Wat singles ons kunnen leren...

Er vallen geen prijzen te winnen voor het beste verdriet, dus we hoeven niet tegen elkaar op te bieden over wie er dit jaar het meest heeft afgezien. Toch kun je je niet van de indruk ontdoen dat singles het extra zwaar hebben gehad, vooral tijdens de eerste lockdown. Velen stonden er plots écht alleen voor. Weg was de ruimte om af te spreken met het brede netwerk, die familie van vrienden. Weg waren de collega’s, de ontmoetingen op café, het heerlijk vrij spinnende web van de hobby’s. Wie nu alleen was, zou het lang blijven.

Tegelijk was het een periode waarin koppels naar singles keken en dachten: nu begrijp ik het al wat beter. We weten nu met z’n allen beter hoe onwennig het voelt als je buiten de geijkte patronen valt. De kans is klein dat we op 24 december, zoals gewoonlijk, naar de ene kant van de familie rennen, en de 25ste samen naar de andere kant, en dan misschien nog ‘nieuwjaren’ met een uitgebreid gezelschap van nonkels en tantes.

De vrolijke familie, een tafel vol gelukkige koppels, een berg cadeaus, gerechten voor minstens twintig personen ... Dat wordt het dit jaar niet. Confronterend toch hoe pijnlijk we dat vinden, terwijl ook dat voor veel singles al jaren de realiteit is: dat de eindejaarsfeesten in niets lijken op wat het ideale plaatje voorschrijft.

Wie maken we hier nog gelukkig mee?

‘Door zo lang met singles te werken, heb ik ingezien dat het zonde is dat we zo veel mensen kwetsen door hen te tonen hoe ze moeten feesten en hen te confronteren met alle idealen waar ze niet aan beantwoorden’, zegt Rika Ponnet, die sinds de jaren 90 het relatiebemiddelingskantoor Duet runt. ‘Wie maken we daar nog gelukkig mee? Velen vertellen het me al jaren: dat ze zich afvragen waarom ze zich nog zo ongelukkig laten maken door die dwingende beelden.’

Zelfs al wordt er her en der al champagne gehamsterd, de feesten zullen soberder zijn – ‘er zullen geen kredietkaartrecords verbroken worden in de winkelstraten’, zegt Ponnet laconiek. Die verstilling, en de schoonheid daarvan, is ook wel een verademing. En je kunt veel kracht halen uit het idee dat je daar niet meer in meegaat, zegt Ponnet. Misschien wordt het wel de grote ‘ontsnapping’: we hoeven niet massaal naar de winkelstraten, we hebben niet de stress om voor iedereen in alle families een cadeau te zoeken waar ze toch niet op wachten. Ponnet: ‘Nu de cijfers de goeie kant opgaan, zie ik mensen al grapjes posten op Facebook: “Laten we vooral niet te snel versoepelen, ik was zo blij dat ik eindelijk aan de feesten kon ontsnappen.” We krijgen de kans om een aantal dingen te herijken en ik hoop dat daar later toch iets van blijft hangen.’

Singles leerden Ponnet ook hoe je die feestdagen kunt relativeren. Je kunt groots uitpakken, maar voor wie dat niet wil, is morgen een andere dag. ‘Je kunt zeggen: het is een avond als een andere. Of: ik bestel tien oesters, drink een glas champagne en kijk dan naar de kerstfilm die ik al tien keer heb gezien. En de volgende dag gaat het leven gewoon verder. Ik vind het ongelooflijk bevrijdend hoe singles me vertellen: maak het klein, laat die “moetens” en dat hyperfeest los.’

Wat we nog collectief ontdekken, en wat singles al wisten, is hoe belangrijk de relatie met onszelf is. We zijn allemaal minder omringd, en mensen vertellen het Ponnet sinds corona vaak: dat het confronterend is, maar ook deugd doet. ‘De angst voor het alleen-zijn die we allemaal hebben, kunnen we deze keer niet het zwijgen opleggen door te shoppen, te reizen, een agenda vol te plannen met afspraken. Dat dwingt ons om troost te leren vinden in onszelf. Wat meteen ook een betere basis is om relaties aan te gaan met anderen, omdat je dan niet verwacht dat iemand anders al je behoeftes invult.’

Voor het eerst alleen

Tegelijk zou het wat flauw zijn om singles nu alleen te zien als de wegbereiders voor het andere, sobere feesten. De lockdown bracht veel relatiebreuken mee, een grote groep is voor het eerst alleen, en het idee dat je gewoon ‘foert’ kunt zeggen, geldt hoe dan ook alleen voor wie daar klaar voor is. ‘Voor een grote groep blijft het lijden’, zegt Ponnet. ‘Dat vind ik toch ook belangrijk, dat we allemaal de opdracht hebben om te kijken naar mensen die zich nu alleen voelen. Je kunt echt het verschil maken door even aan te bellen bij anderen, een berichtje te sturen, te laten weten dat je aan hen denkt. Als ik nu door de stad wandel met een vriendin, op een bankje ga zitten en zie hoe anderen daar meteen beginnen te babbelen, dan weet ik: we hunkeren ook naar contact. Tijdens de feestdagen zoeken we het soms ver, maar de essentie zit in heel basale dingen. Het klinkt pastoorachtig, maar mensen hebben er nood aan om gezien te worden: je kunt zo ontzettend het verschil maken door aandacht te geven.’

Het zou bij nader inzien niet slecht zijn als dit de les was van 2020: dat we het sociale weefsel vooral niet moeten vergeten. ‘We zien nu heel erg de grenzen van onze nadruk op individuele ontplooiing’, zegt Ponnet. ‘Terwijl we nood hebben aan anderen, aan mensen die bereid zijn om boodschappen te doen als je in quarantaine moet. We botsen op de versingeling, niet als relatievorm, maar als een idee: dat je vooral je eigen boontjes moet doppen. Dat is dus niet zo.’