Het grootste taboe tussen koppels is geld: “Het confronteert je direct met wie de ander is”

“Goh, ik zou het eigenlijk echt niet weten.” Relatie-experte Rika Ponnet hoorde het een vrouw zeggen tijdens een consultatie: ze wist niet hoeveel haar man verdiende. Niet dat ze het bij benadering niet wist: pakweg 2.000 euro of 2.100 euro. Nee, ze wist het to-táál niet: het kon ook 200 of 20.000 euro zijn. “En dit was een verstandige vrouw, met een universitair diploma. En het was de man met wie ze haar leven had opgebouwd, met wie ze kinderen had! Ik kan daar totaal niet bij”, zegt Ponnet.

Weet jij het wél? Heeft jouw partner beleggingen, spaarrekeningen van vroeger, veel of weinig geërfd van ouders of grootouders? Ken je zijn of haar bestedingspatroon, hoe hard zijn hobby’s vreten aan het gezinsbudget? Onze portefeuille blijken we moeilijker te openen voor elkaar dan ons hart. Wie dacht dat seks het grootste taboe was bij koppels om over te praten: think again. Het is geld. “Hoe vaak geldkwesties tot liefdesproblemen leiden, daar zijn al veel studies naar gedaan”, zegt seksuoloog Wim Slabbinck. “Het varieert een beetje van onderzoek tot onderzoek, maar geld komt altijd in de ranglijst voor van redenen voor liefdesbreuken. En vaak bovenaan.”

“Bij bemiddeling na een echtscheiding staat geld zelfs helemaal bovenaan, nog boven de kinderen, hoe cru dat ook klinkt”, zegt Rika Ponnet. “Maar voor kinderen zijn er een aantal stelsels en regelingen die helpen om dat uit te klaren als het fout loopt. Voor geld is dat een totaal ander verhaal.”

Kleine vs. grote eters

Op financieel vlak is het allemaal niet duidelijk wat je nu het best doet: wettelijk of feitelijk samenwonen? Trouwen met een huwelijkscontract of zonder, met gemeenschap of scheiding van goederen? De rekening delen, of niet? Er is geen goed of fout, zelfs geen “beter dit” of “beter dat niet”. En dus zwijgen we er vaak over. “Maar ooit krijg je die rekening toch gepresenteerd”, zegt Ponnet. “Je kan er dus maar beter snel over beginnen te praten.”

Je hoeft niet te wachten tot je gaat samenwonen, zegt Ponnet. “Als je een paar keer op date bent geweest met elkaar, dan is het toch goed om daar al eens met elkaar over te spreken. Dan tekenen de patronen zich ook al af. Wie weet staat de ander erop om elke keer de volledige rekening te betalen, en wil jij dat niet. Dat kun je beter meteen uitspreken.”

Anders sluipen er al snel frustraties en irritaties binnen in de ontluikende relatie, of er ontstaan machtsverhoudingen die moeilijk te keren zijn. “Wij kregen vaak ruzie over de hoeveelheid eten die wij kochten”, zegt een lezeres ons. “Ik eet als een klein vogeltje: minihapjes. Hij blééf maar eten, echt industriële hoeveelheden, niet normaal. Dan kan je toch niet volhouden dat je daar elk de helft voor betaalt?”

Een verdeelsleutel afspreken voor de boodschappen: het klinkt banaal, maar het is het allerminst. “Het kan zijn dat je partner graag met de mountainbike gaat rijden. Betaal je zo’n racefiets met de gemeenschappelijke rekening als die 5.000 euro kost? En is die dan zomaar voor je partner als je uit elkaar gaat? Natuurlijk ligt dat gevoelig”, zegt professor Economie Bart Chiau (UGent). Hij schreef het boek Trouwen of samenwonen?, een gids die alle samenlevingsvormen oplijst en er de voor- en nadelen van opsomt. “Koop je die mountainbike tijdens een huwelijk, dan wordt die fiets een gemeenschappelijk goed dat dus verdeeld moet worden als je uiteen gaat. Woon je feitelijk samen, dan is dat níét zo. Dat is een wezenlijk verschil.”

