"Relatie is overlevingsstrategie"

Tijdens deze coronacrisis zijn veel koppels dankbaar voor de tijd die ze hebben met hun gezin, maar ze kijken stiekem ook uit naar opnieuw meer tijd voor zichzelf. Wie alleen is, had deze periode het liefste doorgemaakt in het gezelschap van iemand anders. Waarom verlangen we naar de andere? Relatie-expert Rika Ponnet legt uit.

Leef - CM Gezondheidsmagazine

Mensen zijn niet gemaakt om alleen te zijn, hoor je wel eens. Klopt dat?

Rika Ponnet: ‘Absoluut. We hebben al van in de baarmoeder de aandrang om ons te verbinden met anderen. Wanneer we als baby op de wereld komen, zijn we kwetsbaar en niet in staat om voor onszelf te zorgen. Om te overleven, moeten we ons hechten aan anderen. Dat is de essentie van de mens als sociaal dier.’

Iemand die alleen leeft, heel veel meer stress‘Maar ook als we al lang voor onszelf kunnen zorgen, hebben we anderen nodig. We maken bepaalde hormonen aan als we ons verbinden met iemand. Die zorgen ervoor dat we rustiger worden. Iemand die alleen leeft, heeft veel meer stress. Ons verbinden met anderen is een oerinstinct maar vooral ook een overlevingsstrategie.’

Toch neemt het aantal alleenstaanden toe. Hoe verklaar je dat?

‘Het klopt dat er een steeds groter wordende groep is. Dat hangt samen met onze welvaart. Vroeger moesten mensen door praktische en financiële redenen meer samenleven. Koppels bleven samen, maar ook grootouders of andere familieleden woonden in.’

‘Mensen zetten vandaag hun eigen welbevinden meer centraal. The sky is the limit, you only live once. Voor een groep werkt dat goed. Maar voor een veel grotere groep is dat zeer stresserend en maakt het hen gemiddeld gezien niet gelukkiger.’

Schatten we een relatie genoeg naar waarde?

‘Relaties zijn voorwaardelijker geworden, zolang het past en alles goed gaat. Mensen hebben vandaag minder geduld om moeilijke periodes lang uit te zitten.’

‘Iemand vertelde me dat haar zoon de kans kreeg om in China te werken. Dat zou de doorbraak van zijn internationale carrière betekenen. Alleen had die jongeman ook een vriendin. De mama wilde tegen haar zoon zeggen: grijp je kans, ga naar China. Maar de zoon voelde aan dat die keuze zijn relatie op het spel zou zetten.'

'Natuurlijk wilde hij de wereld ontdekken, maar hij was er zich van bewust dat zo’n waardevolle relatie niet zomaar weer op zijn pad zou komen. Hij besloot dat er wel nog andere professionele kansen zouden komen die hij beter zou kunnen verenigen met zijn relatie.’

‘Dat is een belangrijk besef. Een relatie die bij je past en waar je je goed in voelt, is geen bijkomstigheid in het leven. Het is een ontwikkelings- en ontplooiingsdomein dat minstens zo belangrijk is als studeren en werken. We mogen dat ook meer in de opvoeding meegeven.’

Is de manier waarop we een relatie aangaan veranderd doorheen de jaren?

‘Het verlangen van mensen om zich goed te voelen in een relatie is niet anders dan honderd jaar geleden. Alleen krijgt die relatie vandaag andere vormen. Het is vaak niet meer voor het leven, mensen hebben meer verschillende relaties of ze kiezen ervoor om apart te blijven wonen.’

Lockdown toonde dat we nog heel klassiek denken over relaties

‘Ook singles zijn niet per definitie verstoken van nabijheid of intiem contact. Ze hebben hechte vrienden die er voor hen zijn. Al blijft het voor hen een stuk moeilijker. In een klassieke relatie is er altijd iemand thuis met wie je een babbeltje kunt doen.’

‘Al die relatievormen zijn even belangrijk voor het welzijn van mensen. We moeten dat als samenleving veel meer valideren. De eerste lockdown toonde pijnlijk duidelijk dat onze hoofden nog heel klassiek denken. Mensen met een latrelatie moesten elkaar maar een brief schrijven en singles moesten maar even niemand zien. Het gebrek aan besef van wat vandaag de sociale realiteit is, was verpletterend.’

Waarom is fysiek contact zo belangrijk binnen een relatie?

‘Aanraking is de meest directe vorm om van je stress af te raken. Kijk maar naar het moeder-kind-contact. Als een baby zich slecht voelt, weent hij om gepakt en geknuffeld te worden. Dat is de blauwdruk die we voor heel ons leven meedragen.’

‘In de loop van ons leven ontwikkelen we soms de neiging om ons terug te trekken uit relaties. Bijvoorbeeld door de opvoeding die we kregen, verlieservaringen of negatieve relaties. We gaan ons dan volledig terugplooien op secundaire strategieën om ons goed in ons vel te voelen: gaan lopen, mediteren … Dat helpt, zeker, maar vergeet die primaire strategie niet. Babbelen en knuffelen met een levensgezel.’

‘Dat gaat ruimer dan liefdesrelaties alleen. Door de coronapandemie beseffen we hoe cruciaal de fysieke nabijheid van anderen is om ons goed te voelen.’