Boost je erotische verbeeldingskracht

‘Sinds de seksuele revolutie zijn we vrijer dan ooit op seksueel vlak’, steekt filosoof Ype de Boer van wal. ‘Toch vraag ik me af hoe vrij we écht zijn? Want los van wat er nu allemaal mag, moet er ook veel. We hebben een heel gekleurd beeld van wat seks is, wat het kan en wat het zou moeten zijn. Ons beeld over seks is niet neutraal, en kan zelfs aanvoelen als een te-volgen-stappenplan. Eén dat het voorspel en penetratie als basisingrediënten heeft en een gemiddelde frequentie van twee keer per week voorschrijft. Volg je het niet, dan begin je je –vaak door het beeld dat door media en reclame wordt opgehangen – vragen te stellen. Dat zorgt niet alleen voor extra druk in bed, maar kan ook het genieten van seks aardig in de weg staan.’

Geen maatstaf

Ook seksuologe Rika Ponnet vindt dat seks te vaak wordt voorgesteld als een soort van sportprestatie. ‘Nochtans heb ik in mijn praktijk nooit iemand over de vloer gehad die tips vroeg om zijn seksleven spannender te maken. Vaak zijn mensen gewoon tevreden over hun seksuele beleving, maar beginnen te twijfelen omdat ze zogezegd niet aan ‘de’ verwachtingen voldoen. Neem nu porno. De meesten kijken er wel eens naar, en hoewel we weten dat het ‘fake’ is, spiegelen we ons toch onbewust aan die ideale lijven en oneindig aantal standjes. Terwijl ik heel wat koppels ken die al moe worden bij de gedachte aan zoveel variatie. (lacht) Misschien is het tijd om seks – nu quasi alles kan en mag – te gaan normaliseren. Seks heeft namelijk geen maatstaf. Het is iets wat zich in de slaapkamer tussen jou en je partner afspeelt, en waar niemand anders zaken mee heeft. Dát inzien kan je al een pak vrijer doen voelen in bed.’

Tot de maan en terug

‘Wat we denken dat seks is, is heel bepalend voor hoe we het ervaren en voor wat we mogelijk missen’, gaat De Boer verder. ‘Sinds het begin van de moderne tijd heerst in het westen eerder een mechanisch beeld van ons lichaam. Denk maar aan de biologieles, waarin we leerden hoe onze seksuele organen werken en hoe lust een natuurlijke drift is die af en toe opkomt en om acute bevrediging vraagt. Dat is heel anders dan hoe naar lust gekeken werd in streng-christelijke tijden, daar was het eerder iets wat je van God kan afleiden. Logisch dat, als je toen opgewonden raakte, daar op een heel andere manier mee omging’, aldus gaat De Boer. ‘Wat ik ermee wil aantonen is dat je erotisch perspectief vaak beperkter is dan je zelf beseft. Ik ben er uitgebreid onderzoek naar beginnen doen, na een persoonlijke erotische ervaring, die mijn wereld op zijn kop zette. Het voelde alsof mijn toenmalige geliefde en ik andere gedaantes aannamen, de ene keer dierlijk, de andere goddelijk, alsof het maanlicht ons aanraakte. Dat was zo anders dan alles wat ik ervoor had ervaren, dat ik toen zeker wist dat er nog een gans onontgonnen domein zat áchter mijn vertrouwde, erotische belevingen.’

Don Giovanni op zijn erotische honger

En dus ging De Boer in een boek op zoek naar die meerlagigheid. ‘Hoe werd seks in onze geschiedenis ingevuld, en welke zijn de culturele verschillen? Dat was het uitgangspunt. Zo leerde ik bijvoorbeeld hoe seks in het oude China, mits de juiste bewegingen, zou kunnen genezen, verjongen en zelfs onsterfelijk maken. Hoe vrouwen in harems destijds over de échte seksuele macht beschikten, en hoe Mozarts Don Giovanni wel duizenden vrouwen beminde, maar mogelijk erotisch toch op zijn honger bleef. Het zijn maar enkele voorbeelden uit mijn research. Niet dat we ze allemaal moesten uitproberen, maar ze tonen wel aan dat er heel wat andere manieren zijn om seks en erotiek in te vullen en te beleven. Dat besef zou kunnen leiden tot meer seksuele openheid en een boost voor onze erotische verbeeldingskracht.’

Intimiteit

‘Om je in een relatie creatief en vrij te voelen en je grenzen te verleggen, valt ook het belang van initimiteit niet te onderschatten’, voegt Ponnet eraan toe. ‘Je veilig voelen bij je partner. Wat ik daarmee bedoel? Je communiceert goed met je partner, hij aanvaardt je zoals je bent, je kan tijdens de seks zeggen wat je fijn vindt en wat niet, zonder dat het als een kritiek wordt ervaren,… Het omgekeerde geldt ook: je kan moeilijk verwachten dat, als je de ganse dag commentaar krijgt van je partner, je ’s avonds vol overgave je fantasieën deelt. Zo werkt het helaas niet.’ Of corona die intimiteit goed heeft gedaan? ‘Corona heeft alleszins een aantal processen versneld, als een snelkookpan. Was het goed, werd de relatie allicht verdiept, maar was ze slecht, dan liep het mogelijk sneller fout af dan voorzien. Er werden het afgelopen jaar alleszins meer echtscheidingen opgetekend. Bovendien bleek het vermoeden dat corona tot meer seks zou geleid hebben, niet helemaal te kloppen. Ik zag onlangs de recente geboortecijfers, die waren nog nooit zo laag. Uiteraard spelen ook stress en de financiële onzekerheid daarin een rol, maar daarnaast is het gewoon ook moeilijk om naar elkaar te verlangen, als je 24 uur op 24 onder hetzelfde dak leeft. Oftewel: intimiteit: ja. Alles met elkaar delen: nee. Houd de andere nieuwsgierig, geef ik vaak als advies.’

