Zwarte piet

Ze zitten amper als de discussie zich op gang trekt. Eén van de zovele. Over geld, de verdeling van het huishouden, de zorg voor de kinderen. Haar kledingsmaak, zijn persoonlijke hygiëne. Haar geklets met vriendinnen. Zijn boomerbromgedrag . En op de kwaadaardigste momenten ... Haar vet gat . Frigiditeit. Koudheid. Zijn narcisme. Arrogantie. Overdreven gevoeligheid. En die escalatie voltrekt zich bijna voor mijn ogen. Zij die maximaliseert, weent en gejaagd gaat praten. Hij die inwendig bevriest, zich verschuilt achter een muur van harde onverschilligheid. Ze vindt dat hij wat liever, milder en aangenamer moet worden. Hij vindt dat zíj wat liever, milder en aangenamer moet worden. Waarop er een nieuwe lading volgt aan verwijten, lijsten met tekorten bij de andere.

Als ik vraag om het zwartepieten even stop te zetten, schiet zij in de lach. Het is 24 december. “De Kerstman kondigt zich aan, niet de Sint”, zegt ze. Dat lijkt ook hij amusant te vinden, waardoor de geladenheid zakt. Ze zuchten. Waarop zij opnieuw begint. Mocht hij niet zo aanvallen, zou zij veel rustiger zijn. Dat het telkens hij is die begint. Waarop hij voorbeelden aanhaalt: al die keren waarop het niet zo was. En zij aangeeft dat hij het dan telkens fout interpreteert, want dat haar intenties anders zijn. Dat hij wat minder gevoelig mag worden. Ze corrigeert zichzelf meteen. Ze doet nu natuurlijk weer wat ze niet mag. Hem aanvallen. Ik geef aan dat 'moeten' of 'niet mogen' de mensheid nog niet bijzonder gediend heeft. Dat het interessanter is om te kijken vanwaar die drang komt om de ander zo te bekritiseren.

“Fouten”, zegt hij. Waarop ik instemmend knik. Het is bij hen een werkwoord. De beperkingen van de ander in kaart brengen en er eindeloos op doorgaan. Hij doet het vooral als hij gespannen is, zoals nu. Nieuwe job, een tweede kind, verbouwingen. Alles irriteert hem en hij dicht vanbinnen ook iedereen op zijn pad kwade dingen toe. Dat we het niet over het verleden moeten hebben, maar dat het wel de behandeling was die hem in zijn jeugd te beurt viel. Uitgescholden en afgekraakt worden. En dat je denkt het gewoon te worden. Een oor in, het andere uit. Maar dat je het toch meeneemt, al die verbale agressie, en het een weg zoekt naar buiten.

Ze kan het volgen, maar niet dat hij de rekening dan bij haar vereffent. Dat hij dus geen haar beter is dan de moeder van alle kwaad. Als ik aangeef die uitspraak als een ferme aanval te ervaren, zakt ze even. Ja, dat is inderdaad wel zo, maar het is onbewust. Automatisch. Waarom ze dit volhouden? Waarom ze blijven? Het zijn de vragen die ze daarna op tafel leggen. Dat ze connectie zoeken, verbondenheid als diepste verlangen, vinden ze een merkwaardig antwoord. Maar ook … dat ze er allebei zoveel schrik voor hebben, dat de ander op afstand houden het enige is wat veilig aanvoelt. Dat het een verdedigingsmechanisme is tegen de pijn die intimiteit ooit teweegbracht. Zolang de ander dat vat vol beperkingen is, kan er van kwetsen geen sprake zijn. Waardoor scherpe analyses over de onvolkomenheden van de ander niet vallen onder intelligentie, maar onder emotionele noodzaak. Dat ze het misschien als eerste stap kunnen proberen, suggereert hij. Een staakt-het-vuren. Waarop zij op haar horloge kijkt, de tijd die om is, haar agenda neemt en vraagt wanneer ze een volgende keer kunnen komen.