaat het om personen die tijdens de beginperiode van de relatie de andere extreem hard ophemelen, die als het ware elke kans grijpen om te benadrukken dat zij de ideale partner zijn. Zodra iemand dat bij je doet, kan je maar beter op je hoede zijn. Als er een té voor staat, is het meestal te mooi om waar te zijn en het afbreken begint pas van zodra de buit binnen is.’

Wat kan je in dat geval doen?

‘Stoppen met pleasen, is moeilijk, want dikwijls is dat de basis van dit soort relatie. Zodra men stopt met behagen, ontstaan er heel vaak conflicten, zelfs in die mate dat de stekker meestal uit de relatie wordt getrokken. Wanneer je samen bent met iemand die ten opzichte van jou onrealistische verwachtingen heeft, is het belangrijk om te beseffen dat het nooit goed genoeg zal zijn. Weet dat, hoe harder je je best doet, hoe slechter het uiteindelijk zal gaan. De verwachtingen die de ene partner heeft, zullen alsmaar verder gaan, dus dat is zeker niet het pad dat je wil bewandelen. De oplossing ligt niet in te proberen het allemaal zo perfect mogelijk te doen, want aan de andere kant zit iemand die steeds verder zal gaan, net omwille van het feit dat hij, zij of die nood heeft aan het kleiner maken van de andere. De weg zit hem in jezelf te begrenzen: als jij mij écht graag ziet, accepteer je mij zoals ik ben. Als er geen acceptatie is en je wordt keer op keer door je partner gekleineerd, weet je dat dit altijd de manier zal zijn waarop je met elkaar in verbinding staat en dan is het goed om jezelf de volgende vragen te stellen: is dit de relatie dit ik wil? Word ik hier gelukkig van? Laat één ding duidelijk zijn: je gaat de andere niet kunnen veranderen, hoe hard je ook probeert.’

Kan relatietherapie een oplossing bieden?

‘Relaties zijn niet maakbaar. Soms is de dynamiek van een relatie gewoonweg fout. Het is goed van dit te beseffen en te weten dat er in dat geval eigenlijk maar één oplossing is: de handdoek in de ring gooien en deze relatie voor eens en altijd te beëindigen. Daar is niets mis mee, integendeel. Want op dat moment kies je voor jezelf en gun je jezelf een kans op een ander soort relatie en een beter leven, maar besef ook: als je in dit soort relaties al meer dan één keer hebt gezeten, is er meestal bij jezelf ook wel wat werk aan de winkel.’