"Ik vind haar nog altijd even mooi. Zelfs met het leeftijdsverschil"

Antwerps N-VA-schepen Els van Doesburg en N-VA-Kamerfractieleider Peter De Roover gaan trouwen, maakten ze bekend. De liefde is groter dan de leeftijdskloof van 27 jaar. Na hun mededeling kregen ze online best wat bagger te slikken. Wat doet zo’n leeftijdsverschil met een koppel, hoe ga je met de beoordelende blikken van buitenstaanders om? En waarom lijken het meestal oudere mannen te zijn die een relatie aanknopen met jongere vrouwen?

Bij Nathalie Nijs (50) en Alexander Deprez (26) is het alvast omgekeerd. ‘We worden vaak vergeleken met de Franse president Emmanuel Macron en zijn vrouw ­Brigitte’, zegt Nijs. ‘Soms zelfs met Trump en zijn vrouw. Serieus? Alexander en ik hebben absoluut niets met die mensen gemeen. Er zijn toch genoeg voorbeelden van koppels die wél cool zijn, van wie de vrouw, of een van de vrouwen, een pak ouder is en die al heel lang ­samen zijn?’ Nijs is zo’n zes jaar samen met Deprez. We interviewen haar via Zoom. In een ander schermpje knikt Deprez instemmend als zijn vrouw Tilda Swinton, Vivienne Westwood of ­Sarah Paulson opsomt – Paulson is samen met een 32 jaar oudere vrouw. ‘Dat zijn mensen met wie ze mij mogen vergelijken.’

Deprez is de fotograaf van de ­foto’s bij dit ­artikel. Ze maken deel uit van Project NN, een serie over hun dagelijkse leven. De foto’s zijn soms rauw en eerlijk, maar ook liefdevol en sexy. ‘Ik studeerde vier jaar ­geleden aan het KASK. Nathalie is beeldend kunstenaar. Wij zijn allebei erg met fotografie bezig. Ze was sowieso al een ­grote bron van inspiratie voor mijn artistieke werk. Tegelijkertijd probeer ik als kunstenaar los te breken van sociale dogma’s. En ja, ik fotografeerde mijn leven en zij maakt er een groot deel van uit.’

Nijs en Deprez begonnen een ­relatie toen hij 19 was. Hij was ­bevriend met haar zoon. Intussen zijn ze ceremonieel getrouwd. ‘Niet officieel. De staat heeft niets met mijn relatie te maken’, legt Deprez uit. Omdat Nijs ziek is – ze lijdt al zestien jaar aan de invaliderende neuro-immuunziekte ME/CVS – woont het stel niet samen. ‘Ik heb heel veel rust en stilte nodig. Ik kan ­gemiddeld twee keer per week iets doen waarbij ik mijn huis kan ­verlaten’, legt ze uit. ‘Voorts rust ik, daarom is het beter dat hij een eigen stek heeft. Dan kan hij ­mensen uitnodigen en hoeft hij niet de ­hele tijd rekening te houden met mij.’

Er zit 24 jaar tussen hen, maar op geen enkel moment in hun relatie is dat een struikelblok geweest. ‘Ik ben redelijk non-conformistisch’, zegt Nijs. ‘Ik heb geen beeld van hoe ik me moet gedragen of welke rol ik moet innemen. Deze relatie voelt juist. Als je je niets aantrekt van maatschappelijke conventies, is er ook echt geen probleem. Heel veel mensen snijden zichzelf de pas af door te veel na te denken over wat anderen van hen vinden.’

We snappen elkaar

Vier jaar geleden publiceerde de millennialwebsite Vice een selectie van Deprez’ foto’s bij een interview over zijn project en zijn relatie. De reacties maakten een stevige ­indruk. ‘Veel mensen gingen ervan uit dat het leeftijdsverschil “een seksueel ding” is. Ik zou dan een ­fetisj hebben voor oudere vrouwen, of zo. Dat is helemaal niet zo. Wat die mensen zeiden of vonden, ging niet over mij of over ons, ze zeggen iets over die mensen die ­reageren.’ Nijs: ‘Sommige mensen kunnen gewoon niet begrijpen dat je ondanks een groot leeftijds­verschil toch veel gemeen hebt met elkaar. En dan reduceren ze het maar tot seks. Ik heb verschillende relaties gehad en met Alexander heb ik de meeste overeenkomsten: we staan op dezelfde manier in het ­leven, onze interesses zijn gelijk, we snappen elkaar. We kunnen allebei behoorlijk ­gepassioneerd zijn.’

De voorbije week spraken we met meer dan een handvol mensen die een relatie hebben met een groot leeftijdsverschil. De gesprekken gaven de indruk dat relaties tussen aanzienlijk oudere vrouwen – het leeftijdsverschil was minstens tien jaar – en jongere mannen allang geen uitzondering meer zijn. En dat er geen taboe is. Allemaal leken zowel de mannen als de vrouwen hetzelfde te zeggen: voor hen heeft het leeftijdsverschil maar een bescheiden impact op de relatie. En als ze er dan eens over struikelen, is open communicatie telkens een must. Maar dat is in elke relatie zo.

Statistisch gezien smelten de grote leeftijdsverschillen binnen koppels weg. Volgens cijfers van Statbel steeg de leeftijd waarop mensen trouwen in 2020 naar ­gemiddeld 33,4 jaar voor de oudste echt­genoot en 31,1 jaar voor de jongste. Het leeftijdsverschil binnen het koppel neemt licht af, tot 2 of 3 jaar tussen beide partners. ­Socioloog Dimitri Mortelmans, ­gewoon hoogleraar aan UAntwerpen, ­bevestigt die trend. ‘Op individueel niveau is leeftijd natuurlijk geen issue. Het klikt, je wordt verliefd en je ziet niet in waarom iemand daar een probleem van zou maken. Maar als ­socioloog zie ik dat door sommige trends in de samenleving de leeftijds­verschillen binnen koppels afnemen.’ Voor de ver­klaring wijst Mortelmans naar de schoolbanken. ‘Het onderwijs is één grote relatiemarkt. Net als jeugdbewegingen, overigens. En op die plekken kom je ­voornamelijk leeftijdsgenoten tegen.’

‘Als partners dan toch een aanzienlijk leeftijdsverschil hebben, is de man meestal de oudste’, zegt Mortelmans nog. ‘Cijfers zijn er niet, maar als ik zou moeten schatten, maken koppels waarbij de vrouw aanzienlijk ouder is zeker niet meer dan 2 procent van alle relaties uit. Uit echtscheidingsonderzoek blijkt bovendien dat een oudere vrouw in een huwelijk een risico­factor is, dat soort koppels scheidt vaker.’

Het kostwinnersmodel

Als socioloog legt Mortelmans de ­verklaring daarvoor bij een culturele norm die historisch gegroeid is. ‘Het klassieke kostwinnersmodel – dat zijn hoogtepunt kende in de jaren 50 en 60 – bepaalt vandaag nog altijd de norm. Ook al heerst ­intussen het tweeverdienersmodel’, zegt hij. ‘Destijds was het de man die het ­inkomen binnenbracht en het gezin ­onderhield. Mannen verlieten het ouderlijke huis pas na hun studies, als ze een degelijke job hadden. Daardoor kwamen ze doorgaans later op de huwelijksmarkt dan vrouwen. Meisjes studeerden niet en hadden geen job nodig om te trouwen. Dus waren ze veel vroeger beschikbaar. Dat intussen ingeslepen idee verklaart nog altijd deels waarom de norm is wat ze is.’

De kiem voor die norm werd zelfs al veel vroeger gelegd, zegt Mortelmans. ‘Die is al terug te brengen tot de middeleeuwen. In die tijd was het huwelijk een zakelijke transactie: een manier waarop in de hogere standen fortuin en politieke macht vergaard werd. Als je politieke macht wil ­vergaren, moet je dochter trouwen met ­iemand die politieke macht hééft. Dat is geen groentje meer, zo’n man is sowieso ouder.’

Sinds de jaren 70 gingen vrouwen massaal studeren en nadien werken. Dat veranderde liefdesrelaties en onderlinge verhoudingen grondig. ‘Ook vrouwen zijn ouder als ze het ouderlijke huis verlaten om te trouwen of te gaan samenwonen. Daardoor verkleint het leeftijdsverschil tussen partners. Maar de culturele norm van het kostwinnersmodel hebben we geïnternaliseerd.’ En daar raken we maar niet af.

Mortelmans verwijst naar recent weten­schappelijk onderzoek van zijn collega ­Ignace Glorieux (VUB). ‘Uit tijdsbestedingsonderzoek ­tijdens de pandemie stelde Glorieux vast dat de man door covid veel meer thuis was, maar dat hij toch niet veel meer in het huishouden deed (DS 8 november). Het is gek om vast te stellen, maar ­ondanks het feit dat onze maatschappij de laatste decennia fors ­veranderd is, blijft het kost­winnersidee nog altijd heel sterk ­leven. Het is een hardnekkig stereotype.’

Jong en flexibel

Een socioloog bestudeert statistieken en zoekt verklaringen bij grote, maatschappelijke trends. Maar de man of vrouw in de straat stelt zich vaak andere vragen. Wat met het lichamelijke aspect? Om een ­huizenhoog cliché boven te halen: scheiden die jongere mannen ook niet vaker omdat ze na verloop van tijd een jongere vrouw verkiezen? In onze maatschappij geldt ook het cliché dat ouder worden ­betekent dat je je schoonheid verliest.

‘Ik vind Lut nog altijd even mooi en ­aantrekkelijk als vroeger, zelfs met het leeftijdsverschil’, zegt Jurgen Mortier (48), partner van Lut (64), met wie hij dertien jaar ­samenwoont. ‘Ook ik word trouwens ouder. Het helpt dat Lut er heel jong blijft ­uitzien – en dat zeg ik niet alleen. Mentaal blijft ze ook heel jong en flexibel. Mijn vrienden en kennissen zeggen ook dikwijls dat Lut er tien jaar jonger uitziet dan haar leeftijdsgenoten. En dan bedoelen ze dat zowel fysiek als mentaal.’

Volgens seksuologe en relatiebemiddelaar Rika Ponnet geldt dat lang niet voor ­alle koppels met een leeftijdsverschil. ­Ponnet vindt die ene maatschappelijke norm die Mortelmans aanhaalt niet voldoende om de hogere echtscheidingscijfers te verklaren. ‘Om te beginnen is de kans ­altijd groter dat een koppel uit elkaar gaat, als er een groot leeftijdsverschil tussen de partners is. Het verschil tussen stellen met een oudere vrouw of stellen met een oudere man is miniem. Het zijn mensen die allebei in een andere ­levensfase zitten, en dat brengt uitdagingen met zich.’

"De kans ­is altijd groter dat een koppel uit elkaar gaat als er een groot leeftijds­verschil tussen de partners is. Het verschil tussen stellen met een oudere vrouw of stellen met een oudere man is miniem."‘Lut heeft twee kinderen uit een vorig huwelijk’, vertelt ­Jurgen Mortier, hij zelf heeft er nooit gekregen. ‘Samen zijn we nooit aan kinderen toegekomen. We kenden elkaar al langer, maar toen we officieel gingen samenwonen, was Lut al 51. Niet evident om dan nog aan kinderen te beginnen. We hebben dat uitgebreid door­gesproken. Er wordt altijd gezegd dat een man geen kinderwens kan hebben, maar ik heb daar zelf toch diep over nagedacht. Uiteindelijk heb ik er mij snel bij neergelegd dat ­samen kinderen hebben geen optie meer was.’

Ponnet ziet het omgekeerde vaker gebeuren, zegt ze. ‘Veel mannen zijn in de dertig als ze voor een oudere vrouw kiezen, die is dan 45 jaar oud. Op dat moment is er vaak ook een grote seksuele aantrekking. Vrouwen van die leeftijd zijn leuker om seks mee te hebben dan vrouwen van hun eigen leeftijd. Dat hoor ik vaak: zo’n vrouw is vrijer, zelfverzekerder, ze kent haar ­lichaam beter. Tegelijk gaat het vaak om mannen die op dat moment in hun leven geen zin hebben om na te denken over het ouderschap. Bij een oudere vrouw is zoiets niet aan de orde, en dat creëert een veilig kader. Het maakt hun situatie eenvoudig’, zegt Ponnet.