Het orgasme voorbij

‘Geestelijke vrijheid in een relatie kunnen we pas bereiken, als we ons helemaal kunnen ontdoen van de idee dat seks essentieel zou moeten zijn, of net niet. Als we ons niet ‘gefaald’ voelen als we even geen zin hebben, en niet ‘verslaafd’ wanneer we continu aan seks denken. Zolang we er maar onze eigen individuele invulling aan kunnen geven, en die desgewenst ook delen met onze partner’, aldus De Boer. ‘Bovendien helpt het om die eigen invulling af en toe onder de loep te nemen en te bekijken hoe we onze erotisch perspectief kunnen verleggen of verbreden. Zelf was ik tijdens mijn onderzoek bijvoorbeeld onder de indruk van de oosterse tantra-traditie. Waar de focus niet op het orgasme ligt, maar op het uitwisselen van erotische energie. En je je partner op een dieper, spiritueel niveau leert kennen. Voor wie het interesseert, kan het best verrijkend werken. Als een optie naast ons westerse kader, meer niet. Geen enkele invulling is uiteindelijk zaligmakend.’

Liefdevolle seks

‘Je ongeremd overgeven aan de andere is niet altijd evident, zeker niet in ons drukke bestaan’, benadrukt Ponnet nog. ‘Maar ook hier geldt: het is wat het is. Soms héb je seks terwijl je vooral in je hoofd zit. En denk je aan de deadlines die eraan komen voor je werk. That’s life. De basis is altijd dezelfde: hoe voel jíj je bij je seksualiteit? Het is uiteindelijk iets dat meegolft met wie we zijn en met de verschillende fases in ons leven. En dat is oké. In mijn praktijk kreeg ik hiervan ooit een heel mooi voorbeeld. Een tachtigjarige man vertelde me hoe zijn vrouw de strijd tegen MS verloren had, en hoezeer hij haar miste. Maar ook hoe ze die laatste jaren toch heel liefdevolle seks hadden gehad. Zijn vrouw had erop gestaan, en had hem zelfs op pad gestuurd om nieuwe lingerie te kopen. Seks hielp haar om haar waardige zelf te blijven, en haar man te laten zien hoe graag ze hem nog steeds zag. Dit zijn voor mij seks en erotiek in hun puurste beleving, en waar vaste patronen gelukkig geen vat op hebben. Draait het daar uiteindelijk niet om?’

Verbreed je erotisch perspectief!

Ponnet: ‘Niet zomaar een cliché. Praten over je seksuele verlangens en frustraties blijft een belangrijke voorwaarde om je ‘vrij’ te voelen tussen de lakens. Idealiter gebeurt dat binnen een veilige relatie, waarin je bereid bent om je kwetsbaar op te stellen. Open vragen als ‘Wat zou voor jou beter kunnen?’ zijn hierbij constructiever dan een ‘Waarom moet elke aanraking tot seks leiden?’’

Micromomenten samen

Ponnet: ‘Een sms’je om te checken of die moeilijke vergadering is meegevallen, een kus als je ’s ochtends naar je werk rijdt, een lieve streling als je elkaar kruist op de trap,… De impact van zulke afstemmingsmomenten – laten voelen dat je je verbonden voelt met de andere - op je seksleven kunnen nauwelijks overschat worden.’

Weg van je westerse kader

De Boer: ‘Laat af en toe je gekende seksuele leidraad los en ontdek wat seks en erotiek nog allemaal kunnen betekenen. Beleef seks met een zo open mogelijke geest. Gewoon afspreken om naast elkaar in bed te liggen en dan zien wat er gebeurt, kan genoeg zijn om je erotische verbeelding te prikkelen.’

Erotische fantasie

Ponnet: ‘Stop met teveel naar je hoofd te gaan, stop met te piekeren over je seksleven, ban de etiketten, en probeer gewoon te voelen wat je fijn vindt en heb daar vertrouwen in.’

Zonder beeld

Ponnet: ‘Of het nu een boek is of een erotische podcast, alles wat je zelf beeldgewijs mag invullen, kan helpen om je fantasieën te voeden. Het verhaal krijg je, anders dan bij porno, zonder beeld, aan jou om het plaatje in te vullen.’ 

De experts

Rika Ponnet, seksuologe bij Duet relatiebemiddeling.

Ype de Boer, filosoof en schrijver

Meer lezen?

‘Het erotische experiment, Ype de Boer (Uitgeverij Ten Have, € 21,99)