Rika Ponnet over de donkere kant van de feestdagen: "We willen naar buiten toe een beeld ophangen dat alles goed gaat"

De feestdagen. Het draait allemaal rond warmte, dankbaarheid en gezellig samen tafelen. Toch?

Dat is lang niet voor iedereen zo, zegt relatiedeskundige Rika Ponnet in 'Boter bij Devisch'. “Als we echt eerlijk zijn, dan hebben we allemaal wel een dubbel gevoel bij de feestdagen.” Torenhoge verwachtingen, lege stoelen en consumeerdrift: ook dat zijn de feestdagen.

One happy family?

“De wijze waarop we nu kerst vieren, dat is niet altijd zo geweest”, zegt Rika Ponnet. “Hoe we kerst invullen, dat is een beetje zoals we vandaag kijken naar liefdesrelaties. Het is sterk gericht op het tot stand brengen van verbondenheid tussen mensen.” Die mentaliteit is overgewaaid uit Amerika na de Tweede Wereldoorlog, in de vorm van films en andere culturele producten.

“Vandaar dat we dat ook zien als iets dat moet. Als we echt eerlijk zijn, hebben we daar allemaal een dubbel gevoel bij. Er is een aspect van moeten aan verbonden: we willen een stukje voldoen aan wat er verwacht wordt van een familie, en willen naar buiten toe een beeld ophangen dat alles goed gaat.” One happy family, dus.

Maar in veel gevallen is niet voor iedereen aan de feesttafel zo “happy”. “Sommigen genieten ervan, anderen vinden het een opdracht of iets heel vermoeiends.” Dat kan volgens Rika deels te maken hebben met oude familiedynamieken die opborrelen. “Als je als familie samenkomt, dan vallen mensen voor een stukje terug in oude gezinspatronen. Met alle ruzies, ongemakken en moeilijke verhoudingen die erbij horen.”

Ook lege stoelen...

De feestdagen brengen niet alleen verplichtingen en moeilijke familiesituaties met zich mee. Het einde van het jaar in combinatie met de donkere (en natte) dagen, leidt ook tot wat Rika “de reis naar binnen” noemt.

“Er vindt reflectie plaats over wat het jaar geweest is. Wat waren je voornemens? Wat is er effectief gebeurd? Alles wat dan moeilijk ligt, ervaar je dan dubbel zo emotioneel.”

“Er is veel gemis”, zegt Rika. Van partners die ontbreken door een recente relatiebreuk, tot overleden familieleden of kinderen die er er door de scheiding niet bij kunnen zijn. “Er zijn veel lege stoelen aan de tafel.” 

... en consumeerdrift

In de feestperiode worden we ook tot vervelens toe gebombardeerd met reclameboodschappen. “Je ziet overal dat we veel moeten kopen. Er zijn veel dure spullen, en iedereen kleedt zich mooi op.” Maar dat strookt niet met wat er zich vanbinnen afspeelt. “Vaak is er eenzaamheid en een gebrek aan zingeving. Daar zou kerst juist over moeten gaan voor mij.”

Die consumeerdrift valt volgens Rika op in ons ritueel van cadeaus geven. “Ook daar zit dat verwachtingskader rond. Veel mensen vinden het steeds moeilijker en vragen om 'cadeautips'. Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Waar gaat het dan nog over?” vraagt ze zich af.

“Vroeger was het ‘hoe verhoud ik me tot het tekort?’, nu is het ‘hoe verhoud ik me tot het teveel?’” Om zich daartegen te verzetten, kiest de relatiedeskundige er alsmaar meer voor om ervaringen cadeau te doen. “Dan steek ik daar liever mijn centen in, dan het zoveelste cadeau waar niemand van wakker ligt of die op tweedehands.be terechtkomen.”

Wil je dus in deze periode voor een lichtpuntje zorgen? Geef je geliefden eens wat tijd. “Dat is vandaag het grootste geschenk dat je aan elkaar kan geven.”

Luister naar Rika Ponnet bij Ignaas Devisch via deze Radio1-link.