Vraag het aan Rika: “Ik heb nooit meer zin in seks met mijn partner, wat kan ik doen?”

De vraag van Ellen: “Hoe zot ik ook ben van mijn partner, ik heb geen zin in seks. Is mijn seks ‘stuk’?”

“Mijn seks is stuk”, schrijft Ellen (28). “Ik heb deze zin niet zelf verzonnen, maar het geeft wel weer wat ik voel. Ik keek een tijdje geleden naar de gelijknamige documentaire van Lize Korpershoek, waarin ze onderzoekt waarom haar zin in seks binnen relaties altijd verdwijnt na de eerste verliefdheid. Is liefde houdbaar zonder seks? En waarom vinden we seks zo belangrijk?”

Die vragen resoneren met Ellen. “Ik zit zelf in een zesjarige relatie en woon samen met de grappigste, meest flatterende man die je maar kan bedenken. Ik ben zot van hem. Dat was ik ook in bed in de eerste jaren van onze relatie.” Maar na een heftige periode waarin ze onder andere worstelde met klierkoorts, werd dat steeds minder het geval. 

“Intussen hebben we een jaar lang bijna geen seks meer gehad. Ik ben hersteld van de vermoeidheid, maar voel me nog steeds te moe om te vrijen. We zijn nog steeds intiem, maar dan zonder seks: een avond zonder mijn lief te lepelen, is een avond verloren.”

“Maar hoe zot ik ook van mijn man ben, zodra ik voel dat hij zin krijgt, wend ik me af. Ik zie hem graag en wil hem, maar mijn seks is dus volgens mij kapot. Wat kan ik doen?”

Het antwoord van Rika: “Praat met je partner over hoe je dit ervaart en reflecteer op je eigen seksualiteit”

“Je seks kan niet stuk zijn”, zegt relatiedeskundige Rika Ponnet resoluut. “Alle mensen hebben het vermogen om seksueel te zijn. We reageren allemaal automatisch, zonder dat we daar enige vorm van controle over hebben, op seksuele signalen.” Wat wel verschilt, is wat we met die prikkels doen. “Of we die prikkel verder voeden en dan effectief seksueel actief zijn, hangt samen met wie we zijn. Context, opvoeding en vooral ook vorige ervaringen met seks, spelen een rol.”

Ellen ervaart dus zeker seksuele prikkels. “Zij neemt die waar, maar dan keert zij zich om en zegt haar lichaam ‘neen’. Er is dus iets in haar dat maakt dat ze blokkeert op de idee seks te hebben met die man.” Een medische oorzaak, zoals vermoeidheid, kan volgens Rika aan de basis liggen. Toch vermoedt ze dat er iets anders aan de hand is.

Veroveringsseks

“In de documentaire gaat het telkens over mensen die bij de start van een relatie wel heel seksueel zijn. De seks is dan eigenlijk een vorm van ‘veroveringsseks’.” In die situatie wil je een relatie aangaan met iemand, en gebruik je seksualiteit om een veilige hechting tot stand te brengen. “Je wil de andere veroveren en dat die voor jou kiest. Seks is een geweldig middel om dat te doen.”

Maar seks heeft nog een tweede belangrijke functie. “Het brengt een band tot stand, maar het dient ook om die band te onderhouden. Zodra er verbinding en een relatie is, willen we seksueel actief blijven om die band te blijven ervaren en bevestiging te krijgen”, zegt Rika. “Je ziet bij nogal wat mensen dat, van zodra de veroveringsfase voorbij is en er een veiligheid in de relatie zit, het verlangen om seks te hebben wegvalt.” Dat is ook bij Ellen het geval.

Té symbiotisch?

“Je kan ook te symbiotisch en te dicht bij de andere staan. Ook in een vaste relatie is er altijd een deel waarin veroveringsseks een rol speelt. Dat maakt seks aantrekkelijk.” Te weinig verschillen uitspreken in een relatie, kan dus juist een negatief effect hebben. 

Dat is net het mechanisme wat ‘goedmaakseks’, intimiteit na een kletterende ruzie, zo aantrekkelijk maakt. “Op het moment dat je een heel intens conflict hebt, word je eventjes opnieuw geplaatst in die initiële positie van een onzekere relatie. Misschien vertrekt de andere wel. Net dan wordt seks opnieuw weer een stukje verovering.” Zonder verschillen, mist dat aspect.

“Uiteraard kan je je afvragen of heel seksueel actief zijn wel noodzakelijk is voor een liefdevolle relatie.” Elk koppel beleeft liefde en intimiteit op een eigen manier, benadrukt Rika. Het klassieke scenario van penetratieseks, is niet per se de ‘juiste’ manier van intimiteitsbeleving.

Wat nu?

Als Ellen het patroon toch wil doorbreken, dan is een gesprek met haar partner een eerste belangrijke stap, zegt Rika. “Er kan tussen hen een enorm verschil in ervaring zijn. Het is duidelijk dat hij wel nog toenadering zoekt en seks wil. Niemand wordt daarin graag afgewezen, maar het is duidelijk dat hij zwijgt en het gewoon laat passeren.” Net daarin schuilt gevaar. “Die frustratie stapelt zich na verloop van tijd op en dat is toch wel een bom onder een relatie.”

Rika haalt nog een tweede punt aan: de relatie met je eigen seksualiteit. “Heb ik een verlangen? Hoe ga ik daarmee om, en kan ik daar naartoe? Hoe ga ik om met mijn lichaam? Kan ik solo genieten van seks? Dat is een heel belangrijke basis”, zegt ze. “Als het voor iemand heel moeilijk is om naar seks te kijken als puur genot, dan is het vaak omdat er in dat traject één en ander niet zo fijn verlopen is. Dat kan in de weg zitten om met overgave seksueel te genieten.” 

Een eenduidig antwoord kan Rika niet bieden. “Er is niet zomaar één simpele reden waarom zoiets gebeurt. Maar eens nadenken over de zaken die ik hier aanhaal, lijkt me wel een goeie start.”

Luister naar deze aflevering van 'Vraag het aan Rika' via Radio 1 Select.
Zin in meer? Ga dan naar het overzicht met alle afleveringen van 'Vraag het aan Rika'.