Sapioseksueel: vrijen met verstand

Frankrijk brandt. De protesten tegen de regering Macron blijven aanslepen. Maar Marlène Schiappa, de Franse staatssecretaris voor Sociale Economie en Gemeenschapsleven, staat intussen gewoon te poseren in de Playboy. En is daarmee een bron van kritiek. In de stukken die erover verschijnen wordt in één adem door nog even vermeld dat Schiappa eerder al over de tongen ging om iets dat niet politiek gerelateerd was. In 2019 zei ze namelijk in een interview dat ze sapioseksueel was. Dat ze, zo zei ze toen, opgewonden werd van intelligentie.

Het is een woord dat blijft fascineren. Al is het maar omdat het op het eerste gezicht zo overbodig lijkt. Vallen op slimmigheid, doen we dat niet allemaal? Relatietherapeut en seksuologe Rika Ponnet kan dat alleen maar beamen: ‘Zoals wel vaker is het een jong woord voor iets dat al lang bestaat. Het is ook evolutionair te verklaren natuurlijk. Voortplanting met een intelligente partner helpt nu eenmaal bij het voortbestaan van de soort. Uit elk onderzoek naar partnerkeuze blijkt overigens dat intelligentie in de top drie, of zelfs op de eerste plaats staat van de dingen die mensen belangrijk vinden. Bij sapioseksuelen is dat dan nog meer uitgesproken, zij connecteren met mogelijke partners echt via gesprekken, vaak over cultureel interessante onderwerpen; ze vallen minder voor iemands uiterlijk. Al zal dat laatste volgens mij ook altijd meespelen. Ik kan me niet inbeelden dat je puur verliefd wordt op de inhoud van iemands hoofd.’

Filosofie als voorspel

Het begrip heeft geen wetenschappelijke wortels, leert Google me. Het was een blogger, ene Wolfieboy, die het in 1998 uit zijn duim zoog. Hij was getriggerd door een vragenlijst waarin gepolst werd naar zijn seksuele voorkeuren en ging loos. Verbaal toch. Hij schreef: ‘Ik? Ik wil een scherpzinnige, nieuwsgierige, inzichtelijke, brutale geest. Ik wil iemand voor wie een filosofische discussie het voorspel is. Ik wil iemand die me doet kicken met slimme en stoute humor.’ Later voegde hij nog toe: ‘Ik wil vrijen met iemands verstand’. ‘En’, typte hij nog, ‘je kan niet eeuwig met iemand vrijen (zelfs 5-8 uur is eindig) maar je kan altijd met iemand blijven praten.’ Gender, sekse en fysieke verschijning noemde hij verwaarloosbaar. Het woord sapio haalde hij van het Latijnse sapiens, letterlijk ‘wijs’, al lijkt hier eerder ‘intelligent’ bedoeld te worden.

Een paar jaar later introduceerde de datingapp (toen nog datingsite) OkCupid het als keuzemogelijkheid in je datingprofiel. En toen is het begrip een eigen leven gaan leiden. Intussen koketteert menig mens op Tinder met sapio-zijn. Via Google kan je massa’s onnozele testjes invullen die bepalen hoe sapioseksueel je zelf bent (66,7%, zegt mijn test) of checken of je de twaalf kenmerken van een sapio hebt. Maar bon, een kleine testjestest maakt al duidelijk dat het allemaal nogal doorzichtig is: word je verliefd op iemand die dommer is dan jezelf (wie zegt hier ja op?), knap je af op mensen die taalfouten maken? (Héhé) Dat soort dingen.

Ponnet: ‘Want wat is dat dan, intelligentie? Dat gaat breed. Dat kan belezenheid zijn, kennis, een snelle geest, schranderheid, slimme humor. Het is zeker niet iets typisch gendergebonden. Ik zie mannen die een vrouwelijke partner zoeken met wie ze het werk van Bach kunnen analyseren, of die het fijn vinden om samen te zijn met een vrouw die een intellectueel rijk leven heeft geleid. En omgekeerd. Vrouwen die zoiets zoeken bij mannen. Al zit er misschien soms ook nog de traditionele neiging in van vrouwen die een man zoeken om naar op te kijken. Maar dat is iets dat we liever niet meer zo willen zien. ‘

‘Au fond is die hang naar intelligentie niet zo raar, toch?’, bedenkt ze nog. ‘Zeker niet wanneer je jezelf ook als intelligent bestempelt. Je kunt maar het gevoel hebben dat je erkend en gevat wordt in je eigen zijn wanneer je het gevoel hebt dat de andere ook zo’n stukje denkt, ervaart en ziet zoals jij. Alleen dan kan je je diepste gedachten en emoties delen en ontstaat er een soort van wij-gevoel. Het is simpel: je wil gewoon op dezelfde golflengte zitten. Anders wordt het een heel eenzaam verhaal, als je partner bij wijze van spreken elke avond op de sofa naar Thuis zit te kijken, terwijl je zelf een diepgravende babbel wil.’

Is het fysieke, het seksuele dan ondergeschikt? ‘Niet per se,’ zegt ze, ‘uiteindelijk is de klik tussen mensen een totaalervaring. Maar sapio’s schuiven in die ervaring dat intellectuele toch meer naar voren. Voor hen is het de basis om dan op emotioneel en fysiek niveau tot connectie en overgave te komen.’

Sexy slim

Dat slimme mensen net door hun slimheid sex appeal krijgen, is in elk geval herkenbaar. Rika Ponnet denkt terug aan een prof die ze onlangs een lezing zag geven. ‘Hij zag er wat duf en onzichtbaar uit, tot hij begon te praten. Toen opende hij met zijn kennis en inzichten een hele nieuwe wereld. Plots kreeg hij iets geweldig charismatisch.’

Mij doet het onwillekeurig ook denken aan Hugh Laurie, u kent hem wel, de acteur-muzikant achter dokter House. Zijn personage heeft niets van wat je op het eerste gezicht met een sekssymbool associeert, een man met rare tics en moeilijke gang. Welnu, een paar jaar geleden stond hij met zijn bluestournee op het podium in het Koninklijke Circus en ik kan u vertellen dat er net zo goed een Chippendale vooraan had kunnen staan. Rijendik stonden vrouwen ‘doctor House! doctor House!’ te gillen. Zijn intelligente humor en onderkoelde sarcasme in de reeks, daar kon geen spierbundel tegenop.

Misschien speelt ook een vorm van snobisme? Grof gesteld zou je kunnen zeggen dat in de wereld van sapio’s geen plaats is voor mensen die minder kansen hebben gehad in het leven, niet gestudeerd hebben, of geen carrière hebben gemaakt. Elite en exclusiviteit lonken om de hoek. Maar er zit ook een andere kant aan de medaille. In tijden van de Love en Temptation Islands – een wereld waarin uiterlijke schoonheid, met lipvorm, bilvolume en borstcup op kop, maakbaar en te koop is – is zo’n sapiogedachte ook goed nieuws. Dat dit soort waarden belangrijk blijven en misschien belangrijker worden in een door uiterlijk geobsedeerde wereld heeft iets hoopgevends. Ponnet: ‘Ja, en dat meen ik oprecht, ik denk dat dat in waarde gaat groeien, mensen die zich losmaken van de waan van de dag, die echte literatuur, filosofie lezen, een interessant idee kunnen formuleren, dat kan toch alleen maar in aantrekkelijkheid toenemen.’