Schuld

Ze huilt, nog voor ze binnenkomt. Als ik informeer naar haar tranen, relativeert ze. Dat ze huilt 'om niets'. Heel vaak. Dat ze er ook niets bij voelt. Bij dat huilen. Ze komen, bijna als vanzelf. Ze vermoedt dat het een vorm van ontlading is. Maar zeker is ze niet. Ze vindt het vooral lastig. Voor anderen, die er meestal een diepere interpretatie aan geven. En in troostmodus schieten. Wat scheelt er? Kan ik wat voor je doen? Waarom ben je verdrietig? Maar ook. Ach, gaan we weer wenen. Hoe ze er zelf tegenover staat, vraag ik. Ze kijkt weg en haalt haar schouders op. Een gelaten gezichtsuitdrukking. Ze vindt zichzelf hopeloos. Een triest geval. Ruggengraatloos. Ze zegt het met een felheid die wijst op veel onderliggende kwaadheid. Het lijkt wel een andere stem, wat ik ook zeg. En dat ik haar erg streng vind. Of ze vaak zo tegen zichzelf spreekt. Ze kijkt me aan. Tranen rollen over haar wangen. Dat het zo is, zegt ze opnieuw fel. En dat niets of niemand haar van die gedachte zal afhelpen. Dat ze allergisch is aan tegenspraak. Ze zegt dat ze de goedbedoelde troostende en steunende woorden zelfs niet kan verdragen. De lof op alles wat ze zogezegd wel kan. Waarvoor ze graag gezien wordt. Dat ze mooi en lief is en vooral niet zo negatief moet zijn. Ze haat het, gelooft het niet. Peptalk. Het zorgt bovendien enkel voor verharding, tegenover zichzelf en anderen. Meer boosheid. Meer tranen. Meer schuldgevoel. Omdat ze anderen toch maar weer tot last is. Anderen haar niet echt willen. En dat ze zich vanuit die overtuiging terugtrekt. Ze wijst elke vraag om af te spreken af, keert de rug naar iedereen die haar wil helpen. Ze heeft niemand nodig. Wil niemand. Wil niemand zien. En net dat maakt haar eenzaam. En die eenzaamheid wijt ze dan maar aan zichzelf. Het voedt verder haar kritische stem. Zie je wel dat ik gelijk heb. Misschien zijn die tranen dan niet haar tranen, maar die van haar innerlijke criticus, suggereer ik. Zo heeft ze het nog niet bekeken. Waarop ik verder denk en praat. Tranen reduceren spanning. Ze roepen empathie en troost op. Maar wat voor anderen werkt, heeft bij haar het tegenovergestelde effect. De tranen die zorgen voor empathie, zorgen dan ook voor het onderhouden van haar schuldgevoel. Waardoor ze zich nog maar eens terugtrekt, de innerlijke criticus gelijk geeft. Dat ze niets waard is. Dat verbinden vanuit verwerping binnen relaties de meest krachtige motor is, vertel ik. De ander het gevoel geven dat het niet goed en nooit goed is. Waardoor die ander blijvend zijn of haar best doet. Hopend op de liefde en de bevestiging waarnaar zo verlangd wordt. En dat het zwaar is en moeilijk om uit los te komen. Maar dat het pas echt zwaar is als je dit met jezelf doet. Zelfhaat, zelfverwerping, zelfvernedering. De voedingsbodem voor elke vorm van perfectionisme. En daaruit loskomen gaat over de weg naar acceptatie. En die klinkt als een wandeling langs het water. Maar het is toch vooral een barre tocht over de berg. Wanneer weet je dat je op die weg vordert? Dat vraagt ze me. Waarop ik zelf even stilval. En dan antwoord ik. Als de tranen niet langer tranen zonder gevoel zijn. Als de tranen gaan over doorvoeld verdriet. Over wat niet was. Over wat moeilijk is. Over hoe slecht we onszelf behandelen. Tranen als wassend water, die de innerlijke criticus, de harde stem in ons, niet het zwijgen opleggen, maar wel verzachten.