Living together apart: wat is het en wat zijn de valkuilen?

‘Living Together Apart': dat is de term die wordt gebruikt voor mensen die na een relatiebreuk toch nog onder hetzelfde dak blijven wonen. Dat dat toch een aantal uitdagingen met zich meebrengt, lijkt logisch. Wij vroegen relatietherapeute Rika Ponnet hoe het in z'n werk gaat en welke voorwaarden er nodig zijn om het doen slagen.

Waarom kiezen sommige mensen hiervoor?

Rika Ponnet: “Er kunnen verschillende redenen zijn. Dat je kinderen niet van het ene huis naar het andere moeten verhuizen, bijvoorbeeld, en dat jij hen niet de helft van de tijd hoeft te missen. Daarnaast zitten we met een economische realiteit: het leven is niet goedkoop. Niet elk koppel dat uit elkaar gaat, kan het zich permitteren om elk een eigen woonst te hebben. Heel vaak merk ik in mijn praktijk dat het gaat over mensen die geen romantische relatie meer hebben met elkaar en behoefte hebben aan eigen ruimte, maar die omwille van hun leeftijd bijvoorbeeld, of om praktische redenen hun energie niet willen steken in het opbouwen van een leven op een andere plek. Die maken dan praktische afspraken over wie waar slaapt, bijvoorbeeld. Ik zie in mijn praktijk ook mensen die omwille van gezondheidsproblemen hun ex-partner niet in de steek willen laten.

Soms is het gewoon de minst slechte formule. ‘Living Together Apart' is een fancy term, maar bij heel veel koppels is dit de realiteit: ze leven naast elkaar, hebben elk hun slaapkamer en werkkamer… Dat lijkt voor veel mensen een onaantrekkelijk concept, maar je kunt op een bepaalde manier wel nog goed zijn voor elkaar. Mensen op jongere leeftijd hebben vaak andere beweegredenen. Die willen het hun kinderen makkelijker maken en ze niet elke week laten verhuizen.”

Hoe maak je er een succes van?

“Een voorwaarde is dat je elkaar emotioneel in grote mate losgelaten hebt. Meestal is daar een tijd apart voor nodig, want het is een illusie om te denken dat je van het ene concept naadloos in het andere kunt stappen. Je maakt ook best duidelijke afspraken. Die kunnen veranderen met de tijd. Onlangs had ik een ex-stel dat naast elkaar is gaan wonen, met een gedeelde tuin. Veel mensen verklaarden hen voor gek, maar voor de kinderen was dat zalig. Ze hadden nog allebei hun ouders en konden op elk moment van de een naar de ander lopen. Maar toen een van beiden een nieuwe relatie kreeg, hebben ze hun afspraken herbekeken. De tuin werd toch in tweeën gesplitst en het in- en uitlopen van de kinderen werd niet meer altijd geapprecieerd.”

Wat is de grootste valkuil?

“ Zo'n formule lukt alleen als het een gezamenlijk standpunt is. Als een van beiden de ander nog niet helemaal heeft kunnen loslaten en de hoop koestert dat de relatie weer hersteld wordt – wat ik voor alle duidelijkheid heel begrijpelijk vind – dan is het heel ongezond om zo te blijven samenleven.”

Weinig mensen praten over hun LTA-relatie. Waarom is het taboe?

“Niet iedereen gaat met grote conflicten uit elkaar. Dat wordt vaak niet begrepen, en mensen die onder één dak blijven wonen, krijgen vaak de reactie: als het nog zo goed gaat, waarom blijf je dan niet bij elkaar? Maar vaak zijn er toch andere verlangens, of is de romantische relatie om de een of andere reden niet houdbaar.”

Zou je deze woonvorm aanraden?

“Iedereen doet natuurlijk wat hij wil en er zijn mooie voorbeelden van hoe het kán zijn, maar het is niet iedereen gegeven onder dat soort van verbondenheid verder te gaan zonder grote conflicten of andere emoties die de kop opsteken. Je moet je dus zeker niet slecht voelen als het jou niet lukt. In de meeste gevallen is LTA onhaalbaar en niet aan te raden.

Ook niet alle kinderen reageren er even goed op. Ik had een tijdje geleden een jonge twintiger in therapie van wie de ouders naast elkaar woonden, maar hij vond dat als kind heel verwarrend. Hoe kon het dat zijn ouders nog zo goed overeenkwamen, terwijl zijn vader iemand anders had? Kinderen houden van duidelijkheid, hebben graag het gevoel dat hun ouders voor een reden uit elkaar zijn. Living Together Apart is één van de manieren om na een scheiding verder te gaan, maar zeker niet hét voorbeeld dat in elke omstandigheid de beste keuze is.”

Uit mekaar gaan, dat betekent ook elk naar een eigen plek, toch? Maar Martha en Sander bewijzen dat het ook anders kan: zij gingen elf jaar geleden als koppel uit elkaar, maar leven intussen weer samen in hetzelfde huis.

Niet meer samen, wel nog onder één dak

Martha (45): “Drieëntwintig was ik, toen ik Sander leerde kennen. We kochten een huis waarin iedereen welkom was en kregen een kindje. We hadden het goed samen, waren een leuk koppel. Maar na negen jaar werd ik verliefd op iemand anders. Ik had ook het gevoel dat onze relatie ‘op' was, en ik ben vertrokken. Sander en ik hadden weinig contact in die jaren, we lieten elkaar met rust.

Wat we in die tijd wél deden: we gingen samen naar een relatietherapeut. Niet om opnieuw bij elkaar te komen, wel om wat er tussen ons was gebeurd, een plaats te geven. Het was een veilig kader waarin we vanop een afstand naar onze relatie konden kijken. Waarin Sander ook zijn pijn en kwaadheid om wat ik gedaan had, kon ventileren. Zo groeiden we stilletjes weer naar elkaar toe, maar dan als vrienden.

Zij boven, hij beneden

Op een bepaald moment, ik denk dat we toen een jaar of vijf uit elkaar waren, was de relatie waarvoor ik weggegaan was, voorbij. Ik woonde alleen in een huurappartement, Sander woonde nog in het huis dat we samen gekocht hadden , waarvan hij een verdieping verhuurde. We waren allebei single en hadden een goede band, en dus vroegen we ons af: hoe absurd is dit eigenlijk, Sander alleen in het ene huis, ik alleen in een huurappartement, onze dochter die elke week van huis moest wisselen…

Kon ik niet gewoon weer in het huis komen wonen? We waren op een punt dat dat emotioneel ook kón, omdat we allebei de breuk verwerkt hadden. Dus trok ik weer bij Sander en ons dochtertje in. Ik op de eerste verdieping, Sander op het gelijkvloers. Dat loopt ondertussen al zes jaar goed. Ik zie alleen maar voordelen: onze dochter heeft haar beide ouders altijd dichtbij, ook in de week dat ze zogezegd bij de andere ouder is. De kosten voor het huis en de auto delen we, verjaardagsfeestjes voor onze dochter geven we samen. We zien elkaar geregeld, maar lopen elkaars deur niet plat. We respecteren elkaars privacy.

Dat Sander een paar jaar geleden een nieuwe vriendin kreeg, heeft niks aan onze situatie veranderd. Zij is een goede vriendin van mij en kende onze woonsituatie dus al. Alleen is er nu één week op de twee nóg een meisje in huis: Sanders stiefdochter , die een slaapkamer gekregen heeft naast die van onze dochter op de tweede verdieping. Van jaloezie is er geen sprake. Sander en ik zijn als een broer en zus voor elkaar nu: we zien elkaar doodgraag en wensen elkaar het allerbeste, maar de aantrekking tussen ons is er niet meer.

Hoe wij erin slagen te doen wat zo weinig ex-koppels kunnen? Ik denk dat tijd en verwerking een belangrijke rol gespeeld hebben. Door een paar jaar apart te wonen, en met de hulp van de relatietherapeut, zijn we oké met wat er tussen ons gebeurd is. Dat was nodig, om wonden te doen genezen, om dingen beter te begrijpen, om allebei onze eigen weg te gaan. Maar nu woon ik in een leuk appartement, heb ik mijn dochter altijd in huis en een goede vriend en vriendin op de benedenverdieping. Alles is uiteindelijk in z'n plooi gevallen.”