Waarom de romantiek zo vaak uitsterft in een relatie

“Een relatie is hard werken.” Het advies van haar oma ­negeerde dr. Elisabeth ­Timmermans, doctor in de sociologie en auteur van ‘Liefde in tijden van Tinder’, als prille twintiger vakkundig. Als hopeloze romanticus geloofde ze in de ware liefde die ze kende uit de films en van op sociale media. Tot ze onderzoek begon te doen naar de impact van die romantische verheerlijking op ons liefdesleven. Ze ontdekte dat die idealisering niet zo onschuldig is en ging op zoek naar een realistischere invulling van romantiek.

Welke impact hebben de media op ons beeld van de liefde?

“In veel films, en al zeker in Disneyklassiekers, krijgen we een heel romantisch beeld van de liefde. Liefde overwint er alles, geliefden zijn elkaars ‘one and only’ soulmate. Veel romcoms stoppen bovendien als de relatie echt ­begint. Hiermee prediken ze een ‘destiny mindset’, het geloof dat onze partnerkeuze voorbestemd is.”

“Uit onderzoek blijkt dat mensen die dat soort ‘destiny beliefs’ overnemen een relatie sneller opblazen zodra er moeilijkheden opduiken. Ze trekken bij de minste strubbeling de conclusie dat hun relatie toch niet sterk genoeg is. Maar het loopt natuurlijk niet vanzelf. Je moet eraan werken. Een relatie vraagt een groeimindset, geen ‘destiny mindset’. Dat wist mijn grootmoeder dus al, maar in films zie je dat vaak niet. Daar lopen de personages gewoon weg bij een conflict.”

Ook op Instagram stellen we de liefde romantischer voor dan de realiteit. Wat zijn daar de gevolgen van?

“Onlangs zei een kennis me: ‘Als ik afga op je Instagram, dan heb je nu toch wel echt de ware liefde gevonden.’ Ik schrok, niet omdat het niet waar is, maar omdat ik blijkbaar zelf ook bijdraag aan die onrealistische beeldvorming van de liefde. Ook ik deel alleen maar foto’s van de leuke momenten met mijn vriend. Gelukkig zie ik op sociale media de jongste jaren ook een tegenbeweging. Onder hashtags als #normalizecrying is er ruimte voor echtheid. Maar nog steeds: weinig mensen spreken openlijk over ­relationele moeilijkheden op sociale media. Meestal vindt hun partner dat niet zo leuk, dus doen ze dat niet, terwijl ze wel eerlijk zijn over dingen die alleen op zichzelf betrekking hebben.”

We doen aan ‘checklist­da­ten’: we swipen door een catalogus van beschikba­re singles en toetsen onze dates af aan een lange lijst van criteria

Dr. Elisabeth Timmermans

Je coacht singles bij het daten. Clasht het onlinedaten niet met het romantische beeld dat mensen hebben van de liefde?

“Datingapps en televisieprogramma’s als ‘Blind Getrouwd’ laten ons geloven dat de liefde maakbaar is. Niet voor niets spreken we van ‘checklistdaten’. We swipen door een catalogus van beschikbare singles en toetsen onze dates af aan een lange lijst van criteria. Hoe meer we daten, hoe langer de lijst wordt. Op basis van elke negatieve ervaring voegen we een criterium toe. Zo vertelde iemand me dat ze op haar eerste afspraakje ontdekte dat haar date al een relatie had.”

“‘Waarom heb je dat niet verteld?’, vroeg ze hem. ‘Je had het niet gevraagd’, was zijn antwoord. En voilà, weer een vraag voor op de checklist. Die pragmatische aanpak strookt natuurlijk niet met het romantische idee van een eerste ontmoeting zoals we die kennen uit de film. Mensen worstelen daarmee en vragen zich af: wat moeten we later aan onze ­kinderen vertellen?”

Lees verder onder de foto.

Hoe zit het met de romantiek tijdens die dates?

“Mensen verwachten meteen een fantastische klik. Als die er niet is, haken ze vaak snel af. Maar tijdens een online date kan je dat gevoel maar heel moeilijk creëren. Bij zo’n date zijn we kritischer dan in het dagelijkse leven. Het voelt bijna als een jobinterview. Ik geef de singles die ik begeleid daarom altijd een beetje psycho-educatie en bereid hen erop voor dat die magische klik er wellicht niet meteen zal zijn.”

“Het is gevaarlijk om iemand op één moment te beoordelen. Ik raad hen aan om het niet te snel af te blazen. Misschien zal dat wow-gevoel zelfs nooit komen. Sommige mensen zijn namelijk nooit overweldigd in hun leven, maar ze verwachten wel dat de liefde zich zo zal aandienen. Dat is niet realistisch.”

En wat met de lange termijn … waarom klagen we zo vaak dat onze partner niet romantisch is?

“Mensen geven graag liefde zoals ze die zelf willen krijgen. We spreken verschillende liefdestalen, zoals dat heet. Voor de ene is een romantisch etentje het toppunt van romantiek, maar iemand anders voelt zich dan weer graag gezien tijdens een massage of als de ander een vervelende klus doet. De meesten onder ons verlangen heus niet naar rozenblaadjes en kaarsen.”

“De problemen ontstaan als we niet de moeite nemen om van elkaar te leren waar het verschil zit. Als jij houdt van fysiek contact, dan zal je je partner snel een hand geven in het openbaar of spontaan knuffelen. Maar als je partner niet zo fysiek is en op een andere manier liefde geeft, dan komen er teleurstellingen en ruzie. Je moet goed luisteren naar de ander en durven aan te geven wat je mist. Daar loopt het vaak mis, we kunnen niet goed communiceren. Dat is zo’n destructieve romantische overtuiging: dat de ander kan voelen wat er scheelt.”

Hoe verhoog je de romantiek in een relatie?

“Romantiek betekent voor iedereen iets anders. Je moet de ander dus willen zien en horen om een romantische daad te stellen. Daarvoor moet je de tijd nemen, ook als je al jaren samen bent. Partners hangen vaak te veel vast aan de persoon die we vroeger waren. Er is te weinig ruimte om de persoon die we vandaag zijn te leren kennen. Gelukkig zijn hier vandaag de dag ook handige tools voor, zoals de ‘Gottman Card Decks App’, ontwikkeld door The Gottman Institute in de VS. Hun vragenlijsten en opdrachtkaarten brengen je als koppel dichter bij elkaar. Dus, voor je een datenight organiseert: zorg er tenminste voor dat je weet wat een datenight voor de ander betekent.”

STEEKPROEF

Wat vind jij romantisch?

• Lien (35 jaar): “Toen ik ontdekte dat mijn partner een schoendoos heeft waarin hij al onze concerttickets, korte briefjes, verjaardagskaartjes, reisplanningen – kortom, allemaal gemeenschappelijke herinneringen – bewaart, was ik echt ontroerd.”

• Paul (50 jaar): “Onlangs lag mijn vader in het ziekenhuis. Op de dag dat hij weer naar huis mocht, vierden mijn vrouw en ik onze 26ste huwelijksverjaardag en hadden we gepland om uiteten te gaan. Mijn vrouw wist dat ik bezorgd was om mijn vader, die alleen woont, en had stiekem het restaurant geannuleerd. Ze had een lekker take­awaymenu voor drie ­besteld dat we samen met mijn vader hebben opgegeten.”

• Evelyne (42 jaar): “Als ik moet overwerken, brengt mijn vriendin aperitiefhapjes naar mijn bureau. Terwijl ik mijn deadline haal, hoor ik hoe zij in de keuken een sfeervol muziekje opzet en begint te koken. Dan weet ik dat ik straks kan ontspannen en valt de werkstress van me af.”

Experts over romantiek

1. Relatietherapeute Esther Perel: “Ik ben dol op rituelen. Als jij tegen me zegt: ‘Ik geef om mijn partner’, dan is mijn tweede vraag: ‘Hoe laat je dat dan zien?’ Het alleen maar voelen is niet genoeg. Wat doe je om de ander en jezelf te laten weten dat het zo is? Als je er niets mee doet, is dat nalatigheid. Voor sommigen is het eens in de zes weken een weekend weg, voor sommigen af en toe een mooie brief, voor anderen is het op de meest onverwachte momenten opduiken en de ander verrassen, of iets doen waar ze zelf een hekel aan hebben, omdat de ander het belangrijk vindt. Met al dat soort dingen zeg je tegen de ander: jij doet ertoe voor mij. En ik ga ontzettend mijn best doen om je dat duidelijk te maken, te laten weten.”

Uit ‘Gesprekken over de liefde’ van Natasha Lunn. In gesprekken met gerenommeerde relatie-experts als Alain de Botton, Roxane Gay en Esther Perel onderzoekt Lunn hoe relaties werken. Met feministe Roxane Gay heeft ze het over romantiek anno 2021, met Esther Perel over de impact van het romantische ideaal op ontrouw en relationele crisissen.

2. Rika Ponnet: “Romantiek is de krachtigste lucifer om het vuur tussen twee mensen aan te steken. Ze zet onze emotionele deur niet op een kier, maar gooit die wagenwijd open, ze laat de ophaalbrug naar ons hart met denderende kracht naar beneden.”

Uit ‘Alleen met jou’. Tegen de trend van het checklistdaten in, houdt Ponnet een pleidooi voor een opwaardering van de romantiek in de liefde.

3. Alain de Botton: “Het romantische geloof moet altijd hebben bestaan, maar pas sinds kort heeft de zoektocht naar een zielsverwant zo ongeveer de status van een levensvervulling. Aan een ideaalbeeld dat voorheen alleen goden en geesten gold, worden nu mensen onderworpen.”

Uit ‘Weg van liefde’. Een ontnuchterend boek van de oprichter van The School of Life over de teleurstelling die onvermijdelijk in langdurige relaties sluipt. Voor De Botton is de romantische liefde een illusie.