Mountainbikes en kappers

Maar waarom zien we zo op tegen gesprekken aan de keukentafel over de prijs van mountainbikes, kappersbezoekjes of restaurants?

“Geld confronteert je direct met wie die andere persoon is. Wat zijn z’n plannen op lange termijn? Waar wil hij naartoe in het leven? Het gaat ook alléén over jij en de ander: het is een kwestie tussen jullie twee en niemand anders”, zegt Wim Slabbinck. “Misschien maak je samen plannen om op wereldreis te gaan en daar geld voor opzij te zetten: romantisch! Maar dan zie je dat jij daarvoor superzuinig elke cent telt, maar dat de ander toch het geld door ramen en deuren gooit. Dan kan je maar beter goed afspreken: hoeveel van ons geld zetten we opzij voor die reis, en welk deel houden we om zelf uit te geven. Dat zal gemoedsrust geven.”

Kan je wel spreken van ware liefde als dat allemaal geregeld moet worden? Is het geen teken dat het nooit iets wordt als dat allemaal geformaliseerd moet worden? “Integendeel”, zegt Rika Ponnet. "Ik vind het net een heel mooi teken van elkaar graag zien als je bijvoorbeeld een samenlevingscontract laat opstellen. Dat níét doen, of dat niet kunnen, dat vind ik pas een teken aan de wand dat er mogelijk iets scheef zit. Als je daar al bang bent dat het foutloopt als jullie daarover beginnen te praten, dan moet je je toch vragen stellen bij je relatie. Bij één koppel op vijf heeft één van de partners een geheime rekening. Dat is toch veelzeggend.”

Slechtste scenario

Praten over geld, het is een domper op de romantiek omdat het vaak uitgaat van het slechtste scenario: wat als we uit elkaar gaan? “Zeker als er kinderen in het spel zijn, is het belangrijk daar zicht op te krijgen”, zegt Ponnet. “Je kan wel zeggen: Och, trap het gewoon af als het niet goed gaat in je relatie. Voor een jonge gast van twintig zou ik zeggen: ja. Voor een vrouw met drie kinderen die deeltijds werkt? Dan kan je niet zomaar vertrekken. Dan heb je jezelf serieus vastgezet als dat niet goed geregeld is.”

En nu het aantal nieuw-samengestelde gezinnen blijft stijgen, wordt de puzzel nog complexer. Betaal je met de gemeenschappelijke rekening met je huidige partner nog de kosten voor de kinderen die je met je vorige partner hebt? En moet dat meer of minder zijn dan wat je voor de kinderen van je nieuwe partner uitgeeft? “Zet dat op papier, dan is dat duidelijk”, zegt Chiau. “Je kan in zo’n samenlevings- of huwelijkscontract heel gedetailleerde dingen zetten: je kan zeggen dat jullie elke maand een vast bedrag op de gemeenschappelijke rekening zetten. Je kan zeggen dat dat een bepaald percentage is van het loon, zodat het meegroeit als je een loonsverhoging krijgt of daalt als iemand zijn job verliest.”

Het belangrijkste: maak dat je met twee op de hoogte bent. “Ik ken jonge koppels die werkelijk níéts weten over hun financiële situatie”, zegt Chiau. “Het is echt niet alleen bij bejaarde koppels dat één iemand zich met de bankzaken bezighoudt en de ander er werkelijk niks van weet. Maar dat is niet gezond. Je moet weten wat de code van de gemeenschappelijke online rekening is, welke betaalapps er op de iPad staan en waar de effectenrekening staat. En je moet natuurlijk ook weten wat een effectenrekening ís, als jullie die hebben. Dat is open kaart spelen met elkaar. Zorg dragen voor elkaar. Dat is dus liefde, eigenlijk